Een spoelbak voor in de keuken kiezen

Een keuken zonder spoelbak is geen keuken. Toch is een spoelbak typisch zo’n product dat we iedere dag volop gebruiken, maar waar we bij de aanschaf niet veel aandacht aan schenken. Bij het kopen van een compleet nieuwe keuken is er gauw een tamelijk standaard model gekozen. Dat is jammer, want er bestaat een ruime keus aan spoelbakken in verschillende maten, vormen en materialen. Ook de vraag of je één of twee bakken neemt is van belang, net als de manier waarop de spoelbak aan het aanrechtblad bevestigd wordt. Het loont daarom de moeite op voorhand goed uit te zoeken wat je wilt hebben. Artikelindeling (interne links)

• De spoelbak als onderdeel van de gootsteen
• Materialen
• Aantal spoelbakken
• Diepte
• Vormen
• Bevestiging spoelbakken
• Het afvoerputje
• Spoelbak met afdruipblad
• Spoelbak aanschaffen

De spoelbak als onderdeel van de gootsteen

Een gootsteen is een ‘bak onder de kraan met afvoer’. In vroegere tijden was hij veelal letterlijk gemaakt van steen, maar dat is inmiddels veranderd. Toch is het woord gootsteen gebleven.

De spoelbak is in dit kader de bak die is aangesloten op de afvoer. Hij heet zo omdat wij hem grotendeels gebruiken om dingen in af te spoelen. Dat betreft dan met name vaatwerk en etenswaar als groente en fruit. Binnen dat kader is het dus vooral van belang dat je het spoelwerk ook inderdaad zo goed mogelijk in de aanwezige bak of bakken kunt doen.

Materialen

Omdat de spoelbak vaak in aanraking komt met heet water en soms ook met hete pannen, moet hij in ieder geval hittebestendig zijn. Dat geldt dan ook sowieso voor alle materialen waar spoelbakken van worden gemaakt. Verder hebben deze echter ieder hun eigen voor- en nadelen. Hieronder volgt een nadere toelichting.

Roestvrij Staal

Momenteel is RVS op afstand het meest gebruikte materiaal voor spoelbakken. Het is sterk en gaat lang mee, maar is toch alleszins betaalbaar. Roestvrij staal heeft zich bovendien bewezen als tijdloos materiaal en laat zich gemakkelijk combineren met alle typen aanrechtblad. Naast het bekende gladde RVS kun je ook bewerkte varianten krijgen waar een motief of reliëf in is gestanst.

Als nadeel geldt dat RVS lawaaiig is en dat elk druppeltje dat er op valt zichtbaar blijft als vlekje. Het is moeilijk de bak schoon te maken zonder schuursponsje, maar dat laat wel krassen achter. Daarmee is het nauwelijks mogelijk om de spoelbak door de tijd heen onaangetast te houden.

Kunststof

In de jaren ’70 waren ze wellicht populairder dan nu, maar je kunt ze nog steeds krijgen: spoelbakken van plastic. Ze zijn erg goedkoop en bovendien beschikbaar in vele kleuren. Ook zijn de bakken erg sterk en breukvast en door hun duurzaamheid en het productieproces relatief gezien milieuvriendelijk.

Deze bak is echter zeer gevoelig voor krassen. Bovendien kunnen sterk gekleurde vloeistoffen blijvende herinneringen achterlaten in de kunststoffen spoelbak.

Keramiek

De spoelbak van keramiek of geglazuurd aardewerk ziet er fraai uit en er zijn tal van kleuren en patronen mogelijk. Op het moment zijn retro bakken gemaakt van zwart met witte keramische tegels erg geliefd. Door het geharde glazuur kan de bak trouwens ook bijzonder veel hebben. Uiteraard kost dit alles wel wat meer.

Geëmailleerd staal

Dit materiaal Is behalve tegen extreme hitte ook bestand tegen zuren. De spoelbakken kunnen worden afgewerkt in tal van kleuren en er kunnen motieven op worden gedrukt. Deze kleuren zullen vervolgens nooit vervagen want geëmailleerd staal is bestand tegen uv-stralen. Ook hier is het prijskaartje het belangrijkste nadeel.

