Mooie klimplanten aan een muur of omheining doen zoveel meer

Muren en schuttingen bieden de gelegenheid om nog meer planten in de tuin te zetten. In dit artikel een praktische handleiding voor wie van een saaie muur een levende wand wil maken.

Waarom klimplanten

Wanneer we ons huis inrichten, besteden we alle zorg aan de kamers. De muren worden behangen, de deuren geschilderd en we hangen meestal ook wel een schilderij of een andere decoratie aan de wand. Veel huizen zijn aan de buitenkant heel wat kaler en dat is eigenlijk vreemd. Er worden kosten noch moeite gespaard bij het aanleggen van de tuin, maar de buitenmuren zijn maar al te vaak onbedekt. En dat terwijl er klimplanten in overvloed zijn. U hebt een schaduwrijke muur en u weet niet hoe u daar iets van moet maken? Zet er eens een klimplant tegenaan. Uw probleem is juist een muur waar de zon de hele middag op staat te bakken? Ook daar is een passende klimmer voor te vinden. Muren en schuttingen bieden de mogelijkheid om nog meer interessante planten in de tuin te zetten zonder dat dit erg veel ruimte kost. Bovendien maken ze de tuin tot een zeer persoonlijk geheel op een manier die met verf nooit te bereiken is.

Een mooie binnenkomer

Op plekken waar veel mensen komen, zoals de ingang van huis of tuin, is een geurende klimplant een goede keuze. Wat dacht u bijvoorbeeld van een kamperfoelie of een jasmijn? Wanneer u vermoeid thuiskomt van uw werk zult u zich afvragen hoe u het al die jaren zonder een dergelijk geurend welkom hebt kunnen stellen.
De reden dat muren niet beplant worden is misschien gelegen in het feit dat ze vaak in de schaduw liggen en daarom op het eerste oog weinig mogelijkheden bieden. Maar het tegendeel is waar. Er zijn nogal wat planten die de voorkeur geven aan een beperkte hoeveelheid zon. Zo groeit Clematis ’Nelly Moser’ bij voorkeur in de schaduw. Muren, schuttingen en klimrekken die op het noorden gelegen zijn, krijgen de meeste schaduw. Op de voet gevolgd door hun tegenhangers op het oosten: die krijgen alleen ’s ochtends een paar uur zon. Naast het gebrek aan zon, krijgen planten die op het noorden en oosten staan ook nog eens de snijdend koude winterwind te verdragen. Het is dus zaak op die locaties te kiezen voor sterke planten. En dat zijn heus niet alleen de klimopsoorten die vaak worden toegepast. Klimhortensia’s, winterjasmijn en zelfs een aantal rozen zullen zich op een koelere plek in de tuin uitstekend op hun gemak voelen. Naast klimplanten die schaduw verdragen zijn er ook prachtige heesters die tegen een muur geleid kunnen worden.
Denk maar eens aan Chaenomeles en Pyracantha. Er wordt misschien zo hier en daar wat minachtend over vuurdoorns gedaan omdat ze in veel tuinen nogal fantasieloos toegepast worden. Toch er zijn maar weinig planten die aan de schoonheid van een Pyracantha vol oranje of gele bessen kunnen tippen. Als de merels ze niet allemaal opschrokken, zitten die bessen vaak tot de kerst aan de struik.

Vruchten en bloemen

Als u iets zoekt dat er mooi uitziet en ook nog eens lekker smaakt, dan zou u kunnen denken aan een morel op het noorden, een van de weinige vruchten die ook zonder zon goed rijpt en heerlijk is in gebak en jam. Een morel tegen de muur is gemakkelijker te beschermen tegen de vraatzucht van vogels dan een vrijstaande boom. U hangt er zodra de vruchten beginnen te rijpen gewoon een net voor.
Planten op het noorden en oosten beginnen iets later met groeien en bloeien dan planten op warmere plekken. Late nachtvorst zorgt daarom voor veel minder schade. Maar vergeet nooit dat de ochtendzon na een ijskoude nacht het einde kan betekenen voor veelbelovende cameliaknoppen. Het temperatuurverschil tussen nacht en dag, kan op het oosten erg groot zijn. De planten kunnen dat niet aan en laten hun knoppen vallen. Zet camelia’s daarom altijd tegen een muur op het westen.

