Vaatwasser kopen: alle belangrijke eigenschappen op een rij

Een vaatwasser is de afgelopen jaren steeds vaker in de keuken te vinden. Voor sommige is het nog steeds een luxe, maar voor veel mensen een zeer gewaardeerde huishoudhulp, waar ze niet meer zonder willen. Naast dat de vaat goed schoon gemaakt moet worden, zijn er nog een heel aantal andere zaken om op te letten bij het kopen van een nieuwe vaatwasser.

Geschiedenis van de vaatwasser

De eerste ideeën en prototypes van een vaatwasser stammen al uit de negentiende eeuw. Deze waren nog mechanisch en moesten door een mens bediend worden. Erg goed werkten ze niet en ze zijn in die tijd nooit veel toegepast. Pas in de jaren zeventig en later is de vaatwasser gemeengoed geworden. Maar tot op de dag van vandaag zijn er nog vele keukens te vinden zonder dit handige apparaat.

Wat zijn de voordelen

Uiteraard is het schoonmaken van de vaat de belangrijkste functie van een vaatwasser. Maar het niet meer zelf hoeven afwassen is niet het enige voordeel van een vaatwasser. Een bijkomend voordeel is namelijk de mogelijkheid om vuile spullen alvast in de vaatwasser te zetten, zodat die spullen niet op het aanrecht of in de spoelbak gezet hoeven worden. Dat maakt dat er meer ruimte op het aanrecht overblijft en dat er geen vuile vaat in het zicht staat.

Indeling van de vaatwasser

De meeste vaatwassers hebben twee uitschuifbare rekken of lades. In het onderste rek passen de grootste spullen zoals pannen. Het twee rek bovenin de machine heeft minder ruimte, waar de kleinere zaken in kunnen worden gezet, zoals kopjes, glazen en schaaltjes. Bij sommige vaatwassers is het mogelijk om het tweede rek in hoogte te verstellen. Daarnaast zijn er in de verschillende rekken vaak ook een aantal verstelbare of omklapbare steunen. Al dat soort zaken bieden meer flexibiliteit en komen goed van pas bij het inzetten van de vuile vaat

Bestekbak of besteklade

De meerderheid van de vaatwassers hebben een los bestekbakje, waar het bestek in gezet kan worden. Dit rekje moet ergens in het onderste rek geplaatst worden. Tegenwoordig hebben steeds meer vaatwasser een aparte besteklade helemaal bovenin de machine. Hierdoor bespaar je ruimte in het onderste gedeelte. Een voordeel van een los bestekbakje is wel dat je het hele bakje er uit kan halen, om zo gemakkelijker het bestek weer op te bergen.

Model vaatwasser

Vaatwassers zijn er als vrijstaand en inbouw model. Inbouw is begrijpelijkerwijs het mooist, maar in een bestaande keuken vaak lastig te realiseren. In beide gevallen zal een vaatwasser aangesloten moeten worden op de waterleiding, elektrisch en de afvoer, dus meestal moet een vaatwasser altijd op dezelfde plek blijven staan. Bij een vrijstaande vaatwasser kan meestal het bovenblad weggenomen worden, waardoor de vaatwasser onder een aanrechtblad op gemiddelde hoogte past. In vergelijking zijn vrijstaande vaatwassers meestal goedkoper.

Twee soorten inbouw

Inbouw vaatwassers zijn er in twee smaken: Geïntegreerd of volledig geïntegreerd. Bij een volledig geïntegreerde vaatwasser wordt de gehele voorkant bedekt door een keukenpaneel. Bij geïntegreerde modellen blijft het bedieningspaneel boven in de vaatwasser deur in het zicht. Bij een volledige geïntegreerde vaatwasser zit de bediening meestal bovenop de deur en verdwijnt uit het zicht wanneer de vaatwasser gesloten wordt. Een voordeel van gewoon geïntegreerd is wel dat de knoppen en resttijd indicatie in het zicht zitten, wat op zich praktischer is. Maar omdat volledig geïntegreerd door de meeste mensen mooier wordt gevonden, wordt dit type het meest toegepast.

