Tuinieren; tips en trucs voor het telen van wortel

De wortel, zoals wij die vandaag de dag eten, is van oorsprong afkomstig uit Iran en was alles behalve oranje van kleur. Toen de Verenigde Oost-Indische Compagnie in de zeventiende eeuw de wortel introduceerde in Nederland ging men direct aan de slag om een wortel met oranje kleur te kweken ter ere van het Hollandse huis van Oranje-Nassau. Vanuit Nederland werd de oranje wortel uiteindelijk naar diverse delen van Europa verscheept waar ze vandaag de dag de meest bekende wortel(kleur) is die men kent.

Inhoud

• De wortel in het algemeen
• Zaaien & groot brengen
• Bodem & bemesting
• Oogsten & bewaren

De wortel in het algemeen

De enorme hoeveelheid wortelsoorten worden over het algemeen ingedeeld in twee categorieën: Zomer- en winterwortelen. De zomerwortelen zijn vaak snel groeiende rassen die al kort na het zaaien geoogst kunnen worden en de winterwortelen staan bekend om hun aanzienlijk tragere groei. Bij het telen van de winterwortelen in de koude grond - buiten in de tuin - is het belangrijk de planten goed te beschermen tegen mogelijke vorst door ze af te dekken met een laag stro en een stuk (noppen) folie over de tuin te spannen.

Heb je de beschikking over een kas of zogenaamde platte bak - een kleine kas van glas met open onderkant die je op de koude grond plaatst - dan kun je het hele jaar door wortelen telen. Wil je eens iets anders dan de standaard oranje wortel? Kijk dan eens voor wortelzaad in andere kleuren zoals paars, geel of rood.

Zaaien & groot brengen

Wortels kun je niet voorzaaien - groot brengen in een zaaitray of bak - en dien je dus direct te zaaien op de plaats waar ze ook groot mogen worden. Wel kun je wortelzaden voor het zaaien een beetje op weg helpen door ze laten 'voorkiemen'; meng de zaden met wat vochtig zand voor je ze zaait, hierdoor zullen ze wat makkelijker open gaan.

Zaaien

Heb je de beschikking tot een kas of platte bak dan kun je al beginnen met zaaien in de herfst- en wintermaanden, zaai je buiten in de koude grond dan is het aan te raden te wachten met zaaien tot begin maart. Bereid de grond voor het zaaien goed voor door deze onkruid vrij te maken, goed om te spitten zodat ze lekker luchtig wordt en het teveel aan water beter kan afvoeren en bemest de grond - indien nodig. Voor het zaaien van wortelen kun je het beste kleine geultjes maken van ongeveer één centimeter diep en probeer het zaad/zand mengsel zo dun mogelijk te zaaien. Dek de geul na het zaaien af met een klein laagje grond vermengt met zand - zodat de plantjes makkelijker boven de grond kunnen komen - en geef de eerste dagen na het zaaien voorzichtig (!) water.

Tip! Wortelzaad is zeer klein en mede hierdoor komt het al snel voor dat je het wortelzaad te 'dik' (te veel) zaait. Om dit te voorkomen is er tegenwoordig ook wortelzaad in pil-vorm verkrijgbaar. Door de grote van de pil komt het nog maar sporadisch voor dat je het zaad te dik zaait en dus veel tijd moet steken in het uitdunnen van de planten.

Verzorging

Het verzorgen van wortelen hoeft niet arbeidsintensief te zijn mits je ze aan het begin van hun groei maar goed uitdunt. Mochten de wortelen te dicht op elkaar groeien dan is het nodig diverse planten uit te trekken zodat de andere planten voldoende ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. Bij zomerwortelen kijkt het uitdunnen iets minder nauw dan bij winterwortelen aangezien je ze in de zomermaanden gerust nog enige tijd in de grond kunt laten staan om door te groeien, maar bij winterteelt is dit door de kou vaak niet mogelijk.

