Telen van kruiden: Dragon, vrouwenmantel en peterselie

De planten die tot de composietenfamilie behoren worden ook wel samengestelde bloemen genoemd aangezien de bloemen van de plant uit zeer kleine en onregelmatig gevormde bloemen bestaan. Samen met de orchideeënfamilie zijn de planten uit de composietenfamilie het meest voorkomend al bezet de rozenfamilie met gemiddeld 3.500 soorten een goede derde plaats. Opvallend bij de rozenfamilie is dat ook diverse fruitsoorten zoals de aardbei, appel, framboos, pruim en peer tot deze familie gerekend worden terwijl ze op het eerste gezicht totaal niet met de roos verwant lijken te zijn. De schemerbloemenfamilie staat bekend om haar kenmerkende veelal holle en aromatische stengels en kent diverse giftige soorten.

Inhoud

• Dragon
• Vrouwenmantel
• Peterselie

Dragon

Dragon is van oorsprong afkomstig uit Centraal-Azië en heeft dan ook voldoende warmte en zonlicht nodig om goed te kunnen groeien. Dragon staat bekend om haar bittere, ietwat peperachtige smaak en heeft qua smaak ook wel iets weg van de frisheid van anijs.

Algemeen

Dragon is een zeer makkelijke kruid om te telen en ondanks dat ze van oorsprong afkomstig is uit warmere oorden heeft ze geen problemen met de veelal koude en gure Hollandse wind. Aangezien de plant winterhard is kan deze prima worden geplant in de koude grond, maar heeft wel een grondige hekel aan natte voeten dus probeer dit te voorkomen. Op het gebied van de grond waar ze in groeit heeft ze geen eisen en een ietwat arme grond is zelfs prima voor het telen van dragon.

Zaaien & uitplanten

Dragon is een kruidenplant die wordt geteeld uit stekken; kleine jongen takken die zijn los geknipt van de moederplant en eigen wortels hebben ontwikkeld. Dragon stekken zijn te verkrijgen in de tuincentra en kunnen vervolgens thuis geplant worden en groot gebracht. Voor het planten van de stekken in de koude grond is het van belang dat de grond goed is voorbereid, maak haar vrij van onkruid, spit goed om en bemest de grond indien nodig. Plant de stekken net zo diep als dat ze in hun pot stonden bij aankoop en druk de aarde na het planten goed aan. Geef de eerste dagen na het planten voldoende water maar voorkom dat de grond te nat wordt. Houd de grond tijdens de groei van de dragon goed vrij van onkruid en spit de aarde regelmatig om voor een goede afwatering en voldoende zuurstof.

Telen in potten
Mocht je geen tuin tot je beschikking hebben dan kun je ervoor kiezen dragon te tellen in potten bijvoorbeeld op de vensterbank of het balkon. Gebruik bij het planten van de stekken in potten potgrond en geef na het planten voldoende water. Houd rekening met het feit dat kruiden in potten na acht weken bij gemest moeten worden aangezien de voeding in de potgrond dan zo goed als volledig is verbruikt.

Houd bij het planten van dragon in de koude grond rekening met mogelijke (nacht)vorst en vorst in de grond. Het is aan te raden om te wachten met planten in de koude grond of het buitenplaatsen van potten tot na IJsheiligen die valt in de periode van 11 tot en met 14 mei.

Oogst, bewaren en gebruik

Voor het oogsten van dragon geldt dat de bladeren van een jonge plant het lekkerst zijn en het is dan ook aan te raden de dragonplant na een jaar of drie te vervangen en te 'scheuren'. Scheuren betekent dat je de wortelstok van de plant opgraaft en deze voorzichtig uit elkaar haalt (scheurt). Zet stukken plant van minimaal acht centimeter in een pot met potgrond en laat deze op een warme en zonnige plek uitgroeien tot een nieuwe plant die je vervolgens weer buiten kunt uitplanten.

Voor het oogsten van de plant knip je simpelweg het aantal bladeren dat je nodig hebt met een scherpe kruidenschaar van de plant en verwerk deze meteen. Verse dragon is maar zeer kort houdbaar en eenmaal geknipt verliest ze snel aan smaak en geur.

