Het telen van kruiden uit de lookfamilie

De planten die tot de lookfamilie worden gerekend bestaan in totaal uit 1.600 soorten en zijn voornamelijk kruidachtige, vaste planten die in sommige gevallen zelfs kunnen uitgroeien tot boom. Tot de lookfamilie worden uiteraard de bekende looksoorten zoals knoflook en bieslook gerekend maar ook de prei en de sjalot behoren officieel tot het geslacht look. De planten uit de lookfamilie komen van oorsprong voor in gematigde streken met uitzonderingen in Chili, Brazilië en diverse tropische delen van Afrika.

Inhoud

• Bieslook
• Knoflook
• Knoflookbieslook/ Chinese bieslook

Bieslook

Zoals de naam al doet vermoeden is de bieslook afkomstig uit het look geslacht en familie van de bekende looksoort knoflook. Daarnaast is bieslook nauw verwant aan diverse bolgewassen zoals de ui en kent in België en Nederland ook een wilde variant.

Algemeen

Aangezien bieslook veel warmte en zonlicht nodig heeft om goed op smaak te komen is het aan te raden haar te telen in een kas of binnenshuis. Wil je haar buiten planten in de koude grond dan is het prettig als de grond goed vochthoudend en rijk aan kalk is en houd rekening met het feit dat ze graag een standplaats heeft in de volle zon.

Zaaien & uitplanten

Bieslook teel je vanuit zaden die je in het vroege voorjaar binnenshuis (of in een kas) kunt voorzaaien. Vanaf maart en april kun je de zaden ook direct zaaien in de koude grond maar bescherm de planten dan goed tegen mogelijke vorst. Gebruik voor het zaaien van bieslook speciale zaai- of stekgrond of maak deze zelf door 4/5 delen potgrond te mengen met 1/5 deel brekerzand. Zaai de zaden bij voorkeur in een zaaitray aangezien dit het uitplanten in een later stadium aanzienlijk makkelijker maakt en dek de zaden na het zaaien af met een dun laagje zand. Geef na het zaaien voorzichtig water en zet de zaden weg op een zonnige en warme plaats in de vensterbank of kast.

Voor het zaaien in de koude grond is het aan te raden de grond goed voor te bereiden door deze volledig onkruid vrij te maken, goed om te spitten en indien nodig te bemesten voordat je begint met zaaien. Houd tijdens de groei de grond onkruid vrij en spit deze regelmatig (voorzichtig!) om om haar luchtig te houden.

Uitplanten
Zodra de bieslook haar tweede bladpaar krijgt wordt het tijd om haar uit te planten maar houd hier bij rekening dat je het uitplanten het beste kunt doen na IJsheiligen - de viering van de naamdagen van diverse katholieke Heiligen in de periode van 11 tot en met 14 mei. Wil je de bieslook in potten telen plant de zaailingen dan in potten met een diameter van twaalf centimeter, gebruik gewone potgrond en geef de eerste dagen na het uitplanten voldoende water. Houd bij teelt in potten rekening met het feit dat je de planten na acht weken moet bij mesten aangezien de voeding in de grond dan vrijwel volledig is verbruikt.

Bij het uitplanten in de tuin is het van belang dat de grond goed wordt voorbereid door haar onkruid vrij te maken, goed om te spitten en indien nodig te bemesten.

Oogst, bewaren en gebruik

Bieslook oogst je door simpelweg de benodigde hoeveelheid stengels van de plant te knippen met een scherpe kruidenschaar. Verwerk de geoogste bieslook direct na het knippen aangezien ze eenmaal geoogst snel aan smaak verliest.

Bewaren
Wil je de bieslook langer bewaren dan kun je overwegen haar in te vriezen, het zelf drogen van bieslook is erg moeilijk aangezien ze zo snel aan smaak verliest. Voor het invriezen was je de stengels onder koud stromend water en schud ze daarna goed droog. Snijd de stengels klein, verdeel in porties en doe de porties in plastic zakjes. Bind de zakjes dicht en vries deze in. Wil je de bieslook weer gebruiken strooi haar simpelweg over het gerecht. Tegen de tijd dat je de maaltijd op tafel zet is ze ontdooid.

Gebruik
Bieslook kan alleen koud verwerkt worden aangezien ze bij verwarming haar smaak verliest. Naast smaakvol is bieslook ook nog rijk aan vitamine A en B en heeft een zeer hoog gehalte aan vitamine C. Ze wekt de eetlust op, heeft een slijmoplossende werking en stimuleert de spijsvertering. Ze kan maagpijn verzachten en winderigheid verminderen en kan in combinatie met een zoutarm dieet bloeddrukverlagend werken.

Knoflook

Over de knoflook bestaat enige onduidelijkheid tot welke familie deze nu precies behoort. Aangezien ze groeit als een bol is ze nauw verwant aan de bolgewassen zoals de ui en prei die tot de groente worden gerekend, maar is ook familie van bieslook, een plant die tot de kruiden behoort.

