Kassen of broeikassen voor de hobbyist en de glastuinbouw

Kassen is de gebruikelijke naam voor constructies waar eigenlijk broeikassen mee worden bedoeld. Het belangrijkste onderdeel van een broeikas is de ruimte waarin gewassen kunnen worden gekweekt. De constructie bestaat meestal uit een houten of metalen ombouw met daarop een deksel of een dak welke hoofdzakelijk uit glas of doorzichtig kunststofmateriaal bestaat. Kassen of broeikassen zijn er in vele maten maar de hoofdeigenschap is van allen eigenlijk hetzelfde. Door zonnewarmte (al dan niet aangevuld met warmte van een verwarmingssysteem) wordt de temperatuur in een kas hoger dan de warmte van de buitenlucht. Op die manier ontkiemen de gewassen sneller en komen sneller tot groei.

Kassen vanaf de negentiende eeuw

Kassen komen al veelvuldig voor vanaf de negentiende eeuw in tuinen van grote huizen. Daar werden ze gebruikt voor het kweken van planten die hoge eisen stelden aan de kweek. Soms werden kassen destijds ook gebruikt voor het houden van vlinders of dieren die veel warmte nodig hadden. Veel steden hadden grote kassen om tropische planten te kweken en tentoon te stellen voor het publiek. Later werden kassen ook populair voor het houden van theeparty’s. Tegenwoordig zijn er kassen in vele soorten en maten zowel voor de vakkweker als voor de hobbyist.

Alternatieven voor de hobbyist

De hobbyist maakt in het algemeen gebruik van kleinere kassen of alternatieven die beginnen bij een doorgesneden plastic fles.

Plastic fles

Een eenvoudige manier om in het voorjaar een plantje te beschermen is door er een doormidden gesneden plastic fles overheen te plaatsen. Op die manier zal de eerste voorjaarswarmte worden vastgehouden en het plantje sneller groeien.

Kweekbak

Kweekbakken zijn er in allerlei formaten en worden vooral in het voorjaar gebruikt om gewassen te zaaien om later in de tuin te kunnen zetten. Modellen voor kweekbakken in de tuin zijn soms meer dan een meter lang maar er zijn ook kleine formaten voor op balkon of dakterras en er zijn zelfs bakjes die op de vensterbank in de keuken kunnen worden geplaatst.

Zelfgemaakte bak

Een alternatief voor een kweekbak is een zelfgemaakte bak met daar bovenop een oud raam dat eventueel scharnierend is gemaakt en met een simpele ondersteuning door een lat enigszins omhoog gezet kan worden.

Grote kassen voor de hobbyist

Naast deze kleinere alternatieven beschikken veel hobbyisten over een grote kas of broeikas die minstens stahoogte bereikt en een oppervlakte van een aantal vierkante meters heeft. Soms is zo’n kas tegen een muur gebouwd maar er zijn ook vrijstaande kassen die op de gunstigste plek in de tuin kunnen worden gezet. Een kas heeft meestal een puntdak waarbij de nok van het noorden naar het zuiden moet lopen om zoveel mogelijk zonlicht op beide schuine zijden te kunnen opvangen. Bij andere modellen moet geprobeerd worden om het grootste glasoppervlak naar het zuiden te richten. De grondoppervlakte moet uiteraard zo groot mogelijk zijn waarbij de wanden schuin naar binnen kunnen lopen. Veel kassen zijn voorzien van gehard glas maar ook komt polycarbonaat voor. Een goede balans tussen zonlicht, temperatuur en luchtvochtigheid is van groot belang.

Tunnelkassen

Een alternatief voor een grote kas met glas of polycarbonaat is een tunnelkas waarbij het zonne-effect vergelijkbaar is met een gewone kas. Een handige klusser kan zelf een tunnelkas bouwen met pvc-buizen en plastic of gewapend folie. Bij een tunnelkas wordt een boogconstructie gemaakt van enkele bogen op een afstand van ongeveer een meter van elkaar. Daar overheen wordt het kunststofmateriaal gespannen. Meestal is een tunnelkas niet zo hoog dat er in gestaan kan worden. Bij een tunnelkas is het belangrijk dat frisse lucht kan worden toegevoerd omdat anders schimmels en bacteriën de planten kunnen aantasten. In een onverwarmde tunnelkas kan begin maart al bloemkool, raapkool, radijs en sla worden planten.

Kassen voor de vakkweker in de glastuinbouw

De vakkweker maakt in de zogenaamde glastuinbouw gebruik van grote kassen die dikwijls in serie zijn geplaatst. Vaak wordt wel een totaaloppervlakte van meer dan een hectare bereikt. Zo’n complex van kassen of broeikassen wordt ook wel warenhuis genoemd. In de glastuinbouw worden op grote schaal voor handelsdoeleinden gewassen gekweekt. Nederland telt ongeveer 9000 gespecialiseerde glastuinbouwbedrijven. In totaal bezitten die bedrijven meer dan 10.000 hectare kassen waar bloemen, fruit, groenten en planten worden gekweekt (peildatum 2016).

Indeling op temperatuur

Kassen, zowel kleine als grote, kunnen in vier groepen worden ingedeeld naargelang de temperatuur die al dan niet met bijverwarming wordt bereikt.

1. Onverwarmde kas.
2. Koude kas - vorstvrij gehouden kas met een minimum temperatuur van 5 - 8 graden.
3. Gematigde kas - met een minimum temperatuur van 12 - 15 graden
4. Warme kas - met een minimum temperatuur van 18 graden

Kassen als serre

Kassen worden soms aan huizen toegevoegd om het aanzien van het huis te verbeteren waarbij eigenlijk sprake is van een serre. Een serre is in tegenstelling tot een kas meestal niet bedoeld als kweekruimte en groeiruimte voor planten maar als extra warme woonkamer. Soms is een kas als serre echter wel bedoeld voor zowel wonen als kweken of wordt een gedeelte voor het kweken bestemd.

Lees verder

• Kweekbakken voor kweken van groenten, bloemen en planten