Natuurlijk tapijt: jute, kokos, sisal en zeegras

Jute, kokos, sisal en zeegras zijn duurzame en milieuvriendelijke materialen die ook worden gebruikt voor het weven van tapijten en karpetten. Het zijn plantaardige materialen waaruit een vrij grove draad wordt gesponnen. Dat levert tapijt met een natuurlijke uitstraling op, heel anders dan stoffen tapijten die grotendeels van synthetisch vezels zijn gemaakt. Vergeleken daarmee hebben natuurlijke tapijten zowel voor- als nadelen, enigszins afhankelijk van het precieze materiaal. Niettemin is deze vloerbedekking voor tal van ruimtes geschikt, zowel in huis als op kantoor. Artikelindeling (interne links)

• Plantaardige vezels
• Gemeenschappelijke voordelen
• Gemeenschappelijke nadelen
• Jute tapijt of karpet
• Kokos tapijt
• Sisal tapijt of karpet
• Zeegras tapijt of karpet
• Natuurlijk tapijt in de serre
• De aanschaf

Plantaardige vezels

Tapijten of vloerkleden van jute, kokos, sisal en zeegras hebben een belangrijke overeenkomst: ze zijn allemaal geweven van plantaardige vezels, waarbij de gebruikte draad tamelijk grof is. Er worden meer tapijten geweven of geknoopt van draad gesponnen uit plantaardige materialen, zoals katoen of linnen (gemaakt van vlas), maar die zijn beduidend fijner van structuur. Daardoor worden ze in dit artikel buiten beschouwing gelaten.

Gemeenschappelijke voordelen

Het belangrijkste voordeel van jute, kokos, sisal en zeegras is hun bijzonder natuurlijke uitstraling. Zelfs de meeste andere van natuurlijke grondstoffen gemaakte soorten vloerbedekking geven niet zo’n natuurlijk sfeer als deze. Dat maakt de tapijten met name aantrekkelijk voor mensen die graag een natuurlijke inrichting hebben of voor ruimtes die daar om vragen. Met name in landelijke interieurs zullen deze tapijten goed tot hun recht komen.

Afgezien daarvan zijn dit milieuvriendelijke tapijten. Het productieproces is minder belastend voor het milieu dan dat van synthetisch tapijt. Tevens zijn deze tapijten biologisch afbreekbaar of te recyclen en gaan ze lang mee. Wel moeten alle hier besproken grondstoffen van ver worden gehaald, wat dan toch een zekere milieubelasting oplevert.

Gemeenschappelijke nadelen

Het belangrijkste nadeel van deze tapijten is waarschijnlijk dat ze relatief grof van structuur zijn, waardoor ze vrij ruw aanvoelen. Het is echter per persoon verschillend of iemand dat storend vindt of niet. Verder zijn deze tapijten niet altijd beschikbaar in een uitgebreid palet van kleuren, omdat verven ofwel niet mogelijk is ofwel minder mooi staat. Het aantal beschikbare kleuren verschilt echter sterk per tapijtsoort.

Andere voor- of nadelen verschillen per materiaalsoort.

Jute tapijt of karpet

Jute is gemaakt van de corchorus, een plant die in het oosten van India en de delta van de Ganges groeit. De stengels van deze plant worden in de zon gedroogd en daarna soepel gemaakt in water. Vervolgens krijgen ze een behandeling die de bastvezels in draden doet veranderen. Als je deze draden zorgvuldig weeft, krijg je een beige tapijt met een natuurlijke glans.

Jute kan echter ook worden gebleekt of geverfd. Soms worden er andere draden, zoals bijvoorbeeld katoen, in mee geweven. Het tapijt krijgt meestal een rug van latex (ook een natuurlijk materiaal). Relatief gezien is het soepel en zacht materiaal, het fijnste van de hier beschreven soorten vloerbedekking. Het wordt ook vaak gebruikt als rug voor andere tapijten.
Jute heeft de naam goedkoop te zijn, waardoor het veel werd en wordt gebruikt voor het maken van zakken. Zo goedkoop is jute tapijt ook weer niet en zo ziet het er ook niet uit. Het blijft echter alleszins betaalbaar.

Helaas is jute slecht bestand tegen vocht. Zo slecht zelfs dat het een speciale antivlekken behandeling moet krijgen, omdat het geen enkel schoonmaakmiddel verdraagt. Dat maakt de milieubelasting groter dan van sommige andere natuurlijke tapijten.
Een ander nadeel is dat jute tapijt niet erg sterk is, gevoelig voor slijtage en minder lang meegaat. Het kan daarom niet worden gelegd op plaatsen waar veel wordt gelopen.

Al met al is jute tapijt vooral geschikt voor gebruik in slaapkamers of als karpet. Met name in die laatste vorm is het veel te krijgen en is het zeker een interessant, karakteristiek ogend, alternatief voor meer traditionele vloerkleden.

Kokos tapijt

De kokosvezel is afkomstig van de schaal van een kokosnoot. Van alle plantaardige vezels is het de goedkoopste. Na enige behandeling kunnen deze vezels worden gesponnen. Van het draad worden verschillende producten geweven. Bekend in dit kader is natuurlijk de kokosmat. Het kokostapijt is een afgeleide van de kokosmat, zei het minder ruw. Het blijft wel enigszins pikken aan de voet. Meestal heeft dit tapijt een rug van latex om omkrullen te voorkomen. Ook wordt het geleverd in tegels, waarin het goed te leggen is.