Indicatie LED bij volledig geïntegreerd

Sommige volledig geïntegreerde vaatwassers hebben een rode LED indicatie die onder de deur geplaatst is. De LED zelf zit niet in het zicht, maar schijnt voor de keukenplint lands op de vloer, waardoor het licht te zien is. De LED brandt om aan te geven dat de vaatwasser nog bezig is

Formaat en capaciteit van de vaatwasser

Het gros van vaatwassers zijn 85 cm hoog en 60 cm breed. Hierdoor passen ze onder een gemiddeld aanrechtblad. Er zijn ook vaatwasser die maar 45 cm breed zijn. Deze zijn vooral handig voor kleine huishoudens of in geval van gebrek aan ruimte in de keuken. De capaciteit van een vaatwasser wordt uitgedrukt in aantal couverts. Eén couvert staat voor het eetgerei dat er voor één persoon nodig is. De meeste vaatwassers hebben een capaciteit van 12 couverts. Maar er zijn er ook van 13 of couverts. Dit is onder meer afhankelijk van hoe slim en flexibel de indeling is, maar wordt uiteraard ook bepaald door de binnenmaten van de vaatwasser. Een 45 cm brede machine heeft een capaciteit van rond de 8 couverts.

De verschillende wasprogramma's

Een vaatwasser heeft meestal meerdere wasprogramma's. Zo is er vaak een automatisch programma met temperatuurkeuze, een voorspoelprogramma, een ecoprogramma en een kort programma. Je kiest een hoger temperatuur wanneer de vaat erg vuil is, bijvoorbeeld 60 of 70 graden. Bij minder vuile vaat, volstaat een graad of 45 meestal al. Als je wil dat de vaatwasser snel klaar is, moet je zorgen dat er een kort programma op zit. Dan kan de machine al in een half uur tot een uur klaar zijn. Met een voorspoelprogramma kan aangekoekt vuil losgeweekt worden met een snelle sproeisessie. Daarna zal dan het reguliere programma worden uitgevoerd. Tegenwoordig hebben de meeste machines ook een ecomode of ecoprogramma. Het idee is dat de machine dan minder elektriciteit en vaak ook water verbruikt.

Halve belading

Wanneer een vaatwasser over een mode of knop 'Halve belading' beschikt kunnen er kleine hoeveelheden worden gewassen, waarbij de machine rekening houdt met de niet gevulde ruimte onderin de vaatwasser. Het voordeel is dat de machine sneller klaar is, en vooral ook minder elektriciteit en water verbruikt. Je moet dan natuurlijk wel zorgen dat je de spullen op de juiste plek legt.

Intelligente vaatwassers

Er zijn ook vaatwassers met sensoren voor het water en de belading. Daarmee stemt de machine het uit te voeren programma af op wat er gemeten wordt. De watersensor, of aquasensor, meet in het af te voeren water de hoeveelheid afwasmiddel en vuil en past het waterverbruik hier op aan. Soms wordt ook water hergebruikt, wanneer de machine kan meten dat het gebruikte water niet te vuil is. De beladingssenor bepaald hoe de machine beladen is en past hier ook het programma en dus het energieverbruik op aan.

Wasresultaat

Met het wasresultaat wordt aangegeven hoe schoon de vaat uit de vaatwasser komt. Dit wordt aangegeven met een letter (G is het slechtst, A is het meest schoon). Nagenoeg alle vaatwassers vallen tegenwoordig in de A-klasse qua wasresultaat. Dat betekent dat je in de praktijk niet zoveel hebt aan deze aanduiding. Uiteraard doe je er niet verstandig aan nog net een vaatwasser te kopen met een slechter wasresultaat.

Droogresultaat

De gewassen vaat is meestal niet kurkdroog wanneer de machine net klaar is. De mate waarin de vaat droog is, wordt aangegeven met het droogresultaat. Dit kan variëren van G (minst droog) naar A (meest droog). De meeste moderne vaatwassers hebben minstens het B-label. En een vaatwasser met een label lager dan C zal je niet snel tegenkomen. Sommige machines hebben een losse knop om de machine de vaat extra droog te laten maken. Dit kost uiteraard extra energie, dus wanneer de gewassen vaat toch tot de ochtend in de machine blijft staan, heb je die optie waarschijnlijk niet nodig.

Het energieverbruik van een vaatwasser

Net zoals de meeste huishoudelijke apparaten vallen ook vaatwasser een bepaalde energieklasse. Dit zijn de volgende energie klassen: G, F, E, D, C, B, A, A+, A++ en A+++. In de praktijk zijn er maar weinig vaatwassers in een klasse lager dan C. En de meeste zitten in de één van de A klassen. Bij de meeste apparaten gaat het alleen om het elektriciteitsverbruik, maar bij een vaatwasser is ook het waterverbruik van belang. Het gaat dan om het aantal liter water dat gebruikt wordt bij een wascyclus. Zeer zuinige machines gebruiken minder dan 10 liter, normaal is 12 tot 14 liter, en meer dan 14 liter wordt als een hoog waterverbruik gezien. Uiteraard hangt het exacte verbruik zowel qua water als elektriciteit af van het programma.

