Stapelstenen - Steenmannetjes en markeringen

Stenen stapelen is een leuke bezigheid en kan een leuke stapel in de tuin opleveren. Stenen stapelen is een eeuwenoude traditie die in verschillende landen werd en wordt gepraktiseerd. Er worden mysterieuze betekenissen aan gegeven en het stenen stapelen is zelfs tot kunst verheven. Wie het in eigen tuin doet ondekt al gauw het plezier van de stapelstenen.

Stapelstenen als markeringen

• Steenmannetje
• Markering
• Bronstijd
• Cairn
• Kunstenaar
• Olympisch
• Tuin

Steenmannetje

Een steenmannetje is een stapel natuursteen. Zonder bijkomende materialen - geen lijm of andere hechtmiddelen - worden de stenen op elkaar gestapeld. Steenmannen komen over de hele wereld in ongeveer dezelfde vormen voor:

• kegelvorm;
• grafheuvel;
• mannetje.

Markering

Steenmannetjes markeren van oudsher een pad of het hoogste punt van een heuvel. Het komt voort uit de stapeling van stenen door reizigers. Terwijl ze onherbergzame gebieden doorkruisten raapten ze onderweg stenen en voegden die toe aan het eerste steenmannetje dat ze passeerden. In mistige en ruige gebieden waren de steenmannentjes een welkome padwijzer. Via het spoor van steenmannetjes was het pad te vinden; reizigers liepen van het eerste mannetje naar het volgende, dat je al kon zien bij de eerste en zo verder. Men komt ze tegen in:

• Engeland;
• Schotland;
• Wales;
• Scandinavië;
• Oostenrijk;
• Italië;
• Frankrijk;
• Canarische eilanden;
• Noorwegen;
• Zweden;
• IJsland;
• Canada.

Bronstijd

De traditie gaat terug naar de bronstijd. Toen had men de gewoonte om de overledene in een steenmannetje te leggen. De kisten werden meestal in een mannetje gestopt op grote hoogte boven het dorp.
In IJsland treffen we ook gestapelde stenen aan. Daar zijn het geen wegwijzers of graven maar woningen van elfen. In Noorwegen zijn het boodschappen van Sami. De Zweedse en Noorse Steenmannetjes zijn soms meer dan vijf meter hoog. Nog steeds is het de gewoonte om een steentje bij te dragen, waardoor de steenmannetjes door blijven groeien.
In Schotland zijn het mythische geesten van mannetjes die in de stapelstenen leven. De steenmannen bewaken de heuvels en kunnen je huis vernielen als ze je slecht gezind zijn.

Cairn

Cairns komen we in Groot-Brittannië tegen. Het zijn grafheuvels van losse stenen en wordt een steengraf genoemd. Oorspronkelijk werd het woord cairn gebruikt voor steenmannetjes en grafheuvels in verschillende vormen. Tegenwoordig worden er de steenheuvels mee bedoeld.

Kunstenaar

Er zijn kunstenaars die zich laten inspireren door stenen die tot torens kunnen worden gestapeld. De ultieme stenenstapelaar is Mike Grab uit Colorado. Hij maakt de meest bijzondere stapels van stenen, die zonder cement of lijm op elkaar blijven liggen. Grab noemt het gravity glue. Zijn stenen balanceren in ongelooflijke torens met niet te bevatten stapelingen. Hij overspant stroompjes met een brug van balancerende stapelstenen, geïnspireerd door de diverse culturen die al eeuwen voor hem stapels maakten.
Stenen zijn de oudste en meest primitieve gereedschappen, zegt Grab. Gestapelde stenen markeren de aanwezigheid van mensen en zijn tegelijkertijd meditatieve kunst in de natuur. Voor Grab werd het stapelen een therapeutische bezigheid waarin hij zich senang voelt en zijn artistieke talenten kan uitleven.
De gestapelde stenen zijn een poëtische dans van vorm en energie, van geboorte en dood, van perfectie en imperfectie, mysterieus en fragiel. Grab spreekt van een sensuele belevenis wanneer hij het moment van balans voelt tussen twee punten en de stenen op elkaar blijven staan. Als je naar de balancerende stenen kijkt, weet je niet wat je ziet.
Zijn kunstwerken zijn te bewonderen op www.gravityglue.com.

Olympisch

In 2010 werd het steenmannetje Olympisch. Het werd het symbool van de Olympische Spelen in Vancouver en werd in het logo verbeeld. In het Canadese Noordpoolgebied staan de Inuksuk, stenen stapels die rook echt als mannetjes uitzien: twee benen, een lijf, armen en een hoofd. De inuksuk zijn navigatiemiddelen op de wijdse toendra. Een afbeelding van een grote inuksuk werd het Olympische logo.

Tuin

Een wegwijzer in je eigen tuin is doorgaans niet nodig, maar een steenmannetje kan wel een leuk accent op het gazon opleveren. Het stapelen vraagt vaardigheid en geduld en werkt therapeutisch. Er is zelfs een spel van te maken: wie maakt het mooiste en hoogste steenmannetje. Als de stapel eenmaal staat, kun je niet anders dan van genoegen en tevredenheid kijken naar wat er in traditie van de mensen uit de bronstijd is neergezet.

Lees verder

• Heksenbol - tuinspiegel of spiegelbol en symbool
• Heksenmuts en oorwormenpot - duurzame luizenbestrijder
• Kievitsbloem - keizerskroon, kabouters dobbelbeker
• Sneeuwklokjes of Galanthus - Bolgewas uit narcisfamilie
• Krokussen - crocus en saffraan