Een kleine keuken inrichten

Veel woningen in Nederland, zowel oud als nieuw, hebben een kleine tot zeer kleine keuken. Grondprijzen zijn torenhoog en er wordt al snel vloeroppervlakte op de keuken bespaard. Het is dan aan de nieuwe bewoners van huis of appartement om de beschikbare ruimte toch zo goed mogelijk in te richten. Omdat het meestal open keukens betreft, speelt het aangezicht daarbij net zo’n belangrijke rol als de efficiëntie. Dan komt het erop aan de juiste keuzes te maken op gebied van keukenkastjes, apparatuur, werkruimte en ontwerp. Gelukkig zijn er nog heel wat creatieve oplossingen mogelijk. Artikelindeling (interne links)

• Wat is een kleine keuken?
• De situering van de keuken
• Het ontwerp
• Inhoud keukenkastjes
• Het aanrechtblad
• Inbouwapparatuur
• De opstelling: kasten tegenover elkaar, verstandig of niet?
• De uitvoering van de keuken
• Kastjes slim inrichten
• Alternatieve opbergplaatsen
• Een kleine keuken, een groot project

Wat is een kleine keuken?

Officieel wordt een keuken die kleiner is dan 14 m² aangemerkt als een kleine keuken. Veel mensen van Nederlandse (nieuwbouw)woningen zouden zich echter in de handen knijpen bij een keuken van meer dan 10 m². Een oppervlakte van 7 of 8 m² is heel normaal en kleiner dan dat komt ook gewoon voor.

Het is niet toevallig dat kleine keukens veelal open keukens zijn. Juist door ze open te houden kunnen ze klein blijven, omdat bepaalde activiteiten en spullen dan gemakkelijker naar de woonkamer verplaatst kunnen worden.
Dat wil dus zeggen dat men bij de inrichting van een kleine keuken een gedeelte van de woonkamer moet betrekken. Bij het ontwerpen van de keuken dien je al te bepalen welke functies in de keuken zelf blijven en welke niet, hoewel zich dat vaak vanzelf wijst.

De situering van de keuken

Hoe moeilijk de inrichting van een kleine keuken precies wordt, hangt ook af van de plaats waarop deze in huis is gesitueerd. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden.

• In sommige huizen en vaak ook in appartementen, is er eigenlijk niet echt sprake van een aparte ruimte. Het is meer zo dat er een keukenblok is geplaatst in een hoek van de woonkamer. Eerlijk gezegd is dit nog een redelijk gunstige optie. Je kunt dan namelijk zelf bepalen hoeveel ruimte je reserveert voor de keuken. Mogelijk kun je deze van het woongedeelte afscheiden door middel van een bar, waar dan ook kastjes, een werkblad en eventueel andere voorzieningen aan vastzitten.

• Minder vaak komt het voor dat de keuken in een doorgang tussen een eetkamer en een zitkamer is geplaatst. Het voordeel hiervan is dat de eettafel aan het raam kan staan. Het nadeel is dat je een erg smalle keuken krijgt, die grotendeels afhankelijk is van kunstlicht.

• In de meeste gevallen echter ligt de kleine keuken in een uitstulping van de woonkamer, die wordt veroorzaakt door de aangrenzende hal. De vorm van de keuken ligt dan min of meer vast. Het is in dit geval zelden een goed idee om het keukenblok elders te plaatsen, omdat de je de betreffende ruimte niet gemakkelijk voor iets anders kunt gebruiken. In deze situatie zal er meestal sprake zijn van een hoekkeuken.

De laatste twee opties geven meer problemen met de inrichting dan de eerste.

Het ontwerp

Zoals gezegd spelen twee zaken een belangrijke rol bij het ontwerpen van een kleine keuken: efficiëntie en aangezicht. De crux is om de beschikbare ruimte zo goed mogelijk te benutten zonder dat je een rommelig of volgepropt hok krijgt. Daarom wordt er bij het ontwerpen van een kleine keuken enige creativiteit gevraagd, maar is het ook van belang dat de toekomstige eigenaars hun prioriteiten goed op een rijtje hebben. Alleen zo kunnen de juiste keuzes worden gemaakt.

De volgende zaken zijn bij het ontwerpen van een kleine keuken van belang:

• Slim opbergen
• Zoveel mogelijk werkruimte creëren
• Ruimtelijke effecten
• Een zorgvuldige keuze van de apparatuur

Inhoud keukenkastjes

Door een goede keus voor bepaalde keukenkastjes kun je opbergruimte winnen. Daarbij kun je kiezen voor onderstaande mogelijkheden.

