De tuinkas: Verschillende soorten en waar te plaatsen

Mocht je - net als menig andere (hobby)tuinier - balen van het feit dat het Nederlandse tuinseizoen vaak maar zo kort is dan kun je overwegen een tuinkas aan te schaffen. Het voordeel van het hebben van je eigen tuinkas - vaak kortweg kas genoemd - is dat je het tuinseizoen kunt verlengen waardoor je het hele jaar lang je eigen groenten en fruit kunt telen. Op het gebied van kassen valt er veel te kiezen en ook als je geen enorme lap grond tot je beschikking hebt kun je met een zogenaamde 'platte kas' al een heel eind komen.

Inhoud

• Soorten kassen
• Voordelen van een tuinkas
• Plaatsing kas
• Materialen
• Nieuw, tweedehands?

Soorten kassen

Bij het woord kas of tuinkas denkt men al snel aan een schitterend - en vooral groot - glazen bouwwerk vol groenten en fruit, maar tuinkassen zijn verkrijgbaar in veel verschillende soorten en maten. Afhankelijk van je wensen en de ruimte die je tot je beschikking hebt zal moeten blijken welke kas voor jou het best passend is.

Platte bak

Mocht je weinig ruimte tot je beschikking hebben maar het tuinseizoen toch willen verlengen dan kun je met een zogenaamde platte bak goed uit de voeten. De platte bak is een kleine en lage kas zonder deur en onderkant. De kas plaats je simpelweg over een deel van je tuin en door de ramen die aan de bovenkant geopend kunnen worden kun je de planten die er in staan verzorgen. De platte bak wordt in 'tuinderstermen' ook wel plat glas genoemd aangezien de kas laag en plat is en verkrijgbaar in diverse maten.

Koude kas

De benaming koude kas heeft niets te maken met het formaat van de kas maar duidt puur op het feit dat deze kas niet verwarmt wordt door een externe warmtebron. De platte bak is dus een vorm van een koude kas, al zijn het merendeel van de koude kassen die onder die naam verkrijgbaar zijn een stuk groter van formaat. De koude kas is veelal gemaakt van glas, groot van formaat en heeft ramen aan de bovenkant voor de benodigde ventilatie. In de zomermaanden kan onder invloed van de zon de temperatuur in een koude kas aanzienlijk hoog worden en het glas kan werken als een vergrootglas. Houd hier rekening mee als je jonge planten in de kas zet. In de wintermaanden kan het in de kas - bij strenge vorst - met gemak een paar graden vriezen ook dan is het nodig om maatregelen te nemen om de jonge planten die in de kas staan te beschermen.

Gematigde kas

Ook de term gematigde kas duidt op de manier waarop de temperatuur in de kas geregeld wordt en niet zozeer op het formaat al zijn de gematigde kassen over het algemeen genomen dusdanig groot dat je er met gemak in kunt staan en rondlopen. In tegenstelling tot een koude kas wordt de temperatuur in een gematigde kas zo gelijk mogelijk gehouden door haar in de wintermaanden te verwarmen door middel van een externe warmtebron. Het doel van een gematigde kas is de temperatuur niet onder het vriespunt te laten komen waardoor het mogelijk is planten te laten overwinteren in de kas of het hele jaar door te zaaien. Het verwarmen van de kas kan op diverse manieren gebeuren, zo kan er een simpele kachel in de kas geplaatst worden of een uitgebreid klimaatsysteem worden aangelegd.

Warme kas

De warme kas wordt - zoals de naam al doet vermoeden - het hele jaar door verwarmd waardoor het mogelijk is tropische bloemen, planten of groenten- en fruitsoorten te telen. De temperatuur kan naar gelang de groeistadia van de planten die er in staan naar boven of naar beneden worden bijgesteld maar de verwarming zal zelden tot nooit worden uitgeschakeld in een warme kas. Net als bij de koude en gematigde kassen zijn ook de warme kassen voornamelijk verkrijgbaar in grote maten simpelweg omdat de systemen om de kassen te verwarmen te duur zijn om toe te passen in een kas van klein formaat.

Warenhuis: In sommige gevallen kom je nog wel eens de term warenhuis tegen als je op zoek gaat naar informatie over kassen. Een warenhuis is niets anders dan een ouderwetse benaming voor een kas. Wat voor soort kas - bijvoorbeeld platte bak of warme kas - het was bleek overigens niet uit de term warenhuis.

Voordelen van een tuinkas

Een tuinkas ziet er niet alleen prachtig uit in je (moes) tuin het biedt je als tuinier ook nog eens een aantal leuke voordelen zoals de mogelijkheid het groeiseizoen te vervroegen of te verlengen en het effect van de zon kunt versterken.