De allerbeste standplaats is ongetwijfeld een muur op het westen. De plek voor tuiniers om na gedane arbeid nog even te ontspannen met een glas in de hand, genietend van de zonsondergang. Ook planten hebben een voorkeur voor dat plekje. Op het westen krijgen ze midden op de dag, als de zon op haar hoogst staat, niet de volle laag. Wel kunnen ze zich wel koesteren in de gouden gloed van de late middagzon.

Als er plaats is om bij een muur op het westen een zitje in te richten, is het zeker de moeite waard te kiezen voor planten die er aantrekkelijk uitzien en lekker ruiken. Kamperfoelie geurt het sterkst tegen de avond en bleekblauwe bloemen, zoals van Clematis ’Perle d’Azur’, lijken bijna licht te geven.

Het doet er niet toe of u in de zomer tijd heeft om buiten op het terras naast uw beschutte muur van een maaltijd te genieten of daar alleen in de winter even gaat zitten om van een bleek februarizonnetje te genieten. Belangrijk is dat u kiest voor klimplanten die er goed uitzien in dat jaargetij de dat u de meeste tijd in de tuin doorbrengt. Voor de meesten zal dat de lente, zomer of herfst zijn. In ieder geval is een plek op het westen een standplaats waar ontelbaar veel planten kunnen gedijen. Planten die wat gevoeliger zijn voor kou kunnen heel goed bij een westmuur worden geplant. Maar die paar extra uurtjes zon net om de hoek kunnen een wereld van verschil betekenen wanneer u kiest voor wat meer exotische soorten. Op het zuiden wordt de hitte van de zon door de muur geabsorbeerd en s avonds en ’s nachts weer afgegeven. Vandaar dat zelfs klimplanten en heesters die eigenlijk in warmere streken thuishoren hier toch willen groeien. Tuiniers die graag fruit kweken kunnen hier ook eens een perzik of een wijnrank proberen. Beide profiteren zeker van de extra warmte en belonen u aan het einde van het seizoen met heerlijke vruchten. Ook voor andere struiken is een muur op het zuiden een prima plek. Door de extra warmte vormen ze voor de winter nieuwe scheuten. Dat geldt bijvoorbeeld voor Chimonanthus praecox, een plant die in de winter wasachtige gele bloemen draagt die heerlijk kruidig geuren.

Hoogtepunt

De zomer is hoe dan ook het hoogtepunt in de tuin. Tijdens die warme maanden toont een zonnige plek zich van haar beste kant. Vorstgevoelige Abutilons kunnen het op zo’n extra warm plekje in zachte winters toch redden en ook de Fremontodendron laat ons jarenlang genieten van haar prachtig gevormde gele bloemen. Voor wie echt iets opvallends wil, zijn de felrode trompetvormige bloemen van de Campsis een must. Zoals zoveel krachtige klimmers heeft ook Campsis een stevige steun nodig van latwerk of sterk draadwerk.
Een traditionele gemetselde muur, vooral wanneer die enigszins verweerd is, is de beste achtergrond voor de meeste klimplanten. Het allermooist is natuursteen, maar dat is een materiaal dat helaas niet in alle tuinen toegepast kan worden. Mocht u een muur hebben die er niet zo fraai uitziet, dan kan een laag verf voor een mooiere achtergrond voor uw klimplanten zorgen. Een krachtige kleur, zoals mediterraan blauw of war moranje terracotta, kan een prachtig resultaat opleveren en de tuin totaal veranderen. Plant hier een paar zorgvuldig gekozen klimplanten tegenaan en u herkent uw eigen tuin niet meer.
Klimplanten dienen in goed bemeste grond geplant te worden, maar dat is in een kleine tuin met een terras grenzend aan de muur niet altijd mogelijk. Het wegnemen van een tegel kan een oplossing zijn, maar veel klimplanten doen het ook in een flinke pot of kuip. Passiebloem, clematis en eenjarige klimplanten kunnen allemaal in pot gekweekt worden, mits ze in de zomer maar voldoende water krijgen.

