De levende vijver

Een vijver is een populair onderdeel van de tuin. Vijvers zijn er in allerlei verschillende soorten en maten, vaak aangepast aan de tuin waarin ze zijn aangelegd. Vele mensen houden van natuurlijk ogende vijvers met planten, vissen en soms ook allerlei amfibieën. Deze vijvers maken de tuin spannender en zijn interessant om naar te kijken. Ook kan het een ondersteuning vormen voor zeldzamere soorten fauna. Hoe een natuurlijke vijver eruit ziet, hoe de vijver geschikt gemaakt kan worden voor allerlei soorten dieren en planten, en welke soorten er dan kunnen voorkomen, wordt in dit artikel uitgelegd.

Waterplanten

Een van de eerste dingen waar aan gedacht wordt bij een natuurlijke vijver zijn planten. In tuincentra is een grote variatie aan soorten te vinden voor in de vijver. De planten zijn niet alleen mooi, maar vervullen ook belangrijke functies in de vijver. Zo zorgen ze voor zuurstofproductie en verwerken ze afvalstoffen, bijvoorbeeld van vissen, die de vijver vervuilen. Maar waterplanten kunnen niet zomaar in de vijver geplaatst worden, er moet met enkele zaken rekening gehouden worden. Zo is diepte een belangrijke factor voor de meeste planten. Vaak staat deze aangegeven bij aankoop van de planten.

De vijver kan qua diepte verdeeld worden in vier zones, die geschikt zijn voor verschillende planten:

• Oeverzone: Vormt de overgang tussen de vijver en de tuin
• Moeraszone: Deze zone loopt tot ongeveer 15 cm diep en bevat planten die niet diep mogen staan.
• Waterplantzone: Deze zone loopt van ongeveer 15 tot 50 cm diep. Hier staan vaak bloeiende waterplanten. Deze zone is biologisch heel belangrijk.
• Dieptezone: Deze zone begint op 1 meter diepte. Deze zone is geschikt voor de grotere waterlelies en is een overwinteringsplek voor vissen en amfibieën.

Sommige soorten waterplanten dienen in manden met speciale vijveraarde geplant te worden, zoals waterlelies. Andere soorten zweven los in de waterkolom, zoals waterpest en krabbenscheer. Om de vijver interessanter te maken is het aan te raden verschillende niveaus te maken met de planten. Dus oeverplanten, dieper voorkomende planten en zwevende/drijvende planten. Let bij aankoop van de planten wel op dat ze vrij zijn van kroos. Dit is een vervelend plantje dat het wateroppervlak bedekt en is moeilijk weg te krijgen wanneer het zich eenmaal in de vijver bevindt.

Verder is het ook interessant om rekening te houden met eventueel bloeiende waterplanten. Sommige soorten planten blijven groen en hebben geen bloeiwijze, andere kunnen prachtige gekleurde bloemen krijgen. Door rekening te houden met de verschillende bloeiperiodes van planten kunt u een groot deel van het jaar bloeiende planten in uw vijver hebben.

Een laatste eigenschap van planten waar rekening mee gehouden moet worden is hun groeisnelheid. Sommige soorten kunnen snel groeien en gaan woekeren, waardoor de vijver kan dichtgroeien en andere planten verdrukt kunnen worden. Bij het houden van deze soorten is het verstandig om ze van begin af aan op de gewenste grootte te houden. Sommige soorten kunnen ook opgegeten worden door vissen, zoals waterpest. Dit kan overbevolking tegengaan, maar kan er ook voor zorgen dat de plant uit de vijver verdwijnt.

Populaire soorten zijn:

• Watermunt (oeverplant)
• Gele dotter (oeverplant)
• Waterpest (zwevend)
• Hoornblad (zwevend)
• Waterlelie (moet geplant worden op redelijke diepte, maar bladeren en bloemen zijn drijvend)

Aanleg van de vijver

De beste plek voor een vijver in de tuin is op een zonnig plekje. De vijver kan het beste geleidelijk aflopende oevers hebben, of oevers met kleine niveau verschillen, zoals de zones die al eerder besproken zijn. Op deze manier is er ruimte voor planten en dieren die op verschillende dieptes voorkomen. Planten zoals riet hebben bijvoorbeeld een andere stand diepte nodig dan waterlelies. Ook komen allerlei insecten voor op verschillende dieptes. Verder is niveau verschil prettig voor allerlei amfibieën, die bij warm weer graag op de oever zitten, en in de winter juist op/in de bodem zitten. Daarnaast is een geleidelijk lopende oever handiger vanwege dieren die wellicht in de tuin rondlopen, zoals egels. Wanneer deze in de vijver vallen kunnen ze er met een geleidelijke oever makkelijker uitklimmen. Ook voor amfibieën is het op deze manier makkelijker de vijver in te komen en te verlaten. Waar verder aan gedacht moet worden is de ruimte om de vijver heen. Voor de insecten en amfibieën in de vijver is het belangrijk dat er ook om de vijver heen planten staan.

