Asbest in kunststof vloertegels

Kunststof vloertegels zijn na de tweede wereldoorlog veelvuldig als vloerafwerking toegepast in Nederlandse gebouwen. Ze stonden model voor de vooruitgang in de naoorlogse wederopbouw, maar werden later vooral verguisd als zijnde goedkope imitatie van natuursteen en ouderwets. In veel soorten kunststof vloertegels die in Nederland op de markt zijn gebracht is bij de fabricage asbest toegevoegd als vulmiddel. Asbesthoudende kunststof vloertegels werden in grote aantallen in Nederland geproduceerd maar ook geïmporteerd. Onder productnamen als colovinyl, colorite, floorbest, floor-flex en accotile zijn deze in Nederland verkocht.

Historie

In 1930 werd in de Verenigde Staten door de Union Carbide Corporation de "vinylite" tegel ontworpen. Dit was een decoratieve tegel voor vloerafwerking die vervaardigd was van polivinyl-chloride met asbest als toeslagmateriaal. Tijdens de tweede wereldoorlog kwam de ontwikkeling van kunststoffen in een stroomversnelling en na het einde van de oorlog kwamen de kunststof vloertegels ook in Nederland op de markt.

In 1947 verkocht Eternit onder de naam” floorbest” asbesthoudende bitumentegels. Ook werden veel kunststof vloertegels geïmporteerd. Armstrong Cork International, bekend van de accotile, travertex en woodstone vloertegels, was een van de bekendste buitenlandse producenten van asbesthoudende kunststof vloertegels die op de Nederlandse markt actief was. In de Overijsselse plaats Wijhe werden in de door Krommenie Linoleum, het latere Forbo, overgenomen Sallandsche Vloerzeil- en Linoleumfabriek de asbesthoudende colovinyl en colorite tegels geproduceerd. In 1968 werd de fabriek in Wijhe gesloten en de productie van asbesthoudende kunststof vloertegels verplaatst naar de Forbo productielocatie in Coevorden. Hier zijn tot 1980 asbesthoudende kunststoftegels tegels geproduceerd. Vanwege het aanstaande asbestverbod werd in 1980 overgeschakeld op de productie van asbestvrije vloertegels. In Nederland zijn tot 1985 asbesthoudende kunststof vloertegels verkocht.

Samenstelling

De floorbest tegels van eternit bestonden uit bitumen waar asbest doorheen werd gemengd. Deze tegels werden ook wel asfalt-tegels genoemd. Colovinyltegels werden gemaakt van PVC als bindmiddel waar asbestvezels, minerale vulstoffen en verfstoffen aan toe werden gevoegd. Colorite werd vervaardigd uit een mengsel van cumaronhars, asbestmeel en kleurstoffen. In de tegels is een relatief laag percentage asbest toegevoegd, circa 5%, alhoewel van de accotile vloertegels wordt beweerd dat deze tot wel 30% asbest bevatten. In kunststof vloertegels is alleen chrysotiel (wit asbest) gebruikt.

De vloertegels werden met lijm bevestigd op de ondergrond. Deze bitumineuze lijmen bevatten op zichzelf ook asbestvezels en werden door de fabrikant vaak voorgeschreven als bevestigingsmateriaal. Indien andere producten als bevestigingsmateriaal werden toegepast verviel in veel gevallen de garantie op het product. Zo had forbo een eigen productiefabriek voor lijmen voor vloerbedekking, Eurocoal genaamd, in Wormerveer. In Den Bosch was Simpson gevestigd waar asbesthoudende lijmen werden vervaardigd voor bevestiging van vloerbedekking. Een ander bekende producent van asbesthoudende lijmen voor vloerbedekking was Eurovite in Ede. De lijmen werden onder de namen fobyplast, handicol, majolicol en tegelfix verkocht.

Toepassing en eigenschappen

Kunststof vloertegels stonden er om bekend bestand te zijn tegen vocht, vet, zuren en alkaliën. Ze waren bijzonder slijtvast en toch soepel. In krantenadvertenties uit de jaren vijftig van Eternit en Forbo werd het product als zeer modern aangeprezen en geschikt voor met name kantoren, bedrijfsruimtenen en laboratoria. Daarnaast is het materiaal toegepast in schepen en offshore installaties. Maar ook voor huishoudelijk gebruik in keukens, toiletten, badkamers en halletjes werd de toepassing van het materiaal aanbevolen. Opvallend is ook dat kunststof vloertegels zijn gebruikt om kunstwerken te maken.

De meeste kunststof vloertegels moesten worden aangebracht op een harde ondergrond, met name colorite was vrij stijf en kon alleen op betonvloeren worden aangebracht. Een uitzondering was colovinyl, dat een hogere flexibiliteit bezat waardoor het ook op houtvloeren kon worden toegepast. In uitzonderlijke gevallen zijn kunststof vloertegels ook wel als wandafwerking gebruikt.

Uiterlijk en herkenning

Kunststof vloertegels zijn vaak te herkennen aan een gemarmerde of gevlamde decoratie. Colorite vloertegels werden in 17 kleuren uitgebracht, colovinyltegels in 10 verschillende kleuren. Aan de onderzijde van de asbesthoudende vloertegels is de asbesthoudende lijmlaag aanwezig die herkenbaar is aan de zwarte kleur. Vaak zijn de kunststof vloertegels reeds verwijderd en resteert enkel nog de asbesthoudende zwarte lijmlaag op de vloer.

Verwijdering van kunststof vloertegels

Ondanks het lage percentage asbestvezels valt de verwijdering van colovinyltegels niet onder de uitzonderingen van het Asbestverwijderingsbesluit. Dit betekent dat de verwijdering altijd zal moeten plaatsvinden door een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf. Dit heeft voornamelijk te maken met de aanwezigheid van de asbesthoudende bitumineuze lijmlaag die het onmogelijk maakt de vloertegels te verwijderen zonder het veroorzaken van breukvlakken en mogelijke asbestemissie. Een overzicht van gecertificeerde asbestverwijderingsbedrijven is te vinden op de website van Ascert.

Lees verder

• Asbesthoudend vloerzeil