Asbesthoudend vloerzeil

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat asbest schadelijk is voor de gezondheid. Het kan onder andere asbestose (stoflongen), longkanker of mesothelioom (kanker aan buik- of longvlies) veroorzaken. Asbest is in het verleden veelvuldig toegepast in (bouw)materialen. Er zijn meer dan 3.500 toepassingen bekend waarin asbest is verwerkt. Een van deze toepassingen is asbesthoudend vloerzeil. In onderstaand artikel zijn enkele wetenswaardigheden over asbesthoudend vloerzeil weergegeven die het eenvoudig kunnen maken om vast te stellen of er asbest aanwezig is in een vloerzeil dat er verdacht uit ziet.

Toepassing en uiterlijk

In veel woningen die in de jaren zestig en zeventig in Nederland zijn gebouwd is in het verleden asbesthoudend vloerzeil aangebracht. Het betreft in feite vinylvloerbedekking of cushionvinyl, dat tijdens de productie wordt aangebracht op een laag asbestpapier als dragermateriaal. Het asbesthoudend vloerzeil werd met name aangebracht in keukens maar ook vaak in andere ruimtes in het huis zoals opbergkasten en kelders. Vloerzeil met een asbesthoudende onderlaag werd vanwege de vochtwerende eigenschappen voornamelijk toegepast op betonnen vloeren. Het dragermateriaal, de onderlaag van asbestpapier, is herkenbaar aan de grijze, of in sommige gevallen groene, kleur. Daarnaast heeft asbesthoudend vloerzeil vaak zeer kenmerkende motieven op de bovenzijde waaraan je het eenvoudig kunt herkennen zoals halve cirkels in een octagonaal patroon, bakstenen, mozaïek of een vlammotief.

Productie van asbestvloerzeil

In Nederland waren twee grote producenten van vloerzeil met een asbestpapier dragermateriaal gevestigd. Te weten Forbo in Assendelft en Balamundi in Huizen. De laatstgenoemde was echter vooral gericht op de export naar het buitenland en staat ook bekend als producent van Balatum. Balatum was een methode om vinylvloerzeil te produceren die is bedacht door de Belg Auguste Lanoye en het in 1926 opgerichte Balamundi had een licentie om deze methode toe te passen. Balamundi bracht sedert de jaren 60 van de twintigste eeuw asbesthoudend vloerzeil met de merknamen Quadrafloor, Quadrastandaard, Balafome en Balatred op de markt en stopte hier begin jaren 80 mee.

Forbo produceerde het meer bekende Novilon. Onder de merknaam Novilon met de toevoegingen extra, de luxe, basis en traffic zijn vanaf 1968 asbesthoudende vloerzeilen geproduceerd. In 1980 stopte Forbo met de productie van asbesthoudend vloerzeil. Vloerzeil met de merknaam Novilon wordt nog steeds geproduceerd, echter zonder asbestpapier als dragermateriaal en met toevoegingen aan de merknaam zoals nova, viva, soft en astro.

Beide producenten gebruikten vrijwel identieke productiemethoden voor het vervaardigen van asbesthoudend vloerzeil. Een pvc pasta werd aangebracht op een dragermateriaal van asbestpapier. Vervolgens drukte men er een motief op en na het verschuimen van de pvc laag werd een slijtlaag, meestal van glasvlies, aangebracht.

Productie van asbestpapier

De eerder genoemde producenten van vloerzeil betrokken het asbesthoudende dragermateriaal bij van Gelder papier in Wormerveer. Het asbestpapier dat door van Gelder werd geproduceerd bestaat uit een mengeling van asbest, vrijwel altijd chrysotiel (wit asbest) en latex in een verhouding van 85% asbest en 15% latex. Het materiaal stond bekend onder de merknaam auquanon. Van Gelder papier was op enig moment zelfs de grootste producent van asbestpapier in Europa. Het is daarom niet aannemelijk dat de Nederlandse producenten van asbesthoudend vloerzeil het asbestpapier importeerden uit andere landen. In 1981 ging de vestiging van van Gelder papier in Wormerveer failliet en werd er geen asbestpapier meer geproduceerd. De Nederlandse producenten van asbesthoudend vloerzeil waren toen echter, ondermeer door een dreigend verbod, al gestopt met het produceren van vloerzeil op een asbesthoudend dragermateriaal.

Einde van de productie en verkoop in Nederland

Mede vanwege de negatieve publiciteit die het gevolg was van een toegenomen bewustwording van de gezondheidsrisico's die het gebruik van asbest met zich mee bracht, werd er door de producenten van vloerzeil naar alternatieven voor het gebruik van asbest gezocht. Het asbestpapier als dragermateriaal werd vervangen door schuim of glasvlies. Zo nam Forbo in 1980 een nieuwe productielijn voor vloerzeil in gebruik in de vestiging in Coevorden waar een nieuwe productiesamenstelling zonder asbest werd vervaardigd.

In 1983 kwam er met het Asbestbesluit Warenwet een verplichting om op asbesthoudende producten een etiket aan te brengen waarop werd gewezen op de gevaren van asbest. Dit had tot gevolg dat er vrijwel geen asbestvloerzeil in Nederland meer werd verkocht. Dat er geen asbesthoudend vloerzeil meer mag worden verkocht betekent echter niet dat al het asbesthoudend vloerzeil uit de Nederlandse woningen verdwenen is. Het vloerzeil dat voor 1983 is aangebracht hoefde namelijk niet te worden voorzien van een waarschuwingsetiket en hier geldt ook geen verwijderingsplicht voor. Vaak is er al een nieuwe vloerbedekking over het asbestvloerzeil heen gelegd. Dit heeft tot gevolg dat in veel woningen in Nederland nog asbesthoudend vloerzeil kan worden aangetroffen.

Lees verder

• Milieuproblemen door de asbestindustrie
• Asbest in kunststof vloertegels
• Asbest in elektrische installaties
• Zelf asbest verwijderen
• Asbestcement platen