Algemeen

Op het gebied van telen en opkweken is de knoflook een zeer gemakkelijke soort maar ze vind het wel erg prettig om geteeld te worden op een kleine verhoging of bedje van aarde. Op deze manier krijgt ze meer zonlicht, zal makkelijker drogen en uiteindelijk een stuk makkelijker te oogsten zijn. Zorg er wel voor dat de grond goed water doorlatend is aangezien de knoflook - net als de meeste groente en kruiden - een hekel heeft aan natte voeten.

Zaaien & uitplanten

In tegenstelling tot de meeste andere groenten en kruiden planten teel je de knoflook niet vanuit een zaadje maar vanuit een zogenaamde teen: een bolletje van de knoflook. Wil je knoflook gaan telen dan mag je er bij het planten vanuit gaan dat kleine tenen kleine bollen knoflook zullen produceren en grote tenen, grote bollen.

Knoflook kun je gedurende twee momenten per jaar telen, namelijk in het voor- en in het najaar. Bij het planten in het najaar plant je de tenen begin oktober of november direct buiten in de koude grond waarbij het belangrijk is de grond goed voor te bewerken. Maak haar vrij van onkruid, spit goed om en bemest indien nodig. Gebruik bij het telen van knoflook in het najaar knoflooksoorten die winterhard zijn, plant de tenen op maximaal vijf centimeter in de grond - met het puntje van de teen naar boven, druk de aarde na het planten goed aan en geef de eerste dagen voldoende water. De knoflook zal tot het moment dat ze in winterslaap gaat nog ongeveer tien centimeter loof produceren wat na de winter weer verder groeit. Bemest de bol tijdens haar groei met een klein beetje patentkali aangezien dit een gezonde bol vorming stimuleert.

Wil je knoflook telen in het voorjaar dan kun je beginnen met planten in de maanden maart en april, maar wees alert op mogelijke (nacht)vorst! Voor het planten kun je dezelfde manier gebruiken als het planten van 'najaarsknoflook'; bewerk de grond goed voor, maak vrij van onkruid, spit om en bemest indien nodig. Plant de tenen maximaal vijf centimeter diep, puntje naar boven, druk de aarde na het planten goed aan en geef de eerste dagen voldoende water. Bemest de plan zodra deze begint te groeien met wat patenkali om een gezonde bol te telen.

Telen in potten
Net als vele andere groenten en kruiden kun je knoflook ook heel makkelijk telen in potten. Wil je de potten binnen laten staan dan kun je het hele jaar door planten, wil je de potten liever buiten zetten plant dan in de maanden maart en april. Gebruik voor het planten in potten potgrond, plant de teen maximaal vijf centimeter diep en met het puntje naar boven en dek af met een laagje aarde. Geef na het planten voldoende water en zet de pot buiten na IJsheiligen - de viering van de naamdagen van diverse katholieke Heiligen in de periode van 11 tot en met 14 mei. Na deze periode is de kans op (nacht)vorst zo goed als nihil. Houd er bij teelt in potten wel rekening mee dat je de planten na acht weken moet bij mesten aangezien de voeding uit de potgrond dan zo goed als volledig is verbruikt.

Oogst, bewaren en gebruik

Knoflook geeft zelf duidelijk aan wanneer het tijd is om te worden geoogst aangezien haar loof dan begint te verdorren en omvalt. Oogst de knoflook door deze stevig beet te pakken bij het loof en trek de bol in één beweging uit de grond. Schud de overtollige aarde eraf en hang de bollen vervolgens aan hun loof te drogen op een droge en lichte plaats.

Bewaren
Na het drogen is het belangrijk om zowel de loof als de wortels van de knoflook te knippen aangezien deze anders de voedingsstoffen uit de bol haalt. Bewaar de knoflook vervolgens in een open emmer of kist op een donkere en koele plaats. Heb je de knoflook al gesneden of geperst dan kun je de knoflook nog een dag bewaren in een afgesloten bakje in de koelkast. Wil je knoflook nog langer bewaren dan kun je er voor kiezen om haar in te vriezen of te drogen. Je kunt zowel ongepelde als gepelde tenen knoflook invriezen waarbij je bij ongepelde tenen deze simpelweg in een plastic zakje doet en deze in de vriezer legt. Pel je de tenen eerst dan kun je er ook voor kiezen om ze meteen te snijden of te persen en dit vervolgens in zakjes invriezen. Verwerk de knoflook bevroren in je gerechten en laat deze niet eerst ontdooien!

Wil je de knoflook drogen dan kun je dit het beste doen in de oven. Verwarm de oven voor op 60° Celsius, pel de tenen van de knoflook en halveer deze. Leg ze op een bakplaat en zet ze twee uur in de oven met de deur op een kier zodat het vocht eruit kan. Verlaag de temperatuur van de oven na twee uur naar 50° Celsius en wacht tot de knoflook volledig droog is. De totale droogtijd van de knoflook is afhankelijk van de dikte en grote van de tenen.

