Asbesthoudend vloerzeil
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat asbest schadelijk is voor de gezondheid. Het kan onder andere asbestose (stoflongen), longkanker of mesothelioom (kanker aan buik- of longvlies) veroorzaken. Asbest is in het verleden veelvuldig toegepast in (bouw)materialen. Er zijn meer dan 3.500 toepassingen bekend waarin asbest is verwerkt. Een van deze toepassingen is asbesthoudend vloerzeil. In onderstaand artikel zijn enkele wetenswaardigheden over asbesthoudend vloerzeil weergegeven die het eenvoudig kunnen maken om vast te stellen of er asbest aanwezig is in een vloerzeil dat er verdacht uit ziet.
Toepassing en uiterlijk
In veel woningen die in de jaren zestig en zeventig in Nederland zijn gebouwd is in het verleden asbesthoudend vloerzeil aangebracht. Het betreft in feite vinylvloerbedekking of cushionvinyl, dat tijdens de productie wordt aangebracht op een laag asbestpapier als dragermateriaal. Het asbesthoudend vloerzeil werd met name aangebracht in keukens maar ook vaak in andere ruimtes in het huis zoals opbergkasten en kelders. Vloerzeil met een asbesthoudende onderlaag werd vanwege de vochtwerende eigenschappen voornamelijk toegepast op betonnen vloeren. Het dragermateriaal, de onderlaag van asbestpapier, is herkenbaar aan de grijze, of in sommige gevallen groene, kleur. Daarnaast heeft asbesthoudend vloerzeil vaak zeer kenmerkende motieven op de bovenzijde waaraan je het eenvoudig kunt herkennen zoals halve cirkels in een octagonaal patroon, bakstenen, mozaïek of een vlammotief.
Productie van asbestvloerzeil
In Nederland waren twee grote producenten van vloerzeil met een asbestpapier dragermateriaal gevestigd. Te weten Forbo in Assendelft en Balamundi in Huizen. De laatstgenoemde was echter vooral gericht op de export naar het buitenland en staat ook bekend als producent van Balatum. Balatum was een methode om vinylvloerzeil te produceren die is bedacht door de Belg Auguste Lanoye en het in 1926 opgerichte Balamundi had een licentie om deze methode toe te passen. Balamundi bracht sedert de jaren 60 van de twintigste eeuw asbesthoudend vloerzeil met de merknamen Quadrafloor, Quadrastandaard, Balafome en Balatred op de markt en stopte hier begin jaren 80 mee.
Forbo produceerde het meer bekende Novilon. Onder de merknaam Novilon met de toevoegingen extra, de luxe, basis en traffic zijn vanaf 1968 asbesthoudende vloerzeilen geproduceerd. In 1980 stopte Forbo met de productie van asbesthoudend vloerzeil. Vloerzeil met de merknaam Novilon wordt nog steeds geproduceerd, echter zonder asbestpapier als dragermateriaal en met toevoegingen aan de merknaam zoals nova, viva, soft en astro.
Beide producenten gebruikten vrijwel identieke productiemethoden voor het vervaardigen van asbesthoudend vloerzeil. Een pvc pasta werd aangebracht op een dragermateriaal van asbestpapier. Vervolgens drukte men er een motief op en na het verschuimen van de pvc laag werd een slijtlaag, meestal van glasvlies, aangebracht.
Productie van asbestpapier
De eerder genoemde producenten van vloerzeil betrokken het asbesthoudende dragermateriaal bij van Gelder papier in Wormerveer. Het asbestpapier dat door van Gelder werd geproduceerd bestaat uit een mengeling van asbest, vrijwel altijd chrysotiel (wit asbest) en latex in een verhouding van 85% asbest en 15% latex. Het materiaal stond bekend onder de merknaam auquanon. Van Gelder papier was op enig moment zelfs de grootste producent van asbestpapier in Europa. Het is daarom niet aannemelijk dat de Nederlandse producenten van asbesthoudend vloerzeil het asbestpapier importeerden uit andere landen. In 1981 ging de vestiging van van Gelder papier in Wormerveer failliet en werd er geen asbestpapier meer geproduceerd. De Nederlandse producenten van asbesthoudend vloerzeil waren toen echter, ondermeer door een dreigend verbod, al gestopt met het produceren van vloerzeil op een asbesthoudend dragermateriaal.
Einde van de productie en verkoop in Nederland
Mede vanwege de negatieve publiciteit die het gevolg was van een toegenomen bewustwording van de gezondheidsrisico's die het gebruik van asbest met zich mee bracht, werd er door de producenten van vloerzeil naar alternatieven voor het gebruik van asbest gezocht. Het asbestpapier als dragermateriaal werd vervangen door schuim of glasvlies. Zo nam Forbo in 1980 een nieuwe productielijn voor vloerzeil in gebruik in de vestiging in Coevorden waar een nieuwe productiesamenstelling zonder asbest werd vervaardigd.