Geluid

Een niet onbelangrijk aspect van een vaatwasser is de hoeveelheid geluid dat wordt geproduceerd. Meestal wordt een vaatwasser in de keuken geplaatst en dan wil je liever niet teveel herrie. Vooral bij een open keuken, is het aan te raden een stille machine te nemen. Bij een inbouw vaatwasser wordt het geluid over het algemeen extra gedempt. Staat de vaatwasser in een bijkeuken dan is de hoeveelheid geluid minder spannend. Het geluid wordt uitgedrukt in decibel (dB). Het geluidsniveau varieert ongeveer van 40 DB tot meer dan 50 dB. Een verschil van 3 dB is een verdubbeling van de herrie die je hoort. Als je een stille machine wilt, dan is een geluidniveau van maximaal 45 dB aanbevolen. Minder is natuurlijk altijd beter.
Overigens kan er ook geluid ontstaand door servies dat in beweging komt, of door een draaiend onderdeel van de vaatwasser geraakt wordt. Dit kan erg hinderlijk geluid opleveren, maar kan natuurlijk worden voorkomen door de vaatwasser goed in te laden.

Overige functies

Aquastop

Een aquastop zorgt voor het afsluiten van het water bij de kraan. Hierdoor is de kans op waterschade een stuk kleiner dan zonder aquastop. Meestal wordt een aquastop meegeleverd, maar mocht dat niet zo zijn, dan is het zeer verstandig er wel aan te schaffen.

Uitgestelde start

Met de functie uitgestelde start of startuitstel start de vaatwasser later met het programma. Daardoor kun je de vaatwasser laden en aanzetten, bijvoorbeeld direct na het avondeten, maar de machine zal pas na de ingestelde tijd beginnen met het programma. Dit is handig wanneer je nachtstroom hebt, zodat de vaatwasser pas na twaalven begint en je energiekosten bespaard. Het kan ook handig zijn om te voorkomen dat je de vaatwasser 's avonds op de achtergrond hoort.

Kinderbeveiliging

Sommige vaatwassers beschikken over een kinderbeveiliging. Hiermee kan voorkomen worden dat de vaatwasser tijdens het programma geopend kan worden. Pas wanneer het programma klaar is wordt de deur weer ontgrendeld.

Wasmiddel, tabletten, glansspoelmiddel en onthardingszout

Om de vaat te reinigen moet er wasmiddel in het daarvoor bestemde vakje gedaan worden. Maar tegenwoordig zijn vooral de vaatwastabletten erg populair. Ze zitten verpakt in een stukje plastic dat je meestal niet hoeft te verwijderen en legt ze zo in het wasmiddel vakje voor het wasmiddel. Meestal zit dit vakje in de deur. Daarnaast kun je nog los glansspoelmiddel toevoegen, om ervoor te zorgen dat de glazen hun mooie glans behouden. Tot slot zit er een onthardingszout reservoir in de machine. Onthardingszout dient ervoor kalkaanslag tegen te gaan. Vooral in gebieden met hard water is dit aan te raden. Je kunt de hardheid van het water op internet opzoeken en dan instellen op de machine.

3-in-1 afwastabletten of losse componenten

In plaats van alle componenten (afwasmiddel/tablet, zout en glansspoelmiddel) los te gebruiken kunnen er tegenwoordig ook 3-in-1 tabletten gekocht worden. Het grote voordeel is gebruiksgemak. Je legt één tablet in het vakje en je bent klaar. Het nadeel is wel dat de kosten van deze tabletteen over het algemeen hoger liggen dan het gebruik van losse componenten. Daarnaast is de samenstelling tussen zout / glansspoelmiddel en afwasmiddel vast, dus kan de machine niet meer zout gebruiken wanneer je in een gebied met hard water woont.
Wanneer je met losse componenten werkt, is het aan te raden een machine te nemen die op het display aangeeft wanneer het glansspoelmiddel en het zout bijgevuld moeten worden.

Lees verder

• Een nieuwe oven: waar moet je op letten?
• Alle informatie over afzuigkappen op een rij
• Welke keukenindeling is het beste?
• Welk type keukenblad moet je kopen?
• De vijf types kookplaten: Wat zijn de verschillen?