Compost

Elk jaar een laagje verse compost houdt de meeste houtige klimplanten enkele jaren in goede conditie. Daarna is het nodig te verpotten. Doe dit zodra de plant minder mooi bloeit of er minder fraai uit gaat zien. Eenjarige klimmers als Ipomoea en Cobaea scandens worden elk jaar opnieuw uit zaad opgekweekt. Klimplanten die in de volle grond groeien, kunnen zichzelf goed redden en doen dan waar ze het beste in zijn: klimmen en een muur bedekken. In sommige gevallen is het nodig uitlopers te helpen steun te vinden door ze aan te binden, maar eenmaal aan de groei kunnen de meeste klimplanten zelf hun weg naar boven vinden.

Hieronder vindt u een aantal klimplanten beschreven, gerangschikt naar de plaats in de tuin waar ze het beste gedijt. Zo kunt u in alle rust de planten uitzoeken die het meest geschikt zijn voor de muren en schuttingen in uw tuin.

Klimplanten aan de noorder kant

Plekken waar geen direct licht op valt lijken ongeschikt als standplaats, maar er zijn klimplanten die zeker gedijen op het noorden. Vermijd donkere wintergroene soorten, kies voor bont blad en lichte bloemen die zorgen voor wat minder somberheid op zulke duistere plekken.

Clematis

Een plek in de schaduw vormt geen probleem voor Clematis montana ’Alba' Ook daar wordt de muur begin zomer overdekt met witte bloemen. De roze C. montana var. rubensen 'Tetrarose' worden vaker toegepast maar komen in de schaduw niet zo goed uit. Deze clematis is een krachtige groeier die veel ruimte vraagt en een sterke steun van draad of hekwerk. Snoeien is niet nodig, maar wel gewenst bij oudere planten die te groot worden. Doe dit vlak na de bloei.

Hydrangea

Wie maar ruimte heeft voor een klimplant op het noorden doet er goed aan te kiezen voor Hydrangea anomala subsp. petiolaris. Dit is een plant die graag koel en in de schaduw staat. Steun is overbodig. Hydrangea grijpt zich net als klimop vast, bloeit in de zomer met witte kantachtige bloemen die mooi afsteken tegen het frisgroene blad. Ook ’s winters mooi met bruinrode stengels. Snoeien hoeft niet, maar mag wel als de plant te groot wordt.

Klimop

Groene klimopsoorten zien er prachtig uit tegen een zonnige muur, maar in de schaduw is een bonte variëteit veel geschikter, aangezien die wat licht in de duisternis brengt. De grote geelgevlekte bladeren van Hedera colchica 'Dentata Variegata’ zien er het hele jaar prachtig uit. In tegenstelling tot wat beweerd wordt: klimop beschadigt muren niet, mits die bij aanplant in orde waren.

Cotoneaster

Omdat Cotoneaster horizontalis zowel als bodembedekker als tegen een muur groeit is dit een buitengewoon bruikbare plant. Bovendien is hij vrijwel onverwoestbaar, niet kritisch waar het de bodemsamenstelling betreft en geschikt voor diepe schaduw. Tegen een muur spreiden de takken fraai uit in waaiervorm tot een dichte laag die geen steun behoeft. Rijke herfstkleuren en rode bessen zijn een extra bonus aan het eind van het jaar.

Kers

Wie een morel in waaiervorm tegen een noordmuur leidt, maakt deze niet alleen mooier maar ook productief. Witte bloesems in de lente veranderen in de zomer in heerlijke rijpe kersen. De vruchten zijn weliswaar wat zuur, maar ze zijn heel geschikt voorgebak en jam. Het is gemakkelijker een boom tegen de muur te beschermen tegen de vraatzucht van vogels. Koop een boom die al in waaiervorm gesnoeid is en houd deze goed in vorm.

