Alternatieve bouwmaterialen

Het goede nieuws eerst: nieuwe gebouwen zullen tijdens hun gebruiksperiode ooit minder energie verbruiken dan nodig was voor de bouw ervan. Het slechte nieuws: de bouwsector is voor een vijfde deel van het jaarlijkse wereldwijde verbruik van hulpbronnen verantwoordelijk. Alternatieve duurzame bouwmaterialen kunnen die ecologische voetafdruk wezenlijk verminderen. Vroeger waren er weinig of geen alternatieven voor industrieel vervaardige bouwmaterialen. Inmiddels zijn er meer duurzame producten op de markt, zoals natuurlijke isolatiematerialen gemaakt van vlas, hennep of wol. Maar die zijn vaak duurder dan de conventionele bouwmaterialen.

Technieken voor de bouw van huizen moeten dringend worden herzien

Van de 7,4 miljard mensen die in 2015 op aarde leefden, verkeerden er twee miljard nog in de kinderjaren. Die twee miljard hebben in pakweg 15 jaar tijd hun eigen woningen, banen en infrastructuur nodig. In 1930 leefden in totaal twee miljard mensen op de wereld. Dat betekent dat we in die 15 jaar tijd de wereld van 1930 moeten herbouwen. Als we dat zouden doen volgens huidige standaards, zouden we daarvoor 1.000 miljard ton beton en bakstenen nodig hebben. Die zijn noch beschikbaar noch te produceren. Hoogste tijd dus om de technieken voor huizenbouw te herzien.

Duurzaam bouwen is een dringende noodzaak

Voor yoghurtbekers of plasticfolie hebben veel mensen een recycleton achter het huis. Maar over de verwijdering van hun dure afvalstoffen bij sloop of renovatie van hun huis, maakten zich tot voor kort maar weinig huizenbezitters zorgen. Maar daar komt langzaam verandering in.

In de bouw verantwoord omgaan met gebruik van natuurlijke hulpbronnen

Ook bij de bouw van een huis wordt tegenwoordig op meer verantwoorde wijze omgegaan met gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Wordt tegenwoordig bijvoorbeeld een dak gebouwd, dan wordt vaak afgezien van de vroeger gebruikelijke behandeling voor houtbescherming. Die was immers niet bepaald milieuvriendelijk. Vroeger werd hout meestal kort na de productie verder verwerkt. Daardoor bevatte het nog te veel vocht wat ongedierte aantrok. Tegenwoordig wordt constructiehout langer opgeslagen. Op die manier kan het vocht kan ontsnappen. Een beschermende chemische behandeling is daardoor niet langer nodig. Bij sloop zullen daardoor veel minder verontreinigende stoffen dan voorheen in het milieu vrijkomen.

Alternatieve bouwmaterialen duur

Zoals gezegd zijn alternatieve bouwmaterialen erg prijzig. Een uitzondering daarop vormt isolatiemateriaal gemaakt van cellulose. Dat bevat voornamelijk oud papier. Gemiddeld kost een vierkante meter € 12-14 inclusief montage. Dat moet ook worden gerekend voor een vierkante meter industrieel geproduceerde mineraalwol. En dat eveneens inclusief installatie.

De levenscyclus-analyse

Maar niet alle bouwmaterialen kunnen milieuvriendelijk worden geproduceerd of verwijderd. Om te kunnen beoordelen hoe duurzaam bouwmaterialen zijn, kunnen bouwers een zogenaamde energiebalans opstellen. Daarin wordt de hoeveelheid energie opgesomd die nodig is voor de productie van één kilogram of één ton van de betrokken bouwstof. Ook met de hoeveelheid schadelijke stoffen die bij de productie vrijkomen, wordt rekening gehouden. Deze gegevens vormen vervolgens de basis voor de ecologische balans van een gebouw. Dat procedé staat ook wel bekend als levenscyclus-analyse.

Bouwen zonder emissie een utopie

Ook voor leken en klusjesmannen zijn de gegevens interessant. Ze geven een indicatie hoeveel broeikasgassen de bouw in totaal produceert. Dat is belangrijk voor de totale uitstoot die een gebouw produceert tot aan de sloop. Aan de bouwfase wordt tegenwoordig veel meer gewicht toegekend in de levenscyclus van een gebouw dan voorheen. Wie volledig zonder emissie wil bouwen, bereikt al snel zijn grenzen. Want vaak kan men niet zonder bepaalde bouwmaterialen. Vooruitstrevende bouwers hebben tot dusver weinig alternatieven om uit te kiezen.

Welke alternatieve bouwmaterialen zijn er?

• Dakdekkers bijvoorbeeld, gebruiken gewoonlijk betonnen dakpannen. Als alternatief kan het dak met riet worden gedekt, maar die bouwwijze is tot dusver alleen in bepaalde regio's ingeburgerd.
• Voor de muur is kalksteen aanbevolen. Alle ingrediënten zoals kalk, zand en water gelden als bouwbiologisch aanbevolen, mede omdat ze regionaal worden geproduceerd.
• En in plaats van de gebruikelijke muurisolatie gemaakt van schuim en isolatiemateriaal als glaswol kunnen natuurlijke isolatiestoffen als vlas, hennep of cellulose worden gebruikt.