In 1983 kwam er met het Asbestbesluit Warenwet een verplichting om op asbesthoudende producten een etiket aan te brengen waarop werd gewezen op de gevaren van asbest. Dit had tot gevolg dat er vrijwel geen asbestvloerzeil in Nederland meer werd verkocht. Dat er geen asbesthoudend vloerzeil meer mag worden verkocht betekent echter niet dat al het asbesthoudend vloerzeil uit de Nederlandse woningen verdwenen is. Het vloerzeil dat voor 1983 is aangebracht hoefde namelijk niet te worden voorzien van een waarschuwingsetiket en hier geldt ook geen verwijderingsplicht voor. Vaak is er al een nieuwe vloerbedekking over het asbestvloerzeil heen gelegd. Dit heeft tot gevolg dat in veel woningen in Nederland nog asbesthoudend vloerzeil kan worden aangetroffen.
Lees verder
Reacties
Jolande de Jager, 01-05-2018
Dank voor jullie reactie op mijn vraag (van 30-4-2018)
Nu heb ik nog een vraag; in mijn slaapkamer ligt, waarschijnlijk ook al sinds 1971, een donkerbruin vastgeplakt vilttapijt wat zo sterk vastzat dat ik bij het weghalen zelfs hele stukken van de betonvloer heb mee getrokken. Er kwam veel stof af, dat zo fijn was dat het wel damp leek, bijna gassig.
Nu ben ik een beetje bang geworden dat dat ook asbest kan bevatten. Hebben jullie daar een idee over?
Reactie infoteur, 02-05-2018
Beste Jolande de Jager,
Er is mij geen informatie bekend dat er in Nederland asbest in tapijten is toegepast. De stukken van de vloer die zijn meegekomen met het lostrekken van het tapijt kunnen van de dekvloer of een egalinelaag zijn die in de meeste gevallen uit cement zijn vervaardigd zonder verdere toevoegingen. Het is hoogst uitzonderlijk dat in dit soort materialen asbest is toegepast. Als er asbest wordt aangetroffen in dekvloeren of egalinelagen is dit bijna altijd een verontreiniging die afkomstig is van andere asbesthoudende materialen die tijdens de bouw zijn aangebracht. Als u absolute zekerheid wil hebben kunt u een geaccrediteerd asbestlaboratorium een monsteranalyse laten uitvoeren op de aanwezigheid van asbest. Een dergelijke analyse kost tussen de 25 en 40 euro.
Jolande de Jager, 30-04-2018
Mijn vraag is of het vinyl op de foto links bovenaan dit artikel een voorbeeld is van (mogelijk) asbesthoudend vloerzeil. Ik heb namelijk vloerzeil in mijn gang liggen dat er precies zo uitziet, het ligt er in ieder geval al sinds 1987, toen ben ik er komen wonen (en zeer waarschijnlijk ligt het er al sinds 1971)
Reactie infoteur, 01-05-2018
Beste Jolande de Jager,
Het zeil op de foto betreft inderdaad asbesthoudend vloerzeil. Een dergelijk motief op het vloerzeil is typerend voor Novilon vloerzeil dat in de periode dat asbestpapier als onderlaag werd toegepast is geproduceerd. Asbesthoudend Novilon werd tot 1983 verkocht, na dit tijdstip werd uitsluitend asbestvrij Novilon verkocht. In 1983 werd het verplicht om niet hechtgebonden asbesthoudende producten te voorzien van asbestwaarschuwingslogo wat mede tot gevolg had dat asbesthoudend novilon niet meer werd verkocht. Ook de leverancier van de asbestonderlaag, van Gelder Papier, bestond vanwege een faillissement niet meer.
Haccou, 27-10-2015
In het huis waar we binnenkort gaan wonen ligt volgens ons zeil waarin asbest zit. Kunnen we hierover nieuw zeil leggen of is dit niet afdoende?
Reactie infoteur, 28-10-2015
Of het leggen van een nieuw vloerzeil afdoende is, is afhankelijk van de conditie van het asbestverdachte vloerzeil (scheuren, gaten, slijtage etc.) en de manier van bevestigen van de nieuwe vloerbedekking (verlijmen is bijvoorbeeld minder risicovol dan nagelen). Verstandig is om voorafgaande aan het inhuizen of aanbrengen van nieuwe vloerbedekking een monstername van de verdachte vloerbedekking te laten doen door een gespecialiseerd en geaccrediteerd laboratorium om zekerheid te krijgen of het ook daadwerkelijk om asbesthoudend vloerzeil gaat. Een monsteranalyse zal tussen de 25 en 45 euro kosten.
Mocht er daadwerkelijk asbest in het vloerzeil aanwezig blijken te zijn is het in overweging te nemen om het vloerzeil nu te (laten) verwijderen omdat het eenvoudiger en goedkoper is een vloerzeil te verwijderen zonder een extra laag er overheen. En niet minder belangrijk is daarnaast is de bron van eventuele gezondheidsrisico's ook direct verdwenen.