Roos

Hoewel rozen graag zonnig staan zijn er een paar die ook in de schaduw gedijen. Daar is het van extra belang dat de soort doorbloeit. Lei roos Rosa ’Zéphirine Drouhin' is een van de fraaiste. De geurende bloemen verschijnen de hele zomer en herfst aan bijna doornloze stengels. Oude planten die alleen bovenaan bloeien, komen opnieuw tot leven door bij de grond enkele oudere takken weg te snoeien.

Winterjasmijn

Een plant die een muur op het noorden zelfs in de winter overdekt met bloemen is van grote waarde voorde tuin. Jasminum nudiflorum is zo ’n plant. De zonnige gele bloempjes verschijnen van november tot februari aan de kale groene takken. Het donkergroene blad verschijnt pas na de bloei. Voorkom dat de takken verhouten door na de bloei terug te snoeien tot op een drietal knoppen. De dunne takken hebben wel wat steun nodig.

Klimplanten aan de zuiderkant

Voor veel klimmers is een zonovergoten muur de ideale plek, zeker voor soorten afkomstig uit het zuiden. Maar niet alle planten zijn blij met zomerse hitte. Beperk u tot de echte zonaanbidders en gebruik ze om uw muren te veranderen in een verticaal exotisch paradijs.

Blauweregen

Elke zomer steelt Wisteria sinensis een paar weken de show. De waterval van blauwe bloemen verschijnt net voordat het blad uitkomt. Een krachtige klimmer die door snoeien in toom gehouden wordt. De bloei kan bevorderd worden door scheuten die te veel zijn na de bloei tot op 15 cm in te korten. Kort die in de winter verder in tot op 3 knoppen.

Actinidia

Wie een opvallende klimplant zoekt heeft hem in Actinidia kolomikta gevonden. Een zonnige muur is in de kortste keren overdekt met groen met roze gevlekt blad. Jonge planten hebben nog niet direct bladeren met roze en witte vlekken, maar na een paar jaar sieren ze de plant de hele zomer. Oudere planten kunnen in de winter teruggesnoeid worden.

Sierdruif

Fraai blad kan netzo decoratief zijn als bloemen, zeker als het gaat om het blad van Vitis coignetiae, een sierdruif die bewijst dat groot ook mooi kan zijn. Het blad van deze sterke groeier verandert in de loop van het jaar van groen naar geel en oranje om te eindigen in rijk oranjerood in de herfst. Deze sierdruif is dan ook vooral mooi in het najaar. Snoeien kan halverwege de winter. De stengels hebben steun nodig.

Blauwe winde

De kortlevende bloemen van Ipomoea purpurea verschijnen in groten getale aan de plant en maken deze van de zomer tot de herfst tot een echte blikvanger. Blauwe winde kan goed in pot gekweekt worden en dan dooreen andere klimmer in de volle grond geleid worden. Omdat de plant als eenjarige wordt gebruikt kweekt u elk voorjaar binnenshuis of in de koude kas nieuwe exemplaren op uit zaad. Uitplanten kan vanaf begin zomer.

Perzik

Wie eenmaal een zongerijpte perzik zo van de boom heeft geproefd wil er meer hebben. Een zonnige muur op het zuiden is ideaal voor de kweek van perziken lekkerder dan ze ooit in de winkel te koop zijn. Kies een betrouwbaar ras als 'Peregrine' en leid die in waaiervorm voor het beste resultaat. Bescherm de boom in de lente tegen krulziekte met een simpele plastic broeibak die tegen de muur leunt.

Clematis

Een muur op het zuiden is niet compleet zonder clematis. De keuze is echter niet gemakkelijk, want er zijn veel geschikte soorten. Wie op zoek is naar altijd groen blad en geurende bloemen in de lente kiest voor Clematis armandii ‘Apple Blossom’ . De bloemen van deze soort hebben een zachtroze blos die mooi afsteekt tegen het donkere leerachtige blad. Buiten het wegsnoeien van een teveel aan uitlopers heeft deze soort weinig zorg nodig.