Groeiseizoen

Bij een milde winter kun je in Nederland vaak vanaf de maand maart beginnen met het zaaien en/of planten van groenten en fruit in de tuin - koude grond -, maar je moet hierbij wel rekening houden met mogelijke vorst aan de grond of nachtvorst. Als algemene regel onder tuinders wordt dan ook aangehouden om te wachten met het zaaien of uitplanten van planten tot na IJsheiligen; de viering van de naamdagen van diverse katholieke Heiligen in de periode van 11 tot en met 14 mei. De vorst is na deze periode volledig uit de grond, uitzonderingen daar gelaten, en de kans op nachtvorst is zo goed als nihil. Wachten met zaaien of uitplanten tot mei stelt je wel meteen voor een dilemma omdat je het tuinseizoen hierdoor aanzienlijk verkort, maar de kans op een goede oogst wel aanzienlijk vergroot.

Met een kas heb je dit probleem niet meer aangezien je vaak al vanaf februari kunt beginnen met zaaien en planten waardoor de planten in maart of april al sterk genoeg zijn om in de tuin uitgeplant te worden of over gezet te worden in een pot om in de kas verder te groeien. Daarnaast kun je bij een slecht seizoen planten die in potten staan verplaatsen naar de kas - mits je ruimte hebt - om de oogst van deze planten veilig te stellen.

Versterken van de zon

Een kas is niet voor niets van glas gebouwd en haar belangrijkste functie is dan ook om de effecten van de zon te versterken. In de zonnige zomermaanden kan de temperatuur in een kas met gemak oplopen van 45° tot 50° Celsius en het is dan ook belangrijk om in deze maanden goed te ventileren om verbranden en/of uitdrogen van de planten te voorkomen. Het voordeel van de hoge temperatuur in de kas is dat het mogelijk wordt groenten - en fruit soorten te telen die alleen te telen zijn bij zeer warme omstandigheden en die de zon en warmte nodig hebben om hun smaak en kleur te krijgen zoals tomaten. Zelfs in de wintermaanden werkt de kas als versterker van de zon waardoor het mogelijk is zogenaamde koude kiemers - zaden die alleen kunnen kiemen bij een redelijk lage temperatuur - te zaaien in de kas. Mocht er dan toch plotseling vorst komen dan weet je zeker dat jou tere zaailingen veilig zijn.

Plaatsing kas

Naast de wensen die je hebt ten aanzien van de groenten- en fruitsoorten die je wilt gaan telen in de kas is het ook belangrijk rekening te houden met de ruimte die je hebt én de plaats waar de kas moet komen te staan. Zo is niet iedere plaats in de tuin geschikt om een kas neer te zetten en dien je een aantal dingen in gedachten te houden als je gaat bepalen waar je kas moet komen te staan.

Zon

Het lijkt vanzelfsprekend maar een kas dient in de volle zon geplaatst te worden het liefst met de kopse kant naar het zuidwesten. Mocht je een mooie zonnige plaats op het oog hebben kijk dan goed of er geen bomen of struiken in de weg staan die het zonlicht kunnen belemmeren of je kas kunnen beschadigen.

Uitzicht

Mocht je een kas in je eigen tuin kunnen plaatsen houd er dan ook rekening mee dat de kas het uitzicht vanuit huis niet belemmerd. Hoe mooi een kas ook kan zijn als je dag in dag uit tegen de kas zit aan te kijken en verder niets meer ziet van je tuin gaat de kas snel vervelen. En een kas verplaatsen is een karwei dat je niet zomaar even doet!

Ruimte

Uiteraard dien je voldoende ruimte in de tuin te hebben om een kas te plaatsen maar houd bij het plaatsen ook rekening met het feit dat je na plaatsing nog aan alle kanten om de kas heen kunt lopen. Je dient soms onderhoud aan de buitenkant van de kas te plegen of een raam te vervangen en dan is het prettig als je de ruimte hebt om dit te kunnen doen.

Water

Zorg bij het plaatsen van de kas dat deze op een stevige, rechte en solide ondergrond wordt geplaatst zodat de afwatering van de kas optimaal is. Het glas van de kas kan enorme hoeveelheden water simpelweg niet aan en als er plassen op het dak blijven staan is de kans dat het glas scheurt of breekt groot - met alle gevolgen voor de planten die eronder staan van dien -. Probeer het regenwater zo te leiden dat je het meteen kunt opvangen in een regenton zodat je dit weer kunt gebruiken om de planten water te geven.