Bewaren
Wil je de dragon langer bewaren dan kun je ervoor kiezen om haar te drogen of in te vriezen. Voor het drogen bind je simpelweg een aantal takken samen en hang je deze enkele dagen op een koele en donkere plaats. Na het drogen kun je de bladeren vermalen en in een goed afgesloten glazen pot - op een koele en donkere plaats - wel tot één jaar lang bewaren. Wil je de dragon invriezen was de bladeren dan onder koud stromend water en schud ze daarna goed droog. Verdeel de bladeren in de juiste hoeveelheden, doe in een plastic zakje, bind dicht en vries in. Wil je de dragon gebruiken dan is het niet nodig om haar te ontdooien maar kun je deze meteen bevroren verwerken.

Gebruik
Dragon is zowel bruikbaar in warme als in koude gerechten maar houd er bij het verwarmen rekening mee dat je dit niet al te lang doet aangezien de smaak dan verloren gaat. Kook dragon bijvoorbeeld alleen de laatste paar minuten mee en verwijder voor het serveren. In de keuken combineert dragon zeer goed bij vrijwel alle vlees-, vis-, kip-, ei- en schelpdiergerechten. Naast een veel gebruikt kruid in de keuken heeft dragon ook de eigenschap de eetlust op te wekken en behulpzaam te zijn bij het verhelpen van darmstoornissen. Daarnaast kan dragon ook dienen als vervanger van zout in bijvoorbeeld een zoutloos of zoutarm dieet.

Vrouwenmantel

Vrouwenmantel is een kruid wat al sinds de oudheid werd gebruikt en haar Latijnse naam Alchemilla was dan ook een directe verwijzing naar de toenmalige alchemisten. Vandaag de dag is vrouwenmantel vooral bekend als bodembedekker in siertuinen en kent vele verschillende soorten.

Algemeen

Vrouwenmantel is vaak te herkennen aan de dauw die langdurig op haar bladeren blijft liggen. Het vocht komt niet alleen uit de lucht maar wordt ook uitgescheiden door de plant zelf en zorgt ervoor dat ze voldoende water krijgt gedurende de dag. Op het gebied van de grond stelt vrouwenmantel weinig eisen en groeit zelfs goed op een grond die redelijk arm is maar ze moet wel geplant worden op een plaats in de zon of halfschaduw.

Zaaien & uitplanten

Vrouwenmantel is een plant die je opkweekt uit zaden waarbij het aan te raden is de zaden vanaf maart binnenshuis of in een kas voor te zaaien. Gebruik bij het voorzaaien een zaaitray aangezien dit het verspenen en uitplanten in een later stadium aanzienlijk makkelijker maakt en zaai de zaden in speciale zaai- of stekgrond. Je kunt deze eventueel ook zelf maken door 4/5 deel potgrond te mengen met 1/5 deel brekerzand. Dek de zaden na het zaaien af met een dun laagje aarde en geef voorzichtig water. Zet de zaden daarna weg op een warme en zonnige plaats in de vensterbank of kas.

Verspenen
Wil je de vrouwenmantel gaan telen in de koude grond dan is het aan te raden haar na het tweede bladpaar te verspenen - over te zetten van de zaaitray naar een pot. Gebruik voor het verspenen een pot met een diameter van minimaal negen centimeter en gewone potgrond. Plant de zaailing niet te diep en geef na het verspenen voldoende water. Laat de plant nog enkele dagen tot weken verder aansterken in de zon op de vensterbank of kas.

Telen in potten
Mocht je geen tuin tot je beschikking hebben dan kun je er ook voor kiezen om de vrouwenmantel te telen in potten. Ook bij teelt in potten is het aan te raden de zaden eerst voor te zaaien in een zaaitray en pas in de pot te plaatsen als ze hun tweede bladpaar hebben gekregen. Gebruik voor teelt in potten, potten met een diameter van minimaal twaalf centimeter en plant de vrouwenmantel in gewone potgrond. Houd er bij teelt in potten rekening mee dat de je plant na ongeveer acht weken moet bij mesten aangezien de voeding in de grond dan zo goed als volledig is verbruikt. Wil je de potten uiteindelijk buiten plaatsen - bijvoorbeeld op het balkon - wacht hier dan mee tot na IJsheiligen, de viering van de naamdagen van diverse katholieke Heiligen in de periode van 11 tot en met 14 mei.