Campsis

Massa’s trompetvormige bloemen in rood of geel hebben Campsis radicans beroemd gemaakt. Een warme zomer zorgt voor een maximaal aantal bloemen vanaf de zomer tot aan de eerste koude herfstnachten. Campsis grijpt zich net als klimop aan de muur of schutting vast. De sterke stengels zijn overdekt met fraai ingesneden bladen hebben heel wat ruimte nodig. Oudere planten dienen elk jaar in de winter gesnoeid te worden.

Klimplanten aan de kant van het oosten

Op het oosten krijgen planten elke winter de koudste wind te verduren. Alleen de echte taaie rakkers redden het daar. Wie zijn muur bedekt met robuuste groenblijvende struiken kan die met opvallend bloeiende klimmers opvrolijken.

Schizophragma

Deze nauwe verwant van de klimhortensia draagt nog grotere bloemhoofden die laat in de zomer heel wat bekijks krijgen. Er is wat geduld voor nodig, want het duurt een paar jaar voordat Schizophragma integrifolium zich thuis voelt en echt gaat klimmen. Eenmaal aan de groei kan hij een grote muur helemaal bedekken. S. hydrangeoides ’Roseum’ heeft helder roze bloemen.

Parthenocissus

Hoewel P. henryana familie is van de bekende wilde wingerd is deze plant veel meer de moeite waard vanwege de hoge sierwaarde van het blad. De bronsgroene bladeren zijn zilverwit geaderd en verkleuren na de zomer tot een diep scharlaken rood dat de hele herfst de plant siert. Net als de gewone wingerd P. quinquefolia vormt deze plant snel een dicht bladerdek dat weinig verzorging behoeft en zelf hechtend is.

Clematis

’Nelly Moser’ mag dan een oude bekende zijn, deze clematis is 100 jaar na introductie nog steeds de moeite meer dan waard. De eerste bloei vindt plaats begin zomer en wordt in de herfst gevolgd door een korte tweede bloei. Een plek uit de volle zon beschermt de bloemen tegen verbleken. Terugsnoeien tot een paar sterke knoppen in de lente en verwijderen van dood hout is voldoende verzorging. Kan goed samen met bijvoorbeeld Pyracantha groeien.

Bruidssluier

Wanneer een lelijke muur echt snel bedekt moet worden, dan is Polygonum baldschuanicum de eerste keuze. De correcte naam luidt overigens Fallopia baldschuanica, maar wie om bruidssluier vraagt krijgt de goede plant. Geef hem de ruimte en de plant is in de zomer een wolk van witte bloemen. Flink snoeien na de bloei bevordert een nog krachtiger groei. Enkele centimeters per dag zijn in vochtige zomers geen uitzondering.

Vuurdoorn

Een van de meest gebruikte muurbedekkers is Pyracantha en niet zonder reden. De bessen zijn prachtig in de herfst. Heel mooi is ’Orange Glow’, een vuur doorn die zeer rijk bessen draagt, compact blijft en daarom bij uitstek geschikt is om tegen een muur te planten. Met wintergroen blad is dit een plant die jaar rond aantrekkelijk is. Wegsnoeien van ongewenste groei kan de hele zomer.

Garrya

De winter hoeft niet saai te zijn voor wie een Garrya elliptica 'James Roof’ tegen een muur op het oosten plant. Lange zijdeachtige katjes verschijnen tegen een achtergrond van donkergroen leerachtig blad. Om de takken dicht tegen de muur te laten groeien, dienen ze losjes te worden aangebonden, bijvoorbeeld aan een aan de muur bevestigd hek- of draadwerk. Snoeien is niet echt nodig, maar takken die van de muur weggroeien kunnen na de bloei het beste weggenomen worden.

Berberidopsis

Tot de beste planten voor een muur in koele schaduw behoort ongetwijfeld Berberidopsis corallina. Hoewel deze plant winterhard is verdient een beschutte plek aanbeveling, aangezien de exotisch uitziende bloemen daar in nog grotere aantallen zullen verschijnen. De horizontale takken kunnen het beste aangebonden worden of door een andere klimmer groeien. Aanplant naast een purperbladige wingerd levert een prachtig contrast op.