Wind

Wees voorzichtig als er flinke wind of storm is voorspeld en wees er zeker van dat de wind goed door de kas kan circuleren. Vaak is het niet aan te raden om de kas volledig af te sluiten bij hevige wind omdat de druk op de buitenkant van de ramen dan te groot kan worden maar zet nooit maar één raam open, want dan kan de wind er wel in maar niet meer uit.

Buren

Als laatste dien je bij het plaatsen van een kas ook rekening te houden met - eventuele - buren. Zorg ervoor dat jouw kas niet alle zon uit hun (moes) tuin weg neemt of het uitzicht belemmert om burenruzies te voorkomen. Bedenk dat je het zelf ook niet prettig vindt om in de schaduw van het tuinhuis van de buren te zitten of tot de ontdekking te komen dat de planten in je moestuin niet groeien omdat de kas van de buurman/buurvrouw alle zon uit je tuin houdt.

Materialen

Kassen worden gemaakt van veel verschillende materialen waarbij ieder materiaal zijn eigen voor- en/of nadeel heeft. Bij de aanschaf van een kas kan het handig zijn om in je achterhoofd te houden wat welk materiaal precies doet en hoeveel onderhoud je er aan moet plegen om het goed te houden.

Nieuw, tweedehands?

Mocht je over de financiële middelen beschikken om een geheel nieuwe kas aan te schaffen dan verdient dit altijd de voorkeur aangezien de kas volledig naar je wensen ingericht kan worden en de eerste jaren vrijwel vrij is van onderhoud. Maar ook als je budget niet zo groot is of je simpelweg niet te veel geld aan de aanschaf van een kas wilt uitgeven zijn er diverse mogelijkheden.

Tweedehands kas

Het aanschaffen van een tweedehands kas is een goede optie als je niet al te veel geld wilt uitgeven aan de aanschaf van een kas maar houd hierbij wel rekening met een aantal punten. In de eerste plaats is het aan te raden de kas zelf te demonteren en daarbij de ramen en onderdelen goed en zorgvuldig te nummeren. Door zelf te demonteren zal het plaatsen en in elkaar zetten van de kas aanzienlijk makkelijker gaan omdat je van het merendeel van de onderdelen weet waar ze horen. Ten tweede dien je rekening te houden met het feit dat bij het zelf demonteren en plaatsen van de kas de kans dat een ruit sneuvelt aanzienlijk groot is en je dus extra kosten zult moeten maken voor het vervangen hiervan. En in de laatste plaats is het belangrijk om rekening te houden met het feit dat er bij het plaatsen van de kas nog extra kosten bij zullen komen voor schroeven, spijkers en andere bouwmaterialen. Mocht de kas nog enige onderhoud nodig hebben dan dien je hier ook nog de kosten voor verf en/of beits bij op te tellen.

Zelf bouwen

Mocht je erg handig zijn dan kun je ook overwegen om zelf een kleine of grote kas te bouwen maar bezint eer gij begint. Zorg ervoor dat de basis van de constructie solide en betrouwbaar is aangezien het straks veel glas zal moeten dragen. Zorg dat er meerdere ramen zijn die gemakkelijk te openen én te sluiten zijn en besef dat je bouwwerk bovenal veilig moet zijn.

Tegenwoordig zijn er diverse kleine kassen op de markt die je gemakkelijk zelf in elkaar kunt zetten en uitbreiden indien gewenst. Qua prijs zijn deze in verhouding vaak net zo duur als het zelf bouwen van een kas maar op het gebied van de veiligheid zijn ze over het algemeen betrouwbaarder dan de zelf gebouwde kassen.

Tot slot

Heb je je keuze gemaakt? Loop dan nog één keer de 'checklist' door om te controleren of je niets over het hoofd hebt gezien. Niets is zo jammer als na aanschaf blijkt dat de kas toch niet volledig aan je wensen voldoet:

• Doel: Is de kas geschikt voor het doel waarvoor je hemt wilt gaan gebruiken?
• Formaat: Past de kas zeker te weten op de plaats waar je hem wilt hebben? Loop de tuin nog één keer na en meet nog een laatste keer op om hier volledig zeker van te zijn.
• Ruimte: Is er voldoende ruimte voor de kas? Kun je na het plaatsen nog om de kas heen lopen om onderhoud te plegen of de ramen te wassen?
• Paats: Is de plaats juist? Staan er geen bomen in de weg die het zonlicht belemmeren en veroorzaakt jou kas geen overlast voor andere tuinders of buren?