Woning ventileren: waarom, hoe, ventilatiebox en onderhoud

Er is tegenwoordig van alles mogelijk op het gebied van ventilatie. Slimme systemen die ook nog eens de warmte uit de oude lucht terugwinnen om daarmee energie te besparen. Toch hoor je ook wel eens geluiden dat die systemen niet gezond zouden zijn. Hoe belangrijk is ventilatie nu eigenlijk? En welke vormen van ventilatie zijn er en wat zij de verschillen? Hoe zorg je dat je een gezond binnenklimaat hebt en behoudt?

Waarom je huis ventileren?

Je huis ventileren is simpelweg de lucht verversen die in je woning is. Iets wat de afgelopen jaren meer actueel is geworden, door de steeds betere isolatie die wordt toegepast. Isoleren is geld besparen, want je voorkomt dat er warme uit je woning ontsnapt. De keerzijde is dat de lucht dus langer in je huis blijft en daarmee de kans groter wordt, dat deze lucht niet zo fris meer is.

En het gaat er dan niet alleen om dat lucht minder fris of een beetje muf is. Slechte luchtverversing kan zelfs leiden tot fysieke klachten of zelfs ziek worden. De lucht in je woning raakt almaar meer verontreinigd, wanneer het niet wordt afgevoerd en ververst. De laatste jaren is de term 'sick building' syndroom (vertaald: ziek gebouw syndroom) ontstaan. Met deze term worden de klachten aangeduid die het gevolg zijn van een ongezond klimaat in een gebouw.

Vocht of schimmelproblemen

Een goede ventilatie helpt ook vochtproblemen te voorkomen. Vooral in de vertrekken waar veel met water wordt gewerkt, is de kans op vochtproblemen aanwezig. Dus de badkamer, keuken en het toilet. Vooral in deze ruimtes is het noodzakelijk dat er goed wordt geventileerd. Het vervelende aan vochtproblemen is dat ze zich vaak pas na langere tijd laten zien. Maar tegen die tijd is het een reëel probleem met mogelijke schade. Bovendien kost het ook de nodige energie en maatregelen er weer vanaf te komen.

Natuurlijke ventilatie met roosters

In veel ietwat oudere bestaande woningen wordt de ventilatie geregeld door roosters in ramen en gevels. Deze roosters kun je eenvoudig helemaal open of dicht zetten of iets daar tussenin. Dit systeem is nog altijd een erg geschikte vorm van luchtverversing. Er zijn verder geen actieve onderdelen nodig, er is niets dat kapot kan gaan en de aanschafkosten zijn laag.

Het grootste nadeel aan de rooster-ventilatie is de warmte die verloren gaat door de opgewarmde lucht die zo naar buiten lekt. Daarnaast zijn de instelmogelijkheden beperkt. Is het koud buiten, dan is de kans op tocht groot. En in de zomer is de mate van ventilatie vaak te klein. Daarnaast moet je per rooster regelen en kun je niet eenvoudig voor een heel vertrek of zelfs je hele huis de luchtverversing regelen.

Actieve luchtverversing met mechanische ventilatie

De afgelopen jaren wordt steeds vaker mechanische ventilatie toegepast. Dit systeem behelst veel meer dan een paar roosters. Nu heb je namelijk ventilatiekanalen nodig vanuit de vertrekken die wilt ventileren naar een centraal ventilatiesysteem.

In dit systeem zit een ventilator waarmee de mate van luchtverversing wordt geregeld. Er zijn zowel systemen die juist verse lucht naar binnen voeren, als systemen die juist bestaande lucht afvoeren. In het eerste geval, wordt de vervuilde lucht afgevoerd via speciale afvoerkanalen naar buiten. In het tweede geval komt er juist verse lucht binnen via de raamroosters die we al kennen van de natuurlijke ventilatie.

De eerste generaties van deze systemen draaiden continue, maar tegenwoordig zijn ze vaak intelligenter. Nu wordt de snelheid waarmee de ventilator draait geregeld op basis van de behoefte. Dit wordt gedaan door sensoren die de CO2-concentratie meten. Komt deze waarde boven een bepaald niveau, dan zal het systeem beginnen te werken.

De ontwikkeling gaat steeds verder

Sinds de het jaar 2000 is de zogenaamde balansventilatie populair geworden. Bij dit systeem wordt er zowel actief lucht aangevoerd als afgevoerd. Dit wordt gedaan door een ventilatiebox die ergens in het huis is geplaatst, bijvoorbeeld op zolder. De verontreinigde lucht wordt afgevoerd via roosters in keuken, badkamer en toilet, terwijl tegelijkertijd verse lucht wordt aangevoerd vanuit buiten. Deze verse lucht wordt ingebracht in woonkamers en slaapkamers.

Energiezuinig dankzij warmteterugwinning

Doordat zowel de warme, verontreinigde lucht als de koude, verse lucht door het systeem wordt geregeld, kan er energie worden bespaard. Dankzij een WTW-toestel (warmte-terug-win-toestel), kan de warme lucht gebruikt worden om de nieuwe schone lucht op te warmen. Natuurlijk komen de twee luchtstromen niet direct met elkaar in contact. Maar de kanalen waar de lucht doorheen geleid wordt wel. Via een slim systeem kan op die manier tot wel 90% van de warmte uit de oude lucht terug gewonnen worden.

Is de balans ventilatie wel gezond?

Er is veel geklaagd over het balansventilatiesysteem door bewoners die in huizen woonden waar deze systemen in zijn geplaatst. Na onderzoek bleek ook dat de luchtkwaliteit onder de maat was. Toch kan het systeem goed werken. Het is echter zaak dat het goed ontworpen en berekend wordt voor het huis in kwestie. En het is ontzettend belangrijk dat het systeem goed wordt onderhouden en regelmatig schoon gemaakt.

Onderhoud van de ventilatiebox

De verschillende onderdelen van het systeem moeten allemaal schoon gemaakt worden. Denk daarbij aan de ventilatiebox zelf en het WTW-toestel. Dit moet zeker iedere anderhalf jaar gebeuren. Bij een WTW-toestel moet je ook rekening houden met het regelmatig vervangen van de filters. Voor dit onderhoud kun je een bedrijf laten komen, maar je kan ook een hoop zelf doen. Heel moeilijk is het niet, maar je moet het wel met de nodige zorg doen. En natuurlijk het systeem weer in goede orde achterlaten.

Naast de ventilatiebox zelf, moeten ook de kanalen gereinigd worden. Voor de regelmatige schoonmaak, kan vaak volstaan worden met alleen het schoonmaken van het eerste gedeelte van de kanalen. Dit omdat zich daar de meeste viezigheid verzamelt. Maar op een gegeven moment zullen alle kanalen een keer schoon gemaakt moeten worden. Voor het volledig reinigen van de kanalen, kun je het beste een gespecialiseerd bedrijf laten komen. Dit moet ieder vier tot acht jaar gebeuren.

Hoe vaak en hoe grondig er gereinigd moet worden is afhankelijk van de woning, de leefgewoontes, het systeem en de omgeving. Maar wanneer je het systeem zelf regelmatig controleert en schoonmaakt, dan zal weet je zeker dat je binnenklimaat zo optimaal mogelijk is. Bovendien beperk je daarmee de viezigheid in je kanalen en dus hoe vaak je een extern bedrijf nodig bent.

Lees verder

• Thermostaat lager zetten 's nachts: Goedkoper of juist niet?
• Gesjoemel met groene stroom: helemaal niet zo duurzaam?
• Hoe werkt de centrale verwarming en welke onderdelen zijn er