Heksenbol - tuinspiegel of spiegelbol en symbool

Een heksenbol is een sieraad voor de tuin met een symbolische betekenis en een nuttige eigenschap. Ze zijn er van verschillende materialen en zijn bovenal een decoratief accent tussen het groen. De tuinspiegel heeft een lange geschiedenis en de glimmende bollen weerspiegelen bovenal de tuin waar hij in staat. Het fijne van een heksenbol is ook dat het de bewoners van het huis en de bijbehorende tuin beschermt tegen de toverkracht van heksen. Daarom is het ook belangrijk dat de bollen glimmen, want daar houden de heksen niet van.

De omgeving weerspiegeld in een bol

• Tuinspiegel of heksenbol
• Spiegelbol
• Heks en hun spiegelbeeld
• Heksenbol van glas
• Heksenbol van roestvrij staal
• Tuinspiegel in de tuin

Tuinspiegel of heksenbol

Een heksenbol wordt ook wel een tuinspiegel of spiegelbol genoemd. Aan het eind van de 19e en begin van de 20e eeuw stonden ze in de tuinen van landgoederen, vaak op een siersmeedgietijzeren onderstel. De glimmende bollen, je hebt ze van glas en metaal, weerspiegelen de omgeving. Men dacht dat de bollen onheil en heksen afweerden en boze geesten hypnotiseerden waarna ze in de bol konden worden gevangen. De bollen werden ook wel voor de ramen gehangen. De symbolische betekenis en het praktisch nut is van eeuwen her.

Spiegelbol

Beschermen

Men plaatst een heksenbal om:

• heksen te verjagen;
• pluimvee te beschermen tegen roofvogels;
• reigers te verjagen die het op de vijver voorzien hebben;
• de tuin voor ziektes en plagen te behoeden;
• een bruidspaar veel geluk te wensen;
• de kruiden- en bloementuin voor ziektes te behoeden;
• ziektes en tegenspoed te weren;
• kwade geesten te weren of op te sluiten in de bal;
• de duivel ermee te verjagen;
• negativiteit buiten te huiden;
• te schouwen, zoals in een glazen bol;
• de tuin te versieren.

Heks en hun spiegelbeeld

Heksen mogen nooit hun eigen spiegelbeeld zien. Het zou hen de toverkracht ontnemen. Onder lampen hingen daarom vroeger kleine maten heksenbollen, bijvoorbeeld van glimmend koper. De hele kamer werd weerspiegeld in de glimmende bol. Weinig kans dat een heks die kamer betrad, want dan ontkwam ze niet aan haar spiegelbeeld. De glimmende ballen hielden heksen buiten de deur. Stond de glimmende bol in de tuin dan vloog de heks snel door, omdat ze zichzelf niet in de tuinspiegel wilde zien.

Herkennen van heksen

Een andere uitleg is dat de bollen werden gebruikt om heksen te herkennen. De bollen werden ingezet bij de heksenjacht. Heksen zouden geen spiegelbeeld hebben en de kerk gebruikte de bol om tussen de voorbijgangers de heksen er uit te pikken. Die zag je wel lopen, maar niet weerspiegeld in de bol.

Heksenbol van glas

Glazen heksenbollen zijn prachtig kleurige ballen met een slurfje als een ballon. De bol is op een stok of staander te steken, zodat hij op het uiteinde van de stok rust. De stok kan in de tuin in de grond worden gestoken. Een bal of een groepje heksenballen vormen een decoratieve blikvanger in de tuin. De glazen ballen zijn weersbestendig en kunnen het hele jaar buiten blijven staan. Heksenballen met een hoedje van sneeuw zijn al even mooi om te zien als een natgeregende glimmende bol of een exemplaar die in de volle zon zijn diepste kleuren toont. Heksenballen kunnen een leeg of saai plekje in de tuin helemaal opfleuren. De glazen exemplaren staan op een stok of staander, glanzende metalen ballen kunnen op de grond liggen of op een speciale standaard. In een mand of schaal doen ze het ook heel goed.

Handgeblazen

Er zijn ook glazen heksenbollen die net als een kerstbal een metalen hoedje met een ringetje hebben om ze op te kunnen hangen. Ze zijn er van klein tot groot; als grote kerstboomballen tot een diameter tot 25 centimeter. Eigenlijk is een kerstbal een kleine heksenbol. De mooiste bollen zijn de handgeblazen exemplaren. In Nederland worden ze op diverse plekken in het land gemaakt en verkocht.

Heksenbol van roestvrij staal

Een heksenbol van gepolijst roestvrijstaal wordt ook wel spiegelbol genoemd. De spiegelbollen van rvs zijn:

• glanzend;
• kleurvast;
• onbreekbaar;
• roestvast;
• weer- en vorstbestendig.

De bollen kunnen als interieurdecoratie dienen en buiten in de tuin gelegd geplaatst worden:

• aan de voordeur;
• in de vijver;
• in een boom.

Tuinspiegel in de tuin

Tegenwoordig worden de heksenbollen veelal niet geplaatst om heksen en boze geesten te verjagen, maar om de tuin van een mooi object te voorzien. Ze staan bijvoorbeeld in de bloemborder tussen de bloeiende bloemen als decoratie van de border, naast de tuindeur of middenin de tuin. De ronde glanzende vorm weerspiegelt het gehele panorama van de tuin en de lichtweerkaatsing geeft het een extra accent.

Zekere voor onzekere

Voor wie een vijvertje in de tuin is helpt de tuinspiegel bij het weren van reigers, die graag de vissen en kikkers uit de vijver pakt. Dat door plaatsing van een heksenbol de eventueel rondvliegende heksen doorvliegen is mooi meegenomen; het is een kwestie van het zekere voor het onzekere.

Lees verder

• Heksenmuts en oorwormenpot - duurzame luizenbestrijder
• Kievitsbloem - keizerskroon, kabouters dobbelbeker
• Krokussen - crocus en saffraan
• Sneeuwklokjes of Galanthus - Bolgewas uit narcisfamilie
• Stapelstenen - Steenmannetjes en markeringen