Onderkasten

Voor slechts een kleine meerprijs kun je hogere onderkasten kopen dan gebruikelijk. Deze leveren zo’n 11% extra ruimte. Ze kunnen op twee manieren in de keuken worden geplaatst:

• In combinatie met een lage plint. De onderste plank komt dan dichter bij de grond dan gebruikelijk, wat betekent dat je dieper moet bukken om er iets vanaf te pakken.
• Door het aanrecht hoger te maken dan gebruikelijk. Standaard is een keuken zo’n 90 cm hoog.

Wat hier de beste keus is hangt af van de lichaamslengte van de personen die het meeste werk doen in de keuken. Lange mensen zijn beter af met een verhoogd aanrecht, terwijl kleine tot middelgrote personen dat juist niet moeten hebben.

In combinatie met een wat dieper aanrechtblad (zie aldaar) kun je ook diepere onderkastjes krijgen.

Hoge hangkasten

Ook hangkasten kun je voor een kleine meerprijs in een hogere maat kopen dan gebruikelijk. Het hangt dan van de hoogte van de ruimte af wat er precies mogelijk is. In het gebruik dienen veel mensen dan wel een huishoudtrap van drie of vier treden in de buurt te houden, zelfs als er op de bovenste planken alleen spullen staan die maar zelden worden gebruikt.

Een smalle gootsteenkast

Wil je niet teveel ruimte kwijt zijn aan de kast onder de gootsteen, kun je daarvoor een extra smal model nemen van 45 cm breed, in plaats van de gebruikelijke 60 cm.

Denk echter goed na of dit echt een oplossing is voor jou en stel jezelf de volgende vragen:

• Hoeveel spullen wil je in deze kast kwijt en is een smaller model dan realistisch? Afwasteiltjes en afdruiprekken kunnen bijvoorbeeld al redelijk wat plaats innemen.
• Win je er in de naastgelegen kastjes echt belangrijke ruimte mee of valt dat tegen?
• Past de smallere kast in het keukenontwerp, of maakt hij het aangezicht rommeliger?

Een hoekkast met draaiplateau voor de hoekkeuken

Voor de kleine hoekkeuken is een hoekkast met draaiplateau welhaast een must. In deze kast komen waarschijnlijk pannen te staan en dan is het nogal zwaar om steeds alles te moeten uitruimen om bij de achterste pannen te komen (al moet dat bij een draaiplateau soms ook wel).

Andere oplossingen voor hoeken, zoals bijvoorbeeld een schuin overgangskastje, zijn bij kleine keukens vaak niet mogelijk, omdat het fornuis en/of de gootsteen in de weg zitten. Lukt dit in jouw keuken wel, kun je het natuurlijk overwegen.

Een grote, hoge kast naast het aanrecht

Op het eindstuk van de keuken kun je kiezen voor een grote, hoge kast. Mogelijk kun je deze kast tevens dieper maken dan de rest van het keukenblok. Dit is dan wel ruimte die je verliest op het aanrechtblad. In zo'n kast kunnen echter een koelkast en eventueel ook een (combi)magnetron en/of oven worden ingebouwd. Daarnaast blijft er vaak nog wel extra kastruimte over.

Het aanrechtblad

Een belangrijk probleem in kleine keukens is beschikbare werkruimte aan het aanrechtblad creëren. Dat wordt welhaast bij voorbaat te weinig. In heel kleine keukens zal het waarschijnlijk moeilijk worden om er met twee personen tegelijk in te kunnen werken.

Om toch zoveel mogelijk beschikbare werkruimte over te houden kun je het volgende doen:

• Neem een enkele spoelbak. Werkruimte aan het aanrecht heb je veel harder nodig dan extra spoelruimte.
• Neem een dieper aanrecht. Voor een kleine meerprijs kun je een werkblad krijgen van 65 cm diep, daar waar 60 cm gebruikelijk is. Je kunt dan net wat meer spullen op het aanrecht zetten. Zit er echter een raam achter het aanrecht kan dit onhandig uitpakken bij het openzetten van het raam. Let ook op dat de extra diepte uitkomt met de apparatuur die je had gepland in te bouwen.
• Zorg dat het langste stuk werkblad tussen de kookplaat en de spoelbak in zit. Dat is namelijk het gedeelte dat je het meest zult gebruiken. Daarom noemt men dit het ‘hoofdwerkvlak’. Deze ruimte is het liefst tussen de 60 en 100 cm lang, want de afstand tussen kookplaat en gootsteen mag ook niet te groot worden. In hoekkeukens werkt dit overigens anders dan in een langwerpige keuken, omdat er daar ruimte overblijft in de hoek. Voor een langwerpige keuken is een afstand van 60 cm voor het hoofdwerkvlak wellicht wat kort.
• Aan de andere kant van de spoelbak is ook nog enige ruimte gewenst, bij voorkeur ook nog zo’n 60 cm. Vaak is hier echter de vaatwasser ingepland, waardoor die ruimte vanzelf ontstaat.
• Ook aan de ander kant van het fornuis mag er nog iets van ruimte overblijven, maar dat hoeft niet veel te zijn.

