Veilig gebruik van handgereedschap – tips & adviezen

Jaarlijks gebeuren er ruim 200.000 ongevallen op de werkvloer met ziekteverzuim als gevolg. De kleine klusongevallen thuis nog buiten beschouwing gelaten. Tienduizenden doe-het-zelvers belanden jaarlijks in het ziekenhuis, waarbij duizenden gevallen rechtstreeks te maken hebben met het onjuist gebruik van handgereedschap, waaronder schroevendraaiers, cirkelzagen, tangen en hamers. Doordat zelf klussen steeds populairder wordt, neemt het risico op ongevallen toe. Veiligheid dient voor alles te gaan. Zodra onervaren klussers met muurgereedschap en bouwmaterialen in de weer gaan, ligt het gevaar op de loer. Naast tips en adviezen is er ook een mentaliteitsverandering nodig. Ze kunnen een steentje bijdragen aan een veiligere werkomgeving en een oordeelkundiger gebruik van handgereedschap.

Inhoud

• Veilige werkomgeving
• Haastige spoed is zelden goed
• Veilig gebruik van handgereedschap – tips & adviezen
• Kwaliteit – goed en veilig handgereedschap
• Werkhandschoenen, beschermende kleding... en geen sieraden
• Over hakken, schaven en boren
• Water, vuur en elektriciteit
• Elektrisch gereedschap
• Onderhoud, een goed humeur... en denk om uw rug

Veilige werkomgeving

Als u thuis in de garage of schuur een klusje doet, moet u er allereerst voor zorgen dat de werkplek veilig is. Laat dus niets rondslingeren en geef gereedschap een vaste plek. Struikelen is immers een van de grootste gevaren, bijvoorbeeld over kabels van elektrisch gereedschap, een tuinslang die nog opgerold moet worden, bouwmateriaal dat op de verkeerde plek is opgeslagen en trappen en ladders die in de weg staan. Berg gereedschap dus altijd op en haal alleen datgene tevoorschijn wat u nodig hebt. Hoe minder rommel, hoe veiliger.

Haastige spoed is zelden goed

Klussen is populair. Besparen op arbeidsloon kan immers veel geld opleveren. Het is een van de belangrijkste redenen – naast dat klussen voor velen een hobby is – om bepaalde werkzaamheden simpelweg zelf te doen. Wie echter een dynamische baan en ook een druk sociaal leven heeft, zal zich vroeg of laat geconfronteerd weten met serieus tijdgebrek als het afmaken van die schilderklus en de reparatie van de dakgoot te lang op zich laat wachten.

Vraag hulp
Plan om te beginnen niet alles in dat spaarzame vrije uurtje als klussen niet uw favoriete bezigheid is, maar neem er ruim de tijd voor, ook al doet dat pijn in uw agenda. Vraag hulp van iemand in ruil voor een wederdienst. Denk in weken in plaats van dagen. Bepaal uw eigen tempo. Het belangrijkste is echter dat u in uw achterhoofd altijd beducht dient te zijn voor de vier O's inzake veilig gebruik van gereedschap:

• Onverschilligheid
• Onoplettendheid
• Onvoorzichtigheid
• Ondeskundigheid

Veilig gebruik van handgereedschap – tips & adviezen

Bepaald handgereedschap, zoals boorhamers en slijpmachines, is per dag te huur bij de Gamma en Praxis. Weet dat ze gevaarlijk zijn bij onoordeelkundig gebruik. Ga er pas mee werken als u als leek precies weet hoe 'die dingen' functioneren en wat ze kunnen. Kijk eventueel op internet naar een filmpje over het gebruik ervan. Lees de gebruiksaanwijzing, laat u adviseren, ken de veiligheidsvoorschriften en pas ze ook toe. Hieronder volgen enkele tips en adviezen over veilig omgaan met handgereedschap. Naarmate u meer kluservaring opdoet, zult u er zelf tips aan kunnen toevoegen:

Kwaliteit – goed en veilig handgereedschap

Goedkoop is vaak duurkoop. Dat geldt beslist ook in de kluswereld. Kies voor kwaliteit en elektrisch gereedschap (KEMA-keur!) dat goed beveiligd is. Gebruik handgereedschap bovendien alleen waarvoor het bedoeld is. Scherp gereedschap hoort zodanig te zijn opgeborgen dat spelende kinderen er nooit en te nimmer bij kunnen. Bescherm de snijvlakken van beitels, priemen enzovoorts met de bijbehorende plastic hoesjes. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de handzaag.