Uitplanten
Ook voor het uitplanten van vrouwenmantel in de koude grond geldt dat je het beste kunt wachten tot na IJsheiligen aangezien de vorst dan zo goed als zeker uit de grond is en de kans op (nacht)vorst zo goed als nihil. Bereid voor het uitplanten de grond goed voor; verwijder al het onkruid, spit de grond goed om en bemest deze indien nodig. Plant de vrouwenmantel net zo diep als deze in de pot stond en druk de grond na het uitplanten goed aan. Geef de eerste dagen na het uitplanten voldoende water en snoei de plant na de eerste bloei goed terug om woekeren van de plant te voorkomen. Wil je het risico dat de plant gaat woekeren niet nemen dan kun je overwegen de vrouwenmantel met pot en al in de grond te plaatsen. Laat dan een klein stukje van de pot boven de grond uitsteken zodat de wortels in de pot blijven en de andere planten niet kunnen beschadigen.

Oogst, bewaren en gebruik

Het oogsten van vrouwenmantel is zeer gemakkelijk aangezien je simpelweg het aantal bladeren dat je nodig hebt van de plant knipt met een scherpe kruidenschaar. Verwerk de verse vrouwenmantel na het oogsten direct aangezien je deze - als de eenmaal is geoogst - niet lang kunt bewaren. Oogst de vrouwenmantel net voordat de ochtenddauw op de plant volledig is verdampt aangezien ze dan de meeste smaak bevat.

Bewaren
Heb je veel vrouwenmantel of wil je een deel van je oogst langer bewaren dan kun je overwegen de vrouwenmantel te drogen of in te vriezen. Bind voor het drogen enkele takken samen en hang deze enkele dagen op een koele en droge plaats. Na het drogen kun je de bladeren simpelweg van de tak 'ritsen' en fijn malen. Bewaar de gedroogde vrouwenmantel in een goed afgesloten glazen pot op een koele en donkere plaats en je kunt het tot wel één jaar lang gebruiken. Voor het invriezen is het van belang dat takken eerst goed te wassen en droog te schudden voor je ze in plastic zakjes invriest.

Gebruik
Vrouwenmantel is niet alleen goed bruikbaar in de keuken in zowel warme als koude gerechten maar dankt haar naam aan het feit dat ze vooral erg goed is voor de organen van de vrouw. Zo helpt vrouwenmantel het bloeden te stelpen, is kalmerend en slaapopwekkend, zuivert het bloed en herstelt het weefsel van het baarmoeder en vaginaal slijmvlies. Daarnaast werkt ze ontstekingsremmend, helpt bij het helen van wonden en is ook goed voor de algehele werking van de spijsvertering.

WAARSCHUWING!
Gebruik vrouwenmantel NOOIT tijdens de zwangerschap aangezien ze de ongeboren vrucht ernstig kan beschadigen en zelfs kan uitdrijven. Raadpleeg in geval van zwangerschap altijd eerst een arts voor je kruiden of andere (homeopathische) geneesmiddelen gebruikt!

Peterselie

Peterselie is een tweejarige winterharde plant die bestaat uit twee verschillende soorten. De platte peterselie staat vooral bekend om haar smaak en wordt dan ook gebruikt voor het op smaak brengen van gerechten. De krulpeterselie staat vooral bekend om haar uiterlijk en wordt vooral gebruikt ter garnering van gerechten.

Algemeen

Peterselie is - net als de meeste kruiden - gemakkelijk te telen en stelt weinig eisen op het gebied van de bodem waar ze in staat. Wel staat peterselie bij voorkeur in de halfschaduw aangezien een teveel aan zonlicht haar bladeren beschadigt en de smaak vermindert. Aangezien peterselie winterhard is kan ze zowel buiten in de koude grond of in een pot of binnenshuis worden geteeld.

Zaaien & uitplanten

Peterselie teel je vanuit zaden waarbij het aan te raden is deze minimaal vierentwintig uur voor het zaaien te laten weken in lauwwarm water. Door de zaden voor te weken zullen ze aanzienlijk makkelijker kiemen waardoor de kans op een goede oogst groter wordt. Bij het binnen telen van peterselie kun je het hele jaar door zaaien maar wil je de plant telen in de koude grond dan kun je het beste in de maanden maart en april binnen voorzaaien.

