Tuinieren: Tips en trucs voor het telen van ui

Uien - in sommige delen van Nederland ook wel ajuin, juin of siepel genoemd - zijn verkrijgbaar in enorm veel verschillende soorten, maten en kleuren, maar de meest voorkomende soort is toch wel de 'standaard' gele tuinui. Uien worden gerekend tot de groenten en behoren tot de botanische lookfamilie wat ze een direct familielid van de knoflook maakt wat is te zien aan de kenmerkende papierachtige buitenkant die zowel de ui als de knoflook hebben.

Inhoud

• Algemene informatie
• Poten en uitplanten
• Bodem & bemesting
• Doorschieten
• Oogst & bewaren

Algemene informatie

Waar de ui precies vandaan komt is niet geheel duidelijk. maar uit oude geschriften blijkt dat ze in ieder geval vele jaren voor Christus al werd gebruikt in diverse delen van Azië, Iran en Afghanistan. In het oude Egypte kregen de piramidebouwers uien als rantsoen aangezien men dacht dat de ui de fysieke kracht van de mens bevorderden en diverse ziekten hielp te voorkomen. Vanuit Midden-Azië werd de ui eeuwen later door de Grieken en Romeinen naar Europa gebracht waar ze al snel een veel gebruikt voedingsmiddel werd.

Poten en uitplanten

In tegenstelling tot vele andere soorten groenten zaai je uien niet, maar poot je deze. Poten betekent dat je kleine gewassen - in dit geval uien - in de grond plant om daar nieuwe gewassen uit te telen. Houd bij het poten in je achterhoofd dat een pootui net zo teer is al een zaadje en ook op deze manier behandeld moet worden.

Poten

Je kunt uien zowel buiten in de tuin - officieel in de koude grond genoemd - telen maar mocht je de beschikking hebben over een kas dan is het aan te raden ze in de veilige beschutting van de kas op te kweken voor je ze buiten in de tuin uitplant. Bij het poten in een kas kan je aan het begin van de maand februari al aan de slag waarbij het belangrijk is de grond goed voor te bereiden. Poot je de uien in een poot-bak - een diepe bak waar je pootgoed in kunt planten - dan is het aan te raden speciale zaai- of stekgrond te gebruiken of deze zelf te maken door 4/5 delen potgrond te mengen met 1/5 deel brekerzand. Zaai- en/of stekgrond is een stuk luchtiger dan gewone potgrond wat het de uien een stuk makkelijker maakt om te groeien. Heb je de mogelijkheid de uien direct in de grond in de kas te poten, bewerk de grond dan goed voor. Spit goed om, verwijder onkruid en bemest als de grond daar behoefte aan heeft. Voor het daadwerkelijk poten van de ui graaf je een kuiltje die iets groter is dan het formaat van de pootui en zet hier de pootui in met het puntje naar boven. Dek de ui af met een laagje aarde en geef de eerste dagen na het poten voldoende water maar pas er voor op dat de grond niet te nat wordt aangezien de jonge uien dan kunnen gaan rotten!

Poten in de koude grond

Wil je de uien direct buiten in de koude grond poten dan is het aan te raden minimaal te wachten tot de maand maart aangezien de temperaturen dan milder worden en de kans op (nacht)vorst aanzienlijk afneemt. Ook bij het poten in de koude grond is het belangrijk de grond eerst goed voor te bereiden door al het onkruid te verwijderen, de aarde goed om te spitten zodat deze luchtig en water doorlatend wordt en - indien nodig - te bemesten. Houd bij het poten in de koude grond dezelfde manier aan als voor het poten in de kas of een poot-bak; graaf een kuiltje iets groter dan het formaat van de pootui, zet de ui erin met het puntje naar boven, dek af met een klein laagje aarde en geef de eerste dagen na het poten voldoende water. Houd de grond tijdens de groei van de uien vrij van onkruid en spit de aarde regelmatig (voorzichtig!) om zodat deze luchtig blijft.