Werkhandschoenen, beschermende kleding... en geen sieraden

Wie geen werkhandschoenen draagt, zal vroeg of laat schaafwonden of snijwonden oplopen, of nog erger. Dat geldt ook als u met bouwmateriaal en specie werkt. Trek bovendien een overall of een dikke spijkerbroek aan. Doe ringen, halskettingen en andere sieraden af. Bind lang haar in een paardenstaart en draag geen sjaal als u met draaiend elektrisch gereedschap werkt. Ook een veiligheidsbril, werkschoenen en in sommige gevallen een stofmasker zijn beslist geen overbodige luxe.

Over hakken, schaven en boren

Zorg ervoor dat hamerkoppen en ander gereedschap stevig vastzitten in de steel. Vervang zo nodig de wiggen. Klem het te bewerken materiaal altijd vast, bijvoorbeeld in een bankschroef of werkbank. U hebt beide handen dan vrij. Beitels en messen moeten scherp zijn, en zonder bramen. Werken met scherp gereedschap kost per definitie de minste moeite. Snij, hak en schaaf altijd van u af. Als een klus gepaard gaat met splinters, zet dan altijd een veiligheidsbril op. Gebruik moersleutels met de juiste maat, anders kunnen ze losschieten en bezeert u uzelf. Dat geldt ook voor schroevendraaiers (uitschieten). Snijwonden vormen een van de meest voorkomende ongelukken bij klussers.

Water, vuur en elektriciteit

Water, vuur en elektriciteit zijn gezworen vijanden. Zodra ze samenkomen is het altijd opletten geblazen. Als u een gasbrander gebruikt, ligt brandgevaar steevast op de loer. Zorg ervoor dat (geaarde!) stroomkabels nooit in een plasje (regen)water liggen. Rol snoeren altijd terug op de haspel, berg gereedschap op dat u niet gebruikt, dan voorkomt u dat u struikelt over uw eigen spullen.

Elektrisch gereedschap

Trek na gebruik van elektrisch gereedschap altijd de stekker uit het stopcontact. Doe dat ook bij het verwisselen van hulpstukken of bij het schoonmaken van deze apparaten. Ontstaan er vonken en splinters tijdens het klussen? Nogmaals, bescherm uw ogen. Draag in die gevallen dus altijd een veiligheidsbril. Dat is beter dan dat u naar het ziekenhuis moet om bijvoorbeeld een metaalsplintertje uit het hoornvlies te laten halen.

Onderhoud, een goed humeur... en denk om uw rug

Onderhoud uw gereedschap. Vet in de herfst de zaagtanden van de heggenschaar in. Dan zijn ze in het voorjaar niet roestig en bot. Vervang onderdelen van handgereedschap, Dat verlengt de levensduur van uw materiaal en u werkt er veiliger en preciezer mee. Voorkom rugklachten door op de juiste wijze te bukken en te tillen. Let op een goede lichaamshouding en een stabiele ondergrond terwijl u werkt. Voorkom dat u uitglijdt in een olieplas of struikelt over rondslingerend materiaal. Tot slot is een goed humeur van het grootste belang. Bent u op een klusdag chagrijnig gestemd? Stop dan met klussen. Negen van de tien keer gaan dingen dan mis, omdat u er met uw hoofd niet bij bent. Een fluitende klusser is doorgaans een veilige klusser!

Lees verder

• Veilig gebruik van de kettingzaag – tips & adviezen
• Veilig en verantwoord klussen – tips en adviezen
• Ladders en steigers – tips om veilig te klussen
• Veilig elektriciteitsgebruik en eerste hulp bij elektrocutie
• Veilig gebruik van aardgas en gasflessen