De najaarstuin: snoeien en najaarsplanten

Vele mensen zijn in het voorjaar bezig met de tuin. Nieuwe planten zetten, de tuin gereed maken voor de zomer die in het verschiet ligt en ga zo maar door. Veel verder dan dat veel bomen in het najaar gesnoeid moeten worden en dat een heideplantje gezet kan worden, komen we in het najaar vaak niet. Toch biedt het najaar ook allerlei mogelijkheden om de tuin mooi te maken. Sommige planten zijn juist bij uitstek geschikt voor het najaar. Hoe ga je in het najaar met de tuin om en wat is er zoal aan najaarsplanten?

De tuin in het najaar

De tuin in het najaar is er voor veel mensen vooral een van veel opruimen en winterklaar maken. Omdat de woning en tuin steeds dichter bij elkaar getrokken worden en we bij voorkeur ook in de koudere maanden willen genieten van de tuin, gaan we steeds genuanceerder met de najaars- en wintertuin om. We worden erop attent gemaakt, dat we in het najaar ook nog genoeg mogelijkheden voor de tuin hebben en steeds meer mensen maken daar werk van. Al die prachtige geel-oranje-bruintinten, nodigen uit om er iets moois van te maken.

Wat te doen in het najaar?

In het najaar kunnen we snoeien. De maanden september, oktober en november zijn daar heel geschikt voor.

Struiken en coniferen

Let bij hoge struiken en heesters op dat ze stevig teruggesnoeid moeten worden. De flinke najaarswinden kunnen anders hoge struiken beschadigen. Uitlopers en naar binnen groeiende scheuten moeten verwijderd worden. Hoe compacter de struik wordt teruggesnoeid, hoe steviger de plant een najaarswind zal weerstaan.

Het gegeven dat de conifeer onderaan veel breder moet zijn dan bovenaan, heeft ook met de stevige najaarswinden te maken. Bij coniferen met schubben moet je niet tot op het oude hout terugsnoeien. Je loopt het risico dat ze dan niet meer uitlopen. Zorg dat de scheuten weggehaald worden. De conifeer kan in het voorjaar én najaar gesnoeid worden. Bij het snoeien in het najaar dient er altijd rekening gehouden te worden met de kans op vorst. Als er vorst aan zit te komen, is het beter niet meer te snoeien. Voorheen was eind september of begin oktober de uiterste datum, maar gegeven het feit dat de winters in Nederland wat zachter worden, kan er ook nog wel iets later gesnoeid worden.

Bladverliezende planten en bomen
Planten die hun blad verliezen in de winter, kunnen er wat troosteloos uitzien. Dat maakt dat de hele tuin er met al dat afgevallen blad troosteloos uit kan zien. Nat geworden blad kan vervolgens ook nog glad worden en bij houten vlonders en trappen is het vooral belangrijk dit alles weg te halen. Gebruik hiervoor de ouderwetse bezem of de moderne bladblazer.

Normaal terugsnoeien en afgevallen bladeren opruimen, is natuurlijk de basis die uitgevoerd moet worden. Maar juist bij deze planten kan het leuk zijn wat herfstbloeiers te plaatsen. Zo wordt het ‘troosteloos’ uitziende gedeelte opgefleurd. Lees verder met welke planten in het najaar je de tuin op kunt fleuren.

Bomen hoef je niet per se te snoeien, maar als je de vorm en grootte enigszins in de hand wilt houden, is het zinvol wel te snoeien in het najaar. Bij een boom die zijn blad verliest, zie je de vorm beter, dan wanneer de boom groen blijft. Zorg altijd dat je de natuurlijke vorm van de struik of boom respecteert als je gaan snoeien. Haal ook dubbele koppen weg en schurende takken, ter voorkoming van wonden. Kies bij voorkeur voor recht omhoog groeiende hoofdtakken.

Snoeimateriaal

Als je gaat snoeien kan je daar speciale apparatuur voor gebruiken en sommige apparaten bestaan zelfs in links- en rechtshandige versies. Echter, wat je ook gebruikt om te snoeien, het staat of valt met schone apparaten en scherpe apparaten. Als je gesnoeid hebt, is het belangrijk altijd je apparatuur goed schoon te maken. Dit voorkomt troep (blad-, tak- of aarderesten) die je er niet meer afkrijgt, roestende apparatuur en besmetting (vuil materiaal) van de nieuw te snoeien planten of bomen.

Najaarsplanten

Er is genoeg keuze om ook tijdens de koudere maanden de tuin mooi opgeruimd, groen en in bloei te houden. Kies voor wat ingetogen plantjes, een wolk aan kleur of een grote grassoort met mooie pluimen.

Heideplanten

De heideplanten (er is ook zomerheide, maar hier wordt de winterheide bedoeld) in talloze kleuren kennen de meeste mensen wel. Leuk te plaatsen als groepje planten in eenzelfde kleurlijn. Van warm wit tot diepgeel/oranje en de bekende paarse tinten. Heide is er in steeds meer kleuren. Ze zijn zuurminnend, dus prima te plaatsen bij andere zuurminnende planten zoals de rododendron, de hortensia of de skimmia. De winterversie top je na de bloei in de winter af om de planten mooi compact te houden. Verder is de heideplant niet zo veeleisend.

Najaarsviolen
Najaarsviolen zijn uitermate geschikt om in een opgeruimde en mogelijk ietwat kale tuin, de boel weer op te fleuren. Ze wijken qua vormgeving niet af van de voorjaarsviolen, maar ze zijn simpelweg op een ander tijdstip gezaaid door de kweker. Ze kunnen in potten en in de volle grond geplaatst worden. Ze zijn in de meer herfstachtige kleuren te koop zoals paars, bruin, diepgeel of oranje. Plant ze niet te laat, eind oktober begin november is wel de grens. Als het erg koud wordt, komen er even geen nieuwe bloemen bij, maar zodra de temperatuur weer wat omhoog gaat, beginnen de violen weer te knoppen. Wil je de eetbare versie, let dan goed op dat je de voor consumptie geteelde viooltjes neemt.

Lampenpoetsergras

De beige/lichtgeel en later bruine, ietwat borstelige bloemenpluimen die met alle winden meewaaien en een mooie bos vormen, geven een tuin een decoratief en speels tintje. De pluimen drogen op enig moment in en blijven de gehele winter zichtbaar. In de wintermaanden zien ze er dan ook nog prachtig uit. Zeker met wat vorst glinsteren ze zelfs.

Helleborus
De helleborus, beter bekend als de kerstroos, is een plant die met name in de wintermaanden (december tot en met maart) prachtig bloeit. Ze zijn te koop van wit tot roze en in verschillende paarstinten. Ze vragen weinig onderhoud en alleen als de bloemen uitkomen, is het zinvol iets van het blad er omheen weg te knippen. Zo kunnen de bloemen zich mooier ontwikkelen. Eind mei knip je de bloemen weg en gaat de plant in de ruststand tot het volgend najaar.

Tot slot

Voor wie denkt dat de tuin in het najaar en de winter een uitgestorven ruimte is, heeft het mis. Wonen is niet alleen in het huis, wonen is in het huis waarin je woont én de tuin. Dat maakt ook dat het een onderdeel van de totale leefruimte is. Sommige mensen hebben zelfs een overkapping en warmte, om tijdens de koude maanden ook lekker buiten te kunnen vertoeven, andere mensen willen een bloemenpracht om vanuit binnen naar te kunnen kijken.