Zaai de zaden voor in een zogenaamde zaaitray en gebruik bij het zaaien speciale zaai- of stekgrond of maak deze zelf door 4/5 deel potgrond te mengen met 1/5 deel brekerzand. Zaai de zaden niet te diep en dek ze na het zaaien af met een dun laagje aarde. Geef de zaden voorzichtig water en span een stuk doorzichtig plastic over de bak om de luchtvochtigheid op pijl te houden en de temperatuur in de tray te verhogen. Zet de zaden vervolgens weg op een warme maar niet al te zonnige plaats in de vensterbank of kas.

Verspenen
Verwijder het plastic van de tray zodra de eerste blaadjes boven de grond uitkomen om de planten niet te belemmeren tijdens hun groei en verspeen - zet ze over van de zaaitray naar een pot - als ze hun tweede bladpaar hebben. Wil je de peterselie uiteindelijk in de koude grond telen dan kun je potten met een diameter van negen centimeter gebruiken en wil je de peterselie telen in een pot dan is een pot met een diameter van twaalf centimeter aan te raden. Gebruik bij het verspenen gewone potgrond en plant de zaailing niet te diep. Geef na het verspenen voldoende water en laat de plant verder aansterken op een warme, maar niet al te zonnige plaats in de kas of vensterbank.

Afharden en uitplanten
Wacht met het 'afharden' en uitplanten van de peterselie tot na IJsheiligen - 11 tot en met 14 mei - aangezien de vorst dan volledig uit de grond is en de kans op (nacht)vorst zo goed als nihil. Voor je de planten in de koude grond zet is het verstandig ze eerst af te harden door ze een week lang gedurende de zonuren van de dag buiten te zetten en weer binnen te halen voor zonsondergang. Op deze manier kunnen de planten rustig wennen aan de koudere buitentemperatuur voordat ze hun definitieve plaats buiten krijgen. Na het afharden kun je de peterselie met pot en al buiten zetten of deze over zetten in de koude grond waarbij het belangrijk is dat je de tuin goed voorbereid. Maak de aarde vrij van onkruid, spit haar goed om en bemest indien nodig. Plant de peterselie in de tuin net zo diep als deze in de pot stond en geef de eerste dagen na het uitplanten voldoende water.

Oogst, bewaren en gebruik

De peterselie oogst je door deze simpelweg met een scherp kruidenschaartje van de moederplant te knippen. Oogst alleen de hoeveelheid die je nodig hebt aangezien je verse peterselie maar zeer kort kunt bewaren. Mocht je toch te veel geknipt hebben dan kunt je de stengels in een stuk keukenrol wikkelen en nog één tot twee dagen bewaren in de koelkast.

Bewaren
Wil je de peterselie langer bewaren dan kun je haar drogen of invriezen. Het drogen van peterselie kun je het beste doen in een oven aangezien het anders te lang duurt voor de takken droog zijn en deze verdord voordat ze droogt. Maak bosjes van de takken peterselie en bind deze aan het rooster van de oven en zorg dat ze vrij hangen van de onderkant. Stel de oven in op 80° graden, laat de deur op een kier om het vocht eruit te laten en droog de peterselie in plus minus vijfenveertig minuten. Verkruimel de peterselie na het drogen en bewaar deze in een goed afgesloten glazen pot op een donkere en koele plaats. Gedroogde peterselie is maximaal één jaar houdbaar.

Om de peterselie in te vriezen was je haar onder koud stromend water en schud haar vervolgens goed droog. Snijd de peterselie fijn als ze droog is, verdeel de peterselie in de juiste hoeveelheid, doe in een plastic zakje, bind dicht en vries in. Ontdooi de peterselie voor gebruik niet maar verwerk deze bevroren in het gerecht.

Gebruik
Peterselie kan zowel in warme als koude gerechten worden gebruikt maar verwarm haar niet te lang want dan zal ze haar smaak verliezen. Naast een smaakvol kruid is peterselie ook nog eens erg voedzaam aangezien ze vol zit met vitamine A, B, en C, calcium, fosfor en ijzer en is daardoor goed voor de spijsvertering en werkt cholesterol verlagend. Het kan helpen bij vermoeidheid, is ontstekingsremmend en het versterkt het algemene immuunsysteem.

Lees verder

• Algemene informatie over het telen van kruiden
• Basisbeginselen van tuinieren; grond en bemesting
• Het telen van kruiden uit de lookfamilie
• Het telen van kruiden uit de lipbloemfamilie
• Natuurlijke bestrijdingsmiddelen voor de moes- & groentetuin