Kokos heeft als nadelen dat het brandgevaarlijk is en veel vocht absorbeert. Door deze laatste eigenschap is het niet geschikt om te worden gelegd op natte of vlekgevoelige plekken. Ook hier is het toch verstandig een preventieve vlekkenbehandeling te nemen.
Kokos heeft nog een extra minpuntje op het gebied van milieuvriendelijkheid, want er kunnen nog resten van bestrijdingsmiddelen inzitten.

Daar staat tegenover dat kokos sterk, bijzonder geluiddempend, warmte-isolerend en antistatisch is. Daarmee is het geschikt voor ruimtes waar veel in wordt gelopen. Tevens is het interessant voor studio's of andere ruimtes die zoveel mogelijk geluiddempend en antistatisch dienen te zijn.

Sisal tapijt of karpet

Sisal wordt gewonnen uit de vezels van de agave cactus, welke in bepaalde landen in Afrika en Zuid-Amerika groeit. Er is een ingewikkeld proces van bewerken en spinnen nodig, voordat er een draad ontstaat. Deze draad is vrij dik en vroeger werd er vooral touw van gemaakt. Sisal is dan ook tamelijk ruw, maar het glanst wel. Dit alles maakt het tot de mooiste, maar wel duurste plantaardige vezel.

Sisal is echter jammerlijk slecht bestand tegen vocht. Een vlek moet zo snel mogelijk worden opgedept. Echter, zelfs bij wie daar hard zijn best voor doet haalt sisaltapijt zijn maximale levensduur vaak niet, omdat het voor die tijd al te zeer is aangetast door vlekken. Een antivlekken behandeling is mogelijk, maar voegt dus wel chemicaliën toe. Bij de teelt van de agave worden trouwens ook bestrijdingsmiddelen gebruikt. Een ander nadeel is dat sisal evengoed aan de voeten prikt.

Daar staat tegenover dat sisal bijzonder sterk en slijtvast is en daarmee geschikt voor gebruik in alle soorten ruimtes, behalve niet vochtige. Verven kan, maar natuurlijke kleuren blijven het mooiste. Omdat sisal een natuurlijke uitstraling combineert met een zekere exclusiviteit, is het populair bij binnenhuisarchitecten. Jan des Bouvrie heeft bijvoorbeeld een uitgebreid aanbod van luxe sisaltapijten en -karpetten in zijn collectie.

Zeegras tapijt of karpet

Zeegras is een grassoort die groeit in brak water in rivierdelta’s, voornamelijk in tropische gebieden. De vezels worden gesponnen tot een harde draad met glazuurglans. Deze draden kunnen tot tapijt worden geweven. Dat weven gaat echter moeizaam, waardoor men zich beperkt tot eenvoudige patronen. Het tapijt is alleszins betaalbaar, maar hoe gecompliceerder de weeftechniek, hoe hoger de prijs. Er zijn ook vloerkleden van zeegras in de handel.

Het materiaal is nauwelijks poreus, waardoor het zeer goed bestand is tegen vocht en in alle ruimtes, zelfs badkamers, gelegd kan worden. Sterker nog, de karpetten kun je ook op een balkon kwijt. Zeegrastapijt moet zelfs eens per maand nat worden gemaakt om zijn glans te behouden. Wel moeten de kamers waar het ligt goed worden geventileerd, omdat er anders schimmel kan ontstaan. Bijkomend voordeel hiervan is dat zeegras gemakkelijk valt te reinigen omdat het geen vuil absorbeert. Als je gemorste vloeistoffen snel opdept, heb je er geen last van.

Dat zeegras geen vocht opneemt, betekent echter tevens dat het niet kan worden geverfd. Er zijn niettemin redelijk wat natuurlijke kleurnuances als beige, groen, geel, roestbruin en kastanjebruin. Op het moment is zeegras een sterk in populariteit stijgende vloerbedekking en dreigt het een geduchte concurrent te worden voor sisal. Voor zover bekend blijven er geen giftige stoffen in het tapijt achter.

Behalve zeegras bestaat er ook het enigszins vergelijkbare tapijt van berggras. Dit materiaal neemt echter juist veel vocht op en is niet zo sterk. In Nederland en België is berggrastapijt dan ook nauwelijks te koop.

Natuurlijk tapijt in de serre

Als er één ruimte is die pas echt vraagt om een natuurlijke vloerbedekking is dat een serre. In een kamer vol met planten past een van plantaardig materiaal geweven tapijt als vanzelf. In het verleden werd er daarom vaak voor sisal gekozen in de serre, ondanks de vlekgevoeligheid. Momenteel lijkt zeegras echter ook hier de betere keuze, want in de omgeving van planten zijn vlekken gauw gemaakt.

De aanschaf

Veel van de hier beschreven tapijtsoorten zijn in reguliere tapijtwinkels niet beschikbaar, al liggen er wellicht een paar jute karpetten. Wil je een tapijt van jute, kokos, sisal of zeegras zul je op zoek moeten naar gespecialiseerde leveranciers. Deze zijn doorgaans gemakkelijk te vinden op het internet.

Lees verder

• Een vloerbedekking kiezen: waar moet je op letten
• Natuurlijke vloerbedekking: kurk, linoleum en marmoleum
• Anti-allergisch tapijt: fabeltje of echt?
• Een vloer van siergrind: ramp of zegen?