Granit

Dit is een speciaal materiaal dat gemaakt is van 80% kwarts en 20% acryl. Het is krasvrij en wordt vaak gebruikt in combinatie met email of keramiek. Let wel op dat dit materiaal je niet wordt verkocht als 100% graniet.

Graniet of andere natuursteen

Spoelbakken van graniet of andere natuursteen worden in principe op bestelling gemaakt. Bij enkele aanbieders kun je dat samen met het aanrechtblad laten doen, zodat beiden van hetzelfde materiaal zijn gemaakt. Zorg hoe dan ook dat je een spoelbak neemt van massief graniet. Soms worden er bakken aangeboden die uit vijf gelijmde platen bestaan, maar die gaan lekken of scheuren en de hoeken zijn lastig schoon te maken. De bak behoort uit één blok te zijn gehakt.

Aantal spoelbakken

De meeste mensen zullen een enkele spoelbak nemen, maar dat hoeft niet. Er is ook een ruim assortiment aan dubbele spoelbakken beschikbaar. Daarbinnen zijn evengoed weer verschillende mogelijkheden. Je kun namelijk kiezen voor:

• Een hele en een halve spoelbak. Zo’n halve bak wordt meestal een ‘afdruipbakje’ of ‘groentespoelbakje’ genoemd en is ook minder diep dan de grote. Eventueel kun je bij deze bakjes een inzetvergiet nemen.
• Een hele en een driekwart spoelbak. Dit is handig als je graag een tweede bak hebt, maar je hebt net niet de ruimte voor twee hele.
• Twee hele spoelbakken naast elkaar.
• Twee en een halve spoelbak. Het afdruipbakje zit dan tussen beide spoelbakken in.

Een dubbele bak kan vooral handig zijn bij het doen van een handafwas. Een afdruipbakje kun je gebruiken om tijdens het koken snel iets af te wassen of groente te spoelen.

Je moet echter wel de ruimte hebben voor zo’n extra bak. In de praktijk blijkt dat een tweede spoelbak niet door iedereen even vaak wordt gebruikt. Ruimte om aan het aanrecht te werken wordt in een keuken doorgaans sneller gemist dan een extra spoelbak. In een kleine keuken is een tweede bak dan ook zelden tot nooit verstandig.

Diepte

Spoelbakken zijn doorgaans tussen de 18 en 30cm diep. Als je voor maar één spoelbak kiest, kun je beter een diep model nemen. Je moet immers wel een plek hebben waarin je grote pannen en onhandige voorwerpen als bakplaten kunt schoonmaken. Een eventuele tweede spoelbak kan wel minder diep zijn.

Vormen

In feite zijn er de volgende drie basisvormen voor spoelbakken:

• De ronde bak. Deze is gemakkelijk schoon te maken.
• De vierkante of rechthoekige bak. Meestal hebben deze bakken afgeronde hoeken van binnen om het schoonmaken te vergemakkelijken.
• De D-vormige bak. Deze loopt aan de achterkant wat smaller toe, waardoor je een rechthoekige D-vorm krijgt. Ook hier zijn de hoeken in de bak doorgaans afgerond.

De keus voor een bepaalde vorm hangt af van het ontwerp van de keuken en van bepaalde keuzes die je hebt gemaakt. In een strakke, rechte keuken neem je vanzelf geen ronde bak. Bij bepaalde materialen als natuursteen is het moeilijk een ronde bak te maken. Neem je twee spoelbakken, worden het vanzelf rechthoekige modellen omdat je anders teveel ruimte verliest. Zijn er echter geen specifieke redenen om voor een rechte bak te kiezen, valt een ronde aan te bevelen omdat deze toch wat handiger is in het gebruik.

Het is trouwens wel mogelijk spoelbakken in andere vormen te krijgen, maar die moeten dan speciaal worden besteld en op maat gemaakt.