Klimplanten aan de kant van het westen

Tuinmuren die worden verlicht door de avondzon moeten we koesteren. Zet er een comfortabele tuinstoel neer en geniet van de laatste zonnestralen. Natuurlijk moeten ook daar een paar mooie klimmers groeien die voor kleur en geur zorgen, zodat het nog gemakkelijker ontspannen is na een drukke dag. Voor deze ideale plek is er volop keuze.

Gouden hop

Elk jaar opnieuw sterft hop af en groeit vanaf de lente in enkele maanden tijd uit tot een forse muurbedekker. Humulus lupulus ’Aureus ’ kan gemakkelijk 6 m hoog worden en is overdekt met fraai geelgroen blad. Vrouwelijke planten vormen mooie hopbellen die tot in de winter aan de plant blijven. Snij de oude stengels in het voorjaar bij de grond af. Rosa glauca vormt een prima combinatie.

Kamperfoelie

Het combineren van klimplanten ziet er niet alleen veel natuurlijker uit, het levert bovendien vaak heel harmonieuze kleurencombinaties op. Hier zijn de goudgele bloemen van Lonicera tellmanniana verweven met het lila van Solanum crispum. Deze kamperfoelie geurt niet, maar de kleur maakt veel goed. Een van de beste geurende soorten is L. japonica ’Halliana' met crèmewitte bloemen.

Schisandra

We hebben aan plantenverzamelaar Ernest Wilson te danken dat we onze muren kunnen opsieren met de exotische Schisandra rubriflora. Mits een vrouwelijke en een mannelijke plant aanwezig zijn ontstaan scharlakenrode bessen die de plant ook in de herfst een aanwinst maken voor elke schuttingen muur. Snoeien hoeft niet, maar mag wel wanneer de scheuten te lang worden.

Kanariekers

Eenjarige klimplanten als Tropaeoleum peregrinum zijn onmisbaar als aanvulling op vaste klimmers, zeker tegen het einde van de zomer wanneer veel andere soorten hun mooiste tijd gehad hebben. Kan eenvoudig binnenshuis uit zaad opgekweekt worden en begin zomer tegelijk met de eenjarige perkplanten de grond in. De zijdeachtige zaaddozen van clematis vormen tot aan de eerste vorst een mooi contrast met de zonnige bloemen.

Vaste lathyrus

Pronkerwten horen bij de zomer en wie een klassieke klimplant zoekt kan er bijna niet omheen. Voor degenen die niet graag elk jaar opnieuw zaaien vormt de vaste Lathyrus latifolius een goed alternatief. Hoewel niet geurend en vaak kleiner van bloem is dit een minstens zo attractieve klimplant die elk jaar mooier wordt en relatief weinig zorg behoeft. Hij is bovendien vrijwel onverwoestbaar en floreert zelfs in arme, stenige grond.

Cytisus

Hoewel afkomstig uit het warme Marokko kan Argyrocytisus battandieri het in beschutte omstandigheden ook in ons land redden. Deze aan gewone brem verwante plant die naar ananas geurt, wordt desondanks meestal als kuipplant gekweekt. Het zilvergroene blad blijft bijna het hele jaar aan de struik en vorm een mooie achtergrond voorde gele bloemen. Uitstekende takken kunnen na de bloei het beste tot 2/3 van hun lengte ingekort worden.

Ampelopsis

De op een wijnrank lijkende Ampelopsis glandulosa ’Elegans’ is maandenlang het aanzien waard. Met fraai gemarmerd bladen trossen paarsblauwe bessen is deze soort tot aan de herfst van hoge sierwaarde. Aangezien dit niet zo ’n krachtige groeier is, kan de combinatie met andere minder snelle klimmers als de wijnrode Clematis viticella ’Kermesina’ ideaal zijn voor kleinere tuinen of een niet te ruime standplaats.