Bodem & bemesting

Zoals bij het telen van de meeste groenten geldt ook bij het telen van wortelen dat de juiste grond het halve werk is. Wortelen hebben een luchtige en niet al te zware grond nodig om in te groeien want hoe zwaarder de grond des te krommer zal de wortel zijn. Ze heeft tijdens haar groei simpelweg niet voldoende kracht om door een zware grondsoort heen te groeien en zal dan de weg van de minste weerstand kiezen en krom groeien of zich vertakken. Kromme of vertakte wortelen zijn vaak prima eetbaar maar lastiger te verwerken en simpelweg minder fraai om te zien.

Bemesting

Wortelen staan bij voorkeur in een goed voedzame en luchtig grond wat je bereikt door in de wintermaanden wat oude stalmest en een handje koemestkorrels door de grond te spitten. Het omspitten van de grond zorgt niet alleen voor een goede en luchtige bodemstructuur maar helpt ook bij het afvoeren van het teveel aan water na een flinke regenbui, wat weer belangrijk is om het rotten van de wortelen van de wortelplanten te voorkomen. Spit tijdens de groeit wat patentkali door de grond wat de wortels helpt mooie vruchten te vormen.

Tip! Mocht je ook uien in je (moes)tuin hebben staan dan is het aan te raden de wortelen naast de uien te zaaien aangezien ze elkaars vliegen verjagen. Zo zorgen de beide planten meteen voor het voorkomen van plaag en heb jij een zorg minder tijdens het tuinieren!

Oogsten & bewaren

Wortelen kun je gemakkelijk per stuk oogsten om een teveel aan wortelen te voorkomen maar nadert het einde van de zomer en begint het loof te verdorren dan wordt het tijd de resterende wortelen ook uit de tuin te halen. Het oogsten van wortelen is een handigheidje die je even onder de knie moet krijgen en je zult merken dat het na verloop van tijd steeds makkelijker zal gaan. Om de wortelen te oogsten kun je het beste gebruik maken van een zogenaamde spitvork die je recht naast de wortel in de grond steekt. Haal de vork schuin omhoog en trek tegelijkertijd aan de wortel door haar bij het loof te pakken. Spoel de wortelen na het oogsten meteen schoon in een bak met water en verwijder het loof aangezien dit alleen maar vocht aan de wortel onttrekt.

Houd bij het zaaien van de wortelen in gedachten dat hoe losser de structuur van je bodem is, hoe gemakkelijker het wordt de wortelen te oogsten!

Bewaren

Voor het bewaren van wortelen is het belangrijk om onderscheid te maken tussen de zomer- en winterwortelen. Zomerwortelen kun je het beste bewaren door ze - zonder loof - op een koele en donkere plaats te leggen maar houd daarbij rekening met het feit dat zomerwortelen helaas maar enkele dagen tot maximaal één week houdbaar zijn. Winterwortelen kun je het beste bewaren in een kist gevuld met vochtig zand. Zorg dat de wortelen allemaal bedekt zijn door het zand en zet de kist weg op een koele en donkere plaats zoals een schuur of kelder. Winterwortelen zijn op deze manier de hele winter lang houdbaar.

Invriezen

Je kunt wortelen ook heel makkelijk invriezen waardoor ze enkele maanden lang houdbaar blijven. Was de wortelen voor het invriezen onder koud stromend water en rasp ze indien gewenst. Snijd in plakjes of rasp ze klein en verdeel de wortel in de juiste hoeveelheden. Doe de wortelen in een plastic zakje, bind deze goed dicht en vries de zakjes in. Als je de wortelen weer wilt gebruiken kun je ze simpelweg bevroren toevoegen aan kokend water of ze verwerken in een wokmaaltijd. Laat de wortelen voor gebruik niet ontdooien aangezien ze dan 'snotterig' worden en je ze kunt weg gooien!

Lees verder

• Tips & trucs voor het aanleggen van een moes- of groentetuin
• Tuinieren; tips en trucs voor het telen van aardappels
• Tuinieren: Tips en trucs voor het telen van ui
• De tuinkas: Verschillende soorten en waar te plaatsen
• Natuurlijke bestrijdingsmiddelen voor de moes- & groentetuin