Gebruik
Knoflook is enorm veelzijdig in gebruik en kan zowel in warme als in koude gerechten worden verwerkt. Maar knoflook is niet alleen een zeer veelzijdige smaakmaker, ze heeft ook zeer veel goede eigenschappen op het gebied van onze gezondheid. Zo heeft knoflook een bloeddruk verlagende werking, is anti-bacterieel en schijnt goed te zijn om hart- en vaatziekte tegen te gaan zoal trombose of aderverkalking. Daarnaast is ze goed voor de spijsvertering, kan infectie ziekte zoals een keelontsteking voorkomen en is behulpzaam bij uitwendige bacteriële infecties zoals schimmels en wratten.

Knoflookbieslook/ Chinese bieslook

De knoflookbieslook staat ook wel bekend onder de naam Chinese bieslook en produceert in de zomermaanden opvallende witte bloemen. Ze geurt sterk naar knoflook maar is op het gebied van de smaak een stuk milder en wordt op dezelfde manier in de keuken verwerkt als bijvoorbeeld lente-ui.

Algemeen

Op het gebied van de grond stelt de Chinese bieslook weinig eisen, mits deze maar lekker luchtig is wat je kunt bereiken door wat humus door de grond te spitten. Houd er wel rekening mee dat de Chinese bieslook graag in de volle zon staat aangezien ze de warmte en het zonlicht nodig heeft om smaakvolle stengels te produceren.

Zaaien & uitplanten

Chinese bieslook teel je vanuit zaden die je het beste binnenshuis of in de kas kunt voorzaaien vanaf de maand februari. Gebruik bij het zaaien bij voorkeur een zaaitray aangezien dit het uitplanten in een later stadium veel makkelijker maakt. Gebruik voor het zaaien speciale zaai- of stekgrond of maak deze zelf door 4/5 delen potgrond te mengen met 1/5 deel brekerzand. Zaai de zaden niet te diep (maximaal een drie centimeter) en dek de zaden na het zaaien af met een dun laagje aarde. Geef voorzichtig water en zet de zaden weg op een zonnige en warme plaats in de kas of vensterbank.

Uitplanten
Afhankelijk van de temperatuur in de kas of in huis hebben de zaden twee tot zes weken nodig om te kiemen. Je kunt de zaailingen uit planten als ze hun derde bladpaar hebben gekregen en mooi sterk en stevig zijn. Wil je de Chinese bieslook direct uitplanten in de koude grond, bereid de grond dan goed voor door haar volledig onkruid vrij te maken, goed om te spitten en indien nodig te bemesten. Plant de zaailingen niet te diep, druk de aarde na het uitplanten goed aan en geef de eerste dagen voldoende water. Verzorg de plant regelmatig door de uitgebloeide bloemen eruit te knippen en snoei de plant na de bloei zo kort mogelijk terug zodat ze opnieuw kan gaan groeien.

Teelt in potten
Aangezien de Chinese bieslook veel behoefte aan warmte heeft kun je er ook voor kiezen haar te telen in een pot. Het voordeel van teelt in potten is dat de oppervlakte van de grond in een pot aanzienlijk kleiner is dan die in de tuin waardoor de aarde veel sneller opwarmt. Ook voor het uitplanten in een pot geldt dat je het beste kunt wachten tot de planten hun derde bladpaar hebben en mooi sterk zijn. Gebruik voor het uitplanten in een pot gewone potgrond en plant de zaailing niet te diep. Druk de aarde na het uitplanten goed aan en geef de eerste dagen voldoende water. Houd bij teelt in potten rekening met het feit dat je de planten na acht weken moet bij mesten aangezien de voeding uit de potgrond dan zo goed als volledig is verbruikt.

Oogst, bewaren en gebruik

Aan één plant heb je vaak al voldoende om de hele lente, zomer en herfst lang voorzien te zijn van Chinese bieslook. Het oogsten is zeer gemakkelijk aangezien je simpelweg het aantel stengels afknipt dat je nodig hebt. Na het afknippen zal de plant zich gaan vernieuwen en nieuwe stengels aanmaken die je later weer opnieuw kunt oogsten. Gebruik de geoogste stengels direct aangezien ze eenmaal geoogst zeer snel verwelken. Heb je toch te veel stengels Het zelf drogen van Chinese bieslook is zeer lastig als je geen droogmachine tot je beschikking hebt.

Gebruik
Van de Chinese bieslook zijn zowel haar bloemen als stengels eetbaar waarbij de bloemen erg leuk zijn om te gebruiken als eetbare decoratie in een salade. Chinese bieslook kan niet verwarmd worden en is daardoor alleen geschikt om te gebruiken in koude gerechten. Naast haar smaak staat ze ook bekend om haar eetlust opwekkende en vocht afdrijvende werking en is goed voor de algehele spijsvertering.

Lees verder

• Telen van kruiden: Dragon, vrouwenmantel en peterselie
• Algemene informatie over het telen van kruiden
• Basisbeginselen van tuinieren; grond en bemesting
• Het telen van kruiden uit de lipbloemfamilie
• Natuurlijke bestrijdingsmiddelen voor de moes- & groentetuin