Rookmelders: voorkomen van verstikking door rook

Een rookmelder is een klein apparaatje dat alarm slaat zodra het rook heeft waargenomen. Hoewel lang niet in elk huis een of meer rookmelders aanwezig zijn is die aanwezigheid om veilig te kunnen wonen eigenlijk onmisbaar. De aanschaf zou geen probleem hoeven te zijn omdat de apparaatjes betrekkelijk goedkoop zijn. Zelfs het aanschaffen van meerdere exemplaren om er in elke ruimte een te kunnen bevestigen is nog geen grote investering. En op tijd maatregelen kunnen nemen bij een eenmaal beginnende brand kan veel narigheid voorkomen en kan zelfs levens redden.

Bevestigingsplaatsen rookmelders

Een rookmelder is zo gevoelig dat al bij het eerste waarnemen van rookdeeltjes alarm wordt geslagen. De belangrijkste plekken in huis om een rookmelder te bevestigen zijn gangen, overlopen en slaapkamers en tussen de keuken en de woonkamer. Het best kan een rookmelder aan het plafond worden bevestigd op een afstand van minstens vijftig centimeter tussen de melder en de muur of andere obstakels. Omdat rook opstijgt is het plafond de beste bevestigingsplaats. Bij een puntdak kan de rookmelder beter vijftig tot honderd centimeter onder de nok worden bevestigd. Om vals alarm te voorkomen kan een rookmelder beter niet worden bevestigd in de badkamer, boven een verwarming, in de keuken of bij een ventilator.

Verstikking door rook voorkomen

In Nederland ontstaan regelmatig woningbranden met jaarlijks tientallen dodelijke slachtoffers en veel gewonden waarbij dikwijls geen alarmsystemen aanwezig waren. De meeste slachtoffers vallen bij brand door verstikking. Door het slechts drie minuten inademen van rook kan verstikking al het gevolg zijn. Een extra gevaar ontstaat ’s nachts. Brand ontstaat in de nacht vaak in de eetkamer, keuken, wasruimte of woonkamer terwijl de bewoners op een bovenverdieping liggen te slapen. Onderzoek uit 2004 van de Brown University in New York heeft aangetoond dat je er niet op kunt rekenen dat je ’s nachts wakker wordt van de geur van rook.

Onderhoud en controle

Een rookmelder is gevoelig voor stof en kan bij vervuiling slechter of helemaal niet meer functioneren. Regelmatig schoonmaken is daarom een vereiste. Ook moet een rookmelder regelmatig worden gecontroleerd op zijn werkzaamheid. Het apparaatje kan immers defect raken of de batterij kan op zijn hoewel veel melders dit zelf aangeven. Overigens bestaan er ook melders die op netstroom werken.

Signaal overal te horen

Hoewel een rookmelder een hard signaal afgeeft is het toch goed een keer te testen of het signaal in alle ruimten wordt gehoord. Zo’n test kan het best worden uitgevoerd met gesloten deuren en terwijl bijvoorbeeld de tv aanstaat. In ruimten waar het alarm niet of onvoldoende is te horen kan beter een extra rookmelder worden bevestigd die koppelbaar is aan de andere exemplaren. Bij koppelbare rookmelders zijn meerdere melders die zich in een woning bevinden op elkaar aangesloten. Een alarm op een bepaalde plek wordt door de andere melders overgenomen. Slimme rookmelders kunnen zelfs een alarm naar een mobile telefoon doorzenden.

Combinatie met koolmonoxidemelder

Er bestaan ook apparaten waarbij een rookmelder is gecombineerd met een koolmonoxidemelder. Sommige deskundigen menen echter dat dit geen goede combinatie is omdat de ideale bevestigingsplaats van een rookmelder tegen het plafond is terwijl de koolmonoxidemelder beter tegen een muur kan worden bevestigd. Advies is daarom om beide producten apart aan te schaffen.

Stroomvoorziening van rookmelders

De stroomvoorziening van rookmelders kan op verschillende manieren gebeuren namelijk met diverse batterijen of met lichtnetaansluiting.

• 9 Volt-batterij: De goedkopere rookmelders zijn voorzien van een 9 volt-batterij. Deze batterij moet ongeveer elk jaar worden vervangen.
• AA-batterijen: Deze batterijen gaan langer mee en moeten ongeveer om de drie jaar worden vervangen.
• Lithium-batterij: Er is weinig omkijken naar deze batterijen die wel tien jaar meegaan.
• Lichtnetaansluiting: stroomvoorziening kan bij een aantal melders ook via het lichtnet.

Voorkeur verdient uiteraard batterijen met langere levensduur om te voorkomen dat het vervangen wordt vergeten of dat de rookmelder irritante signalen afgeeft als waarschuwing dat de batterij vervangen moet worden. Ingeval er toch batterijen van korte duur worden gebruikt is het handig om een vast punt in het jaar te gebruiken om sowieso te vervangen.

Verplichte rookmelders in Nederland en Vlaanderen

Hoewel het zeer belangrijk is om rookmelders te hebben bestaan er betrekkelijk weinig verplichtingen zowel in Nederland als in Vlaanderen.

Nederland

Volgens artikel 6.21 van een bouwbesluit uit 2012 dienen nieuwbouwwoningen voorzien te zijn van rookmelders die op het lichtnet zijn aangesloten. Eenzelfde eis geldt om te voldoen aan het politiekeurmerk Veilig Wonen.

Vlaanderen

In Vlaanderen is het sinds een decreet uit 2013 verplicht om rookmelders te plaatsen in huurwoningen en huurappartementen.

Enkele wetenswaardigheden en kenmerken

• Geluid: Het alarmgeluid dat rookmelders maken gaat tot 85 decibel waardoor zeker ook slechthorenden wakker worden.
• Kwaliteit: Een goede rookmelder voldoet aan de Europese norm EN 14604.
• Werking: Veelvoorkomende modellen zijn optische rookmelders. In een optische rookmelder bevindt zich een fotodiode en een lichtbron. Rookdeeltjes tussen de lichtbron en de fotodiode kunnen de lichtbron verstoren waarna het alarm wordt geactiveerd.
• Modellen: Rookmelders zijn niet altijd saaie witte rechthoekige apparaatjes. Wie een fraai of leuk design tegen het plafond wil zien heeft een keuze uit melders met een bijzondere vorm zoals een vlinder. Er zijn ook speciale modellen voor op een kinderkamer zoals bijvoorbeeld in de vorm van een aapje.

Lees verder

• Alarmsystemen als beveiliging voor gebouwen en huizen
• Koolmonoxidemelder slaat alarm bij onvolledige verbranding