Uitplanten

Heb je ervoor gekozen de uien te poten in de kas of pootbak dan moet je ze gaan uitplanten als ze ongeveer tien tot vijftien centimeter groot zijn, dit zal ongeveer eind maart zijn als je ze in februari hebt gepoot. De uienplanten zijn dan sterk genoeg om de koudere buitentemperatuur aan te kunnen en stevig genoeg om de wind of een regenbui te overleven. Ook bij het uitplanten geldt dat een goed begin het halve werk is, bereid de bodem van de tuin voor het uitplanten dan ook goed voor. Maak de tuin volledig vrij van onkruid, spit de aarde goed om zodat deze lekker luchtig wordt en het overtollige water goed kan afvoeren en bemest de grond voor het uitplanten als deze daar behoefte aan heeft. Plant de ui net zo diep in de koude grond als dat deze stond in de poot-bak of kas en druk de aarde rond de plant na het uitplanten goed aan. Geef de eerste dagen na het uitplanten voldoende water, spit de grond regelmatig (voorzichtig!) om en verwijder opkomend onkruid meteen.

Tip! Mocht je ook wortelen in je (moes)tuin of kas hebben staan dan is het aan te raden de uien naast de wortelen te planten aangezien deze elkaars vliegen verjagen! Op deze manier heb je geen zorgen over een mogelijke vliegenplaag en je handen vrij voor het onderhoud van je planten in plaats van het bestrijden van insecten.

Bodem & bemesting

Uien stellen op het gebied van de bodem en bemesting tijdens de groei weinig eisen al is het wel van algemeen belang dat de bodem van je (moes)tuin altijd goed waterdoorlatend is. Uien hebben - net als vele andere planten - een hekel aan natte voeten aangezien hun wortels dan kunnen gaan rotten en door de grond regelmatig om te spitten voorkom je dat er plassen in de tuin blijven staan.

Bemesting

Uien hebben tijdens hun groei geen extra voedingsstoffen nodig al kan het nooit kwaad om wat patentkali door de bodem van je (moes)tuin te spitten op het moment dat de groenten hun vruchten gaan ontwikkelen. De patentkali zorgt voor een gezonde vruchtvorming en komt dan ook de bolvorming van de ui ten goeden. In de wintermaanden vindt vrijwel iedere tuin het prettig als je wat oude stalmest en een handje koemestkorrels door de grond spit zodat de bodem weer luchtig en voedzaam wordt.

Doorschieten

Uien zijn matig winterhard wat betekent dat ze goed kunnen omgaan met een beetje kou. Mocht het (onverwachts) erg koud worden dan is het belangrijk de planten te beschermen tegen de kou door ze af te dekken met een stuk (noppen)folie. Verwijder de folie zodra de ergste kou voorbij is om de planten niet te belemmeren tijdens hun groei. Na een periode van kou wil het nog wel eens gebeuren dat sommige uien gaan 'doorschieten' wat betekent dat ze plotseling gaan bloeien. Een doorgeschoten ui is duidelijk te herkennen aan de bloem(en) in zijn loof en dient binnen twee weken geoogst te worden omdat ze anders volledig verdort. Pluk de bloem uit het loof en oogst de ui meteen of markeer de grond met een bordje als je de ui later wilt oogsten.

Oogst & bewaren

Afhankelijk van het moment van poten kun je ongeveer vanaf de maand juli beginnen met oogsten. De uien geven zelf al aan wanneer het tijd is om geoogst te worden aangezien hun loof dan begint te verdorren en uiteindelijk omvalt. Zodra het loof is omgevallen is het belangrijk nog minimaal twee weken te wachten met oogsten zodat de ui rustig de tijd krijgt om 'af te sterven', waarna je de uien oogst door deze met een kleine schepje uit de grond te scheppen. Laat de uien na het oogsten nog minimaal drie tot weken drogen op een warme én droge plaats.

De totale droogtijd van de uien is afhankelijk van de grootte van de ui en de temperatuur in de ruimte en het is daarom belangrijk de uien regelmatig te controleren!

Bewaren

Knip - als de ui volledig droog is - het loof eraf maar doe dit niet te dicht bij de ui zelf aangezien je haar dan kunt beschadigen. Gooi het afgeknipte loof weg en sla de uien op in een emmer of kist op een koele en donkere plaats, bij voorkeur een schuur of kelder. Op deze manier kun je de uien met gemak tot de volgende lente bewaren. Mocht je de uien opslaan in een schuur houd er dan rekening mee dat droge (!) uien prima bestand zijn tegen een graadje nachtvorst maar mocht het flink gaan vriezen dan is het aan te raden de uien tijdelijk ergens anders op te slaan.

Lees verder

• Tips & trucs voor het aanleggen van een moes- of groentetuin
• Tuinieren; tips en trucs voor het telen van aardappels
• Tuinieren; tips en trucs voor het telen van wortel
• Natuurlijke bestrijdingsmiddelen voor de moes- & groentetuin