Wanneer kunnen we snoeien, toppen of zagen

Voor het behoud van gezonde bomen, struiken en heesters is een regelmatige onderhouds- of snoeibeurt vereist. Het juiste moment voor het snoeien, toppen of zagen is afhankelijk van de soort plant waar het om gaat. Daar waar de ene struik vraagt om een snoeibeurt in de zomer, daar wil de andere juist goed getopt worden in het voorjaar. Ingewikkeld? Niet als je weet wat het verschil is tussen snoeien, zagen en toppen. Met kennis van zaken is het voor iedereen eenvoudig om te zorgen voor mooie, gezonde, goedgevormde en bloeiende struiken in de tuin.

• Waarom en hoe moeten we struiken of heesters snoeien?
• Welke struiken snoeien in het voorjaar?
• Toppen van struiken of heesters
• Zagen van bomen en struiken

Waarom en hoe moeten we struiken of heesters snoeien?

De meeste struiken zijn erg blij met een regelmatige snoeibeurt. Dit houdt de struiken gezond en in goede vorm. Voor de tuineigenaar is snoeien ook een manier om struiken of heesters in toom te houden en om te voorkomen dat de struik hinderlijke overhangende takken gaat vormen.

Bekijk de struik allereerst goed, beoordeel de vorm, de conditie en de stand van de takken. Start met het volledig wegsnoeien van dode takken. Verwijder de takken zo diep mogelijk, daar waar ze ontspruiten. Snoei vervolgens takken weg, die hinderlijk kruisen met andere takken. Kruisende takken brengen elkaar schade aan. Door de wrijving tussen de takken ontstaan wonden en dus zwakke plekken. Dergelijke zwakke plekken zijn vatbaar voor ziektes en moeten daarom worden verwijderd.

Vervolgens kunnen er nog enkele takken verwijderd worden om de struik te dunnen of om de vorm te corrigeren. Takken die ingesnoeid worden, zoals gebeurd bij rozenstruiken, moeten worden terug geknipt tot een gezonde zijtak of een gezonde knop op de tak.

Welke struiken snoeien in het voorjaar?

Het verwijderen van dode of kruisende takken kan bij elke struik in het voorjaar gebeuren. Een echte rigoureuze snoei is afhankelijk van de soort heester of struik. Je moet daarbij weten of de struik in kwestie bloeit op meerjarig of op eenjarig hout. Struiken die bloeien op eenjarig hout, kunnen in het voorjaar heel goed gesnoeid worden. Het hout wat vervolgens weer snel aan de struik zal groeien, vormt tegelijkertijd nieuwe blad- én bloemknoppen. Rozen zijn een duidelijk voorbeeld van struiken die bloeien op eenjarig hout. Zij verdragen een sterke snoeibeurt in het voorjaar. Heesters die bloeien op meerjarig hout, maken in de loop van de zomer bloemknoppen, die in het volgende jaar pas zullen gaan bloeien. Als dergelijke heesters in het voorjaar worden gesnoeid, knip je dus alle in het voorafgaande jaar gevormde bloemknoppen weg. Een voorbeeld van een op meerjarig hout bloeiende heester is de Hydrangea of Hortensia.

Toppen van struiken of heesters

Waarom moeten struiken of heesters getopt worden?

Met het toppen van struiken of heesters wordt bedoeld het stelselmatig inkorten van de toppen van de plant. Dit heeft meestal tot doel om te voorkomen dat de struiken onderin te veel gaan verhouten en zo steeds minder fraai zullen worden. De Lavendelstruik is een goed voorbeeld van een struik die elk jaar een goede topbeurt nodig heeft. Hierdoor blijft het een frisse struik met jong blad en veel bloemen. Wordt er niet regelmatig, of zelfs helemaal niet getopt, dan komt de struik steeds hoger op zijn benen te staan. De takken zijn onderin helemaal verhout en vormen geen blad meer. Alleen in de top zitten bladeren. We spreken ook over het toppen van struiken als er sprake is van vorm snoei. We toppen de jonge uitlopers van de takken om zo de vorm van de struik te handhaven.

Hoe moeten struiken en heesters getopt worden?

Het toppen van struiken en heesters kan in de meeste gevallen vrij rigoureus gebeuren. Knip alle verhouten takken zo ver mogelijk terug, maar net niet tot in het oude hout. Als je met het toppen wacht tot de struik al weer iets begint uit te lopen, dan is eenvoudig te bepalen tot hoever je kunt gaan. Op de al wat verhoutte takken zijn de beginnende bladknoppen goed waar te nemen. Top nooit verder dan de eerste bladknop (gezien vanaf de grond).

Welke struiken of heesters toppen in het voorjaar?

Voor het toppen van in vorm gesnoeide struiken of heesters wordt over het algemeen aangehouden om deze tweemaal per jaar te toppen. Als eerste keer bij voorkeur na de langste dag. De sterkste groei is dan uit de struik en een flinke topbeurt is dan wel op zijn plaats. Vervolgens kan aan de struik in het begin van de herfst nog een kleine topbeurt worden gegeven. Maar een struik als Lavendel moet in het vroege voorjaar goed getopt worden, zodat er in de zomer een frisse én bloeiende struik in de tuin staat.

Zagen van bomen en struiken

Waarom zagen bij bomen en struiken?

Bij bomen en ook bij grotere struiken of heesters moet het nodige snoeiwerk uitgevoerd worden met de zaag. De vaak verhoutte en dikke takken kunnen niet met een snoeischaar verwijderd worden. Alleen een goede scherpe zaag kan dit werk doen. Een zaag bestaat uit een zaagblad met aan de onderzijde scherpe tanden. Met deze tanden kunnen de takken rustig doorgezaagd worden.

Hoe moeten we zagen bij bomen en heesters?

Bij het zagen moet de zaag het werk doen, je hoeft zelf echt niet veel kracht te zetten. Zorg dat je goed staat t.o.v. de tak die verwijderd moet gaan worden. Zaag altijd mooi schuin naar beneden, zodat regenwater niet op de zaagwond kan blijven staan, maar mooi kan wegstromen. Bij het doorzagen van echte dikke takken, is het zaak te voorkomen dat de tak halverwege het zagen af gaat breken. Dit kan men doen door eerst aan de onderzijde van de tak een inkeping te maken.

Welke bomen en struiken zagen in het voorjaar?

Voor het zaagwerk bij struiken of heesters met dikke verhoutte takken, gelden dezelfde regels als het snoeien van struiken en heesters. Zagen bij bomen hangt sterk af van de soort boom. Fruitbomen moeten in de winter worden gesnoeid. De zogenaamde ABC-bomen verdragen ook maar op bepaalde momenten van het jaar een snoeibeurt.