Bevestiging spoelbakken

Spoelbakken kunnen op verschillende manieren worden bevestigd aan het werkblad. Voor iedere bevestigingsmethode bestaan aparte spoelbakken, dus de keus wordt daar mede door bepaald. Momenteel zijn de volgende bevestigingsmethoden beschikbaar:

• Vlakinbouw. Dit is de meest gebruikte methode. Hierbij wordt de rand van de spoelbak bevestigd op een freesbaan in het werkblad. De spoelbak is dan egaal weggewerkt, maar je blijft de rand natuurlijk wel zien.
• Onderbouw. Hierbij wordt de spoelbak aan de onderkant van het aanrechtblad bevestigd. Je blijft dan de zijrand van het werkblad zien. Dit is een luxe methode die vooral geschikt is voor luxe typen aanrecht. Bij minder dure bladen kun je de zijrand beter niet blijven zien, want die zijn niet mooi afgewerkt.
• Opbouw. Hierbij wordt de bak met een opstaande rand op het werkblad bevestigd. Dat is echter onhandig, omdat je het water dan niet vanaf het aanrecht in de bak kunt vegen. Vandaar dat deze manier wat gedateerd is. Het is wel de goedkoopste methode en in sommige gevallen kan het er toch netter afgewerkt uitzien, al is dat een kwestie van smaak.

Voor spoelbakken die gemaakt zijn uit één blok natuursteen gelden overigens weer andere regels, omdat je dan ook echt te maken hebt met een blok dat in het aanrecht wordt geplaatst.

Het afvoerputje

Het afvoerputje is liever wat groter van formaat, want dan is het gemakkelijker te reinigen. De meeste afvoerputjes hebben een zogenaamde ‘ventielzeef’ die etensresten tegenhoudt voordat ze in de afvoer verzeild raken. Zo raakt deze minder snel verstopt.

Spoelbak met afdruipblad

Het is ook mogelijk een spoelbak te bestellen waar een afdruipblad aan vastzit. Deze combinatie is haast altijd van RVS gemaakt. Er zit een ribbelpatroon op het afdruipblad, waardoor je deze voor de afwas kunt gebruiken in plaats van een afdruiprek. Het blad heeft tevens een opstaande rand, zodat het water niet over de rest van het aanrecht kan uitlopen.

Een afdruipblad is niet geschikt voor harde en luxe werkbladen als die van graniet. Het wordt eigenlijk alleen gemonteerd op aanrechtbladen van hout. Als je een kleine keuken hebt kan een afdruipblad veel werkruimte aan het aanrecht kosten, bijvoorbeeld om dingen te snijden. Dit kan worden opgelost door een blad te nemen waar een verschuifbare snijplank aan vastzit. Daarmee kan het afdruipgedeelte alsnog worden omgevormd tot werkplek.

Spoelbak aanschaffen

Veel mensen zullen hun spoelbak samen met de rest van de keuken aanschaffen. Als dit ook voor jou geldt is het vooral zaak op voorhand te bepalen welk type je wilt, voordat de keukenverkoper het voor je doet.

Heb je echter speciale wensen wat betreft de spoelbak en misschien ook het aanrecht, kun je deze wel degelijk elders bestellen. Er is geen noodzaak of verplichting deze spullen te kopen bij dezelfde leverancier als de rest van de keuken. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het natuurstenen aanrechtblad met bijbehorende spoelbak.

Het is ook goed mogelijk dat je zelf een keuken gaat bouwen, bijvoorbeeld met spullen die je hebt gekocht bij de bouwmarkt of Ikea. Of misschien is er een goede reden een bestaande spoelbak te vervangen. In deze gevallen kun je gemakkelijk ergens een los exemplaar kopen. Dat kan evengoed bij de bouwmarkt en Ikea (deze heeft een aardig assortiment aan betaalbare spoelbakken), maar ook bij verschillende gespecialiseerde online aanbieders. Bekende merken spoelbakken zijn Reginox, Franke, SMEG en ABK.

Lees verder

• Kranen voor keuken en badkamer kiezen
• Inrichten woning: accessoires voor sanitair en keuken
• De juiste afvalemmer voor de keuken kiezen
• Inbouwapparatuur voor de keuken kiezen
• Een kleine keuken inrichten