Inbouwapparatuur

Over het kiezen van inbouwapparatuur valt veel te zeggen. Voor iedere keuken moeten op dat punt weloverwogen keuzes gemaakt worden. Vaak zijn die keuzes voor een kleine keuken niet eens zo verschillend als voor een grote. Het is in dit kader verstandig jezelf niet te snel te laten verleiden om de keuze voor bepaalde apparatuur aan te passen aan het feit dat je een kleine keuken hebt. Als je bijvoorbeeld graag een vaatwasser wilt, een oven in plaats van een combimagnetron of een lekker ruime koelkast, kun je die maar beter nemen. Opbergruimte kun je namelijk ook elders creëren, maar apparatuur kun je minder gemakkelijk ergens anders plaatsen.

Smallere apparaten

Voor de meeste apparaten is het mogelijk een extra smal exemplaar van 45 cm breed te bestellen. Vaak zijn deze echter duurder dan een standaard model van 60 cm breed. Denk ook hier goed na of een smaller exemplaar wel slim is. Een smalle oven past wellicht niet onder de kookplaat. Ook is het binnen het ontwerp van je keuken misschien niet mooi of handig.

Een schouwkap

Het is gemakkelijk gedacht dat je in een kleine keuken beter af bent met een vlakbouw afzuigkap die in een keukenkastje is ingebouwd of daaronder is geïnstalleerd. Het kastje zou immers extra opbergruimte bieden. Dat blijkt in de praktijk tegen te vallen. De kastjes worden bijna geheel gevuld met de apparatuur en/of afvoerslang. Misschien kun je er nog een paar kruidenpotjes in kwijt, maar dat was het wel. Ondertussen komt dat extra kastje boven de kookplaat juist in een kleine keuken al snel gepropt over.

Een schouwkap blijkt daarentegen een ruimtelijk effect aan de keuken te geven. Daarbij wordt het mooiste resultaat geboekt als de kastjes die ernaast komen te hangen op zo’n 15 cm afstand van de kap komen. Lukt dit niet is het ruimtelijke effect een stuk minder, maar dan nog geeft een schouwkap een rustiger aanblik dan een kastje met afzuigkap.

De opstelling: kasten tegenover elkaar, verstandig of niet?

Vaak wordt voor kleine keukens een zogeheten ‘galerijopstelling’ geadviseerd. Dat wil zeggen dat de keuken in de lengterichting aan beiden zijden wordt ingericht. Bij hoekkeukens kan het daarnaast verleidelijk zijn om tegen drie wanden kastjes te plaatsen. Beide mogelijkheden zijn echter lang niet altijd verstandig of zelfs maar mogelijk. Als regel moet er altijd meer dan 1,20 m ruimte zijn tussen tegenover elkaar liggende kastjes. Je kunt dan kastjes en lades probleemloos openen en bovendien biedt dit genoeg ruimte om te bewegen en te lopen. Anders wordt het erg krap. Deze afstand is ook iets om rekening mee te houden als je de keuken van de eetkamer wilt afscheiden middels een bar.

Soms lijkt het of je geen onderkasten, maar wel minder diepe bovenkasten aan een tegenovergelegen muur kunt plaatsen. Ook dat valt echter af te raden, aangezien je regelmatig je hoofd gaat stoten aan deze kasten.

De uitvoering van de keuken

De uitvoering van de keuken bepaalt tenslotte het aangezicht. Daarbij wil je, zeker als je inderdaad een open keuken hebt, twee dingen bereiken:

• Een rustige aanblik.
• Een ruimtelijk effect dat de keuken iets groter doet lijken dan hij is.

Hiertoe zijn verschillende mogelijkheden, waarbij soms twee vliegen in één klap worden geslagen.

Breedtemaat kasten

Brede onderkasten zien er ruimtelijker uit dan smalle, ook in een kleine keuken. Als je ruimte overhoudt is het dan ook slimmer de maat van je kastjes uit te breiden dan het aantal. Probeer verder te voorkomen dat je teveel verschillende breedtematen door elkaar heen gebruikt, want dat staat rommelig. Heb je bijvoorbeeld 1,40 m beschikbaar voor het plaatsen van onderkastjes, kun je beter voor twee kasten van 70 cm breed kiezen dan drie kasten in smallere maten.

