Asbest in gevelkachels en gashaarden

In veel, meestal oudere, woningen waar geen centrale verwarming, stadsverwarming of warmtepomp voor de verwarming van de ruimten in het huis zorgt, worden wandkachels of gashaarden als warmtebron gebruikt. Vaak zijn deze kachels en haarden geproduceerd en geïnstalleerd, voordat het verbod op het gebruik van asbesthoudende materialen in 1993 werd ingesteld. Er is een grote kans dat asbesthoudende materialen aanwezig zijn in wandkachels en gashaarden die voor 1994 zijn geïnstalleerd in woningen, stacaravans, schuren of bijgebouwen. Welke asbesthoudende toepassingen zijn verwerkt in verwarmingstoestellen en waar bevinden deze toepassingen zich?

Welke toepassingen zijn gebruikt?

Er zijn meerdere asbesttoepassingen bekend die in verwarmingstoestellen zijn verwerkt. Het meest voorkomende asbesthoudende materiaal in gashaarden en wandkachels is asbestkoord. Maar ook asbesthoudende isolatie, rookgasafvoeren, (plaat)pakkingen en plaatmaterialen zijn in en rondom verwarmingstoestellen aangebracht.

Asbesthoudend koord

Asbestkoord is veelal toegepast in de sponning rondom het glas in het kijkvenster of rondom luiken en deurtjes aan de boven – en voorzijde van de wandkachels en gashaarden. Het asbestkoord moet voorkomen dat de haard of kachel valse lucht trekt. Ook in het branderblok is vaak om die reden asbesthoudend koord toegepast. Daarnaast is asbestkoord toegepast als afdichting in de branderdelen.

Een andere toepassing van asbestkoord kan gevonden worden in de aansluiting op de rookgasafvoer die zich zowel boven als achter een wandkachel of gashaard kan bevinden. Het asbesthoudende afdichtingskoord is dan tussen de rookgasafvoer en de mantelbuis of kanaal, die overigens vaak van asbestcement zijn vervaardigd, als afdichting aangebracht.

Isolatiemateriaal

In sommige gevallen is asbesthoudend isolatiemateriaal toegepast. Dit isolatiemateriaal kan op verschillende plaatsen voorkomen. Het betreft vaak een zwak gebonden materiaal met een hoog percentage asbest. Het kan zijn aangebracht aan de binnenzijde van de omkasting of mantel, rondom het branderblok of rondom de aansluiting van de brander. Ook kan isolatiemateriaal zijn toegepast rondom inspectieglaasjes of vensters.

Plaatmaterialen

De plaatmaterialen zijn meestal aangebracht rondom de gashaarden of wandkachels en hebben een hittewerende functie om brandbare oppervlakken zoals houten wanden of vloeren te beschermen tegen de stralingswarmte van de kachels en haarden. Ze zijn vaak toegepast onder de gashaarden of achter wandkachels of tegen de onderzijde van vensterbanken. In oudere toepassingen betreft het vaak een viltachtig materiaal met een hoog percentage asbestvezels, sinds de jaren zeventig van de twintigste eeuw werd steeds vaker asbestcement met een lager asbestgehalte gebruikt.

Pakkingen

In koppelstukken van leidingwerk bij de aansluiting op de wandkachel of gashaard kunnen kleine asbesthoudende pakkingen zijn aangebracht. Asbesthoudende plaatpakkingen zijn veel voorkomend in gashaarden en wandkachels. Ze zijn toegepast rondom inspectievensters en glaasjes, tussen de montageplaat en branderblok en in sommige gevallen als afdichtingsmiddel rondom branderdelen.

Asbesthoudende pakkingen kan men ook tegenkomen in radiatoren. Aan de uiteinden van spiraalradiatoren die men tegen veel wanden op zolders, garages en technische ruimtes kan tegenkomen, zijn asbesthoudende pakkingen aanwezig bij de eindsluitingen. Ook bij ledenradiatoren zijn deze pakkingen in het verleden toegepast.

Vervangende materialen

Het gebruik van asbesthoudende materialen is in Nederland sinds 1993 verboden. Het gebruik van andere materialen dan asbest begon al eind jaren 70. Het asbestkoord werd vervangen door glasvezelkoord. In plaatmaterialen worden tegenwoordig andere toeslagmaterialen gebruikt in plaats van asbest. Denk hierbij aan bijvoorbeeld vermiculiet, MMMF (Man Made Mineral Fibers) of mica. Ook voor pakkingmaterialen zijn asbest vervangende alternatieven gevonden zoals pakkingen met aramidevezels, pakkingen van kunststof, rubber, MMMF en grafiet.

Handboek asbest

Welke fabrikanten hun wandkachels en gashaarden van asbesthoudende materialen hebben voorzien is terug te vinden in het “Handboek asbest: verantwoord omgaan mét en veilig werken aan asbesthoudende installaties” dat in 2000 is opgesteld door Intechnium. In dit handboek staat van de meest voorkomende wandkachels en gashaarden in Nederland, per merk en type aangegeven of en waar er asbesthoudende materialen zijn toegepast. Indien men twijfels heeft over de aanwezigheid van asbest in een wandkachel of gashaard kan men meestal wel terecht bij een bij de VNI aangesloten installateur of een gecertificeerd asbestinventarisatiebureau (te vinden op de website van Ascert). Vaak zijn deze bedrijven in bezit van een handboek asbest. Ook is er op internet een kosteloze online zoekmogelijkheid via IAD-online.

Lees verder

• Asbest in elektrische installaties
• Asbest in kunststof vloertegels
• De wereldwijde asbestproductie
• Milieuproblemen door de asbestindustrie
• Asbestcement platen