Vissen

Iets anders waar aan gedacht wordt bij een natuurlijke vijver zijn natuurlijk vissen. Ook deze zijn er in vele soorten en maten. Waar aan gedacht moet worden bij het uitzoeken van de soorten vissen is ten eerste natuurlijk de grootte van de vijver. Bij een kleine vijver is het natuurlijk niet verstandig om er grote karpers in te zetten. Goudvissen en shubunkins zijn dan een betere optie. In grotere vijvers kunnen grotere soorten gehouden worden, zoals karpers en windes. Let echter wel op dat er niet teveel vissen in een vijver worden geplaatst. Overbevolking kan stress en ziektes tot gevolg hebben, tevens kan de vijver hierdoor sneller troebeler worden. Over het algemeen wordt voor karpers aangehouden er niet meer dan één per kubieke meter water te houden. Een algemene vuistregel is om niet meer dan 20 cm vis per kubieke meter water te hebben. Echter met een betere filter kunnen er meer vissen gehouden worden zonder dat de vijver troebel wordt. Let bij de aanschaf van vissen ook op of het soorten zijn die zich makkelijk voortplanten, aangezien zo onbedoeld overbevolking kan optreden. Ook kunnen bepaalde grotere soorten, zoals karpers en windes, kleinere visjes opeten, houd ook hier rekening mee.

Wanneer er vissen gehouden worden moet er opgelet worden met geleidelijk aflopende oevers. Deze oevers bieden dan goede visplaatsen voor bijvoorbeeld reigers of katten. Dit kan op verschillende manieren voorkomen worden. Zo kunnen rond de oever losliggende keien geplaatst worden. Omdat dit een onstabiele ondergrond biedt zijn katten minder snel geneigd hierop te klimmen. Om het roven van vissen door reigers tegen te gaan kunnen eventueel zogenaamde visdraden gespannen worden over de vijver, welke bijna onzichtbaar zijn. Reigers kunnen zo minder goed bij de vijver en schrikken wanneer ze de draden per ongeluk aanraken.

Amfibieën

Erg leuke bewoners van een vijver kunnen amfibieën zijn. Algemene soorten die in Nederland in vijvers aangetroffen worden zijn: groene kikker, bruine kikker, kleine watersalamander, alpensalamander en gewone pad. Het is niet toegestaan om amfibieën, als ei of als levend dier, uit de natuur of een andere vijver te halen en in de eigen vijver te plaatsen. Wanneer er echter meer vijvers in de buurt zijn, of wanneer de tuin dichtbij natuurlijk gebied ligt, komen deze dieren vaak vanzelf in de vijver terecht. Hiervoor moet de vijver wel geschikt zijn voor amfibieën, met voldoende planten, plekjes om in de zon te zitten en met geleidelijk aflopende oevers.

Insecten

In een natuurlijke, gebalanceerde vijver komen vanzelf ook allerlei insecten voor. De aanwezigheid van insecten is dan ook vaak een teken van een gezonde vijver. Deze insecten hebben ook gunstige eigenschappen voor de vijver. Zo helpen watervlooien bijvoorbeeld bij het helderhouden van het water, en zijn allerlei insecten een goede voedselbron voor vissen en amfibieën. Insecten en andere kleine beestjes die vaak in en rondom de vijver gevonden worden zijn: libellen, waterjuffers, watervlooien, dansmuggen, bootsmannetjes, roofkevers, waterspinnen, zoetwaterpissenbedden, schaatsenrijders en waterslakken.

Minivijvers

Wanneer je geen tuin hebt en alleen een balkon hebt kun je natuurlijk geen vijver hebben, of toch wel? Tegenwoordig is het een grote trend om een minivijver te hebben. Dit kan bijvoorbeeld in een grote waterdichte pot of bak, maar er zijn ook speciale felgekleurde zakken die je met water kunt vullen en die dan een vijver vormen. Geschikt om dieren in te houden zijn de minivijvers vaak niet, maar gevuld met water en leuke waterplantjes maakt het ieder balkon wat spannender. Let bij grotere vijvertjes wel op met de draagkracht van het balkon!