Bij een hoekkeuken kun je het beste aan iedere zijde dezelfde breedtemaat kast aanhouden, ook voor de bovenkastjes. Dat geeft een strak ontwerp met een rustig aangezicht. De breedtemaat van de ene zijde kan wel verschillen met die van de andere zijde.

Effecten die de keuken groter doen lijken

Er zijn verschillende manieren waarop je de keuken groter kunt doen lijken dan hij is. Hier een aantal tips:

• Gebruik lichte kleuren. Deze reflecteren het licht veel beter wat een ruimte groter doet lijken. Pas wel op voor beige, want dat reflecteert lang niet zo goed als wit, crème, zachtgeel of lichte houtsoorten.
• Verlichting onder de bovenkastjes doet een keuken groter lijken. Ook strips met ledverlichting onder het aanrechtblad kan de ruimte groter doen lijken.
• Neem een vloer van diagonaal gelegde plavuizen. Dat staat ruimtelijker dan welke andere vloer ook.
• Plaats indien mogelijk vitrinedeurtjes in een aantal bovenkasten. Die komen minder massief over dan dichte deurtjes.
• Gebruik spiegelende oppervlakten. Spiegels doen een ruimte gemakkelijk groter lijken. Je kunt bijvoorbeeld spiegelende panelen krijgen voor de achterwand boven het aanrecht.

Kastjes slim inrichten

Vaak is de hoogteafstand tussen planken in een keukenkastje vrij groot, omdat er toch ook lange voorwerpen in moeten passen. Hier kun je echter best in variëren als je dat wilt. Denk na over de inrichting van planken in je kastjes en neem niet zomaar genoegen met een standaard oplossing. Dat kan je verschillende goed te gebruiken planken schelen. Zo zou je een bepaald kastje kunnen uitkiezen voor het wegzetten van hoge spullen en een ander voor lage. In dat tweede kastje kan dan een extra plank.

Eventueel kun je ook gebruik maken van halfhoge inzetplankjes. Dat zijn dunne u-vormige, plankjes van staal die je in een kastje kunt zetten. Hier kun je dan nog extra spullen op kwijt. Zo kun je een bepaalde plank op een flexibele manier voor zowel hoge als lage spullen gebruiken.

Alternatieve opbergplaatsen

Als je een kleine keuken hebt zul je waarschijnlijk op zoek moeten naar alternatieve ruimten voor het opbergen van spullen. Dat kan op verschillende manieren.

Open planken

Vaak hou je ook in een kleine keuken wel loze muurruimte over. Hier kun je mogelijk smalle planken hangen waar je nog spullen op kwijt kunt. Momenteel is de open plank zelfs erg in de mode bij keukens. Denk er wel aan dat dit extra schoonmaakwerk met zich meebrengt.

Spullen ophangen

Bepaalde keukenaccessoires kun je ook aan de muur ophangen, zoals:

• Sommige pannen.
• Sommige apparaten als staafmixers.
• Rekjes met keukenbestek
• Kruidenrekjes
• Broodtrommels
• Memoborden
• Rekjes voor het ophangen van rollen keukenpapier, plastic folie e.d..

Een grote buffetkast in de eethoek

Beperkte opbergruimte in de keuken zul je in eerste instantie nodig hebben voor die spullen die je ook echt in de keuken zelf gebruikt, zoals pannen en ander kookgerei, bestek, keukenapparaten en levensmiddelen.Servies en glazen daarentegen kun je ook best elders opbergen.

Vaak is het een goede oplossing om daarvoor een hoge, ruime buffetkast in de eetkamer neer te zetten, zeker wanneer die aan de open keuken grenst. Daar kun je dan nog veel spullen in kwijt zonder dat je ver hoeft te lopen. Bij het dekken van de tafel is het zelfs een voordeel. Voor de bezitters van een kleine keuken is een leuk sideboard of dressoir vermoedelijk geen realistische optie.

Een kleine keuken, een groot project

Het inrichten van een nieuwe keuken is een heel project, dat zorgvuldig moet gebeuren. Het idee dat je dingen je niet bevallen altijd weer kunt veranderen, gaat doorgaans niet op. Zelfs iets kleins als een extra kastplankje bijkopen, gebeurt in de praktijk waarschijnlijk nooit. De keuzes die je maakt bij het ontwerpen en inrichten van de keuken zijn keuzes waar je het nog jarenlang mee zult doen. Daar hoef je jezelf echter door te laten afschrikken. Ga ervoor zitten, neem de tijd en laat jezelf goed informeren over de producten die je op het oog hebt. Dan kom je ongetwijfeld een heel eind, ook met een kleine keuken.

Lees verder

• Een vloerbedekking kiezen: waar moet je op letten
• Inrichten woning: lampen in huis
• Landelijke woontrend: verweerd en gebleekt hout