De natuurlijke vijverranden

Tuinvijvers zijn volop "in"! Zij zorgen inderdaad voor een uitgesproken rustpunt in de tuin. Het samenspel van helder water, flitsende vissen en zelfs bloeiende waterplanten creëren een boeiende sfeer in elke tuin. Spijtig genoeg slagen heel wat vijverliefhebbers er niet al te best in om vijverranden vakkundig af te werken: al te vaak blijft de plastic folie of het polyester nog opvallend zichtbaar.

Inleiding

De afwerking van de vijverrand is zowat de kroon op het werk. In wat waterpartijen kan u met succes de vijver geleidelijk via een moeraszone laten overgaan in het "vastteland”. De aanleg van een meer bescheiden vijver verplicht u om beroep te doen op andere camoeflagetechnieken. Hoe dan ook, het loont beslist de moeite om hieraan wat extra aandacht te besteden: zonder onzichtbare randen kan men nog moeilijk spreken van een sfeervolle vijver!

Moeraszone

Een heuse moeraszone maakt een tuinvijver pas af. Wie echter denkt dat zo'n zone minstens zestig centimeter breed moet zijn om enig behoorlijk resultaat te boeken, begrijpt best dat deze oplossing enkel in aanmerking komt voor iets grotere projecten. Een moeraszone bestaat eigenlijk uit een vrij ondiepe geul langsheen de vijverrand, die u opvult met grind of met substraatkorrels. Daarin plant u vervolgens typische moerasplanten, die de scheidingslijn tussen land en water op een elegante manier zullen verdoezelen. Zij sluiten mooi aan bij de oeverplanten en dragen bovendien snel bij tot het bereiken van het zo gegeerde biologische evenwicht in het vijverwater. Dankzij de geleidelijke overgang van land naar water, is zo'n moeraszone een geliefd oord voor allerlei nuttige amfibieën zoals kikkers en zelfs salamanders.

Keienrand

Is de vijver echt te klein om hem te omzomen met een moeraszone, opteer dan misschien voor een keienrand. Op dezelfde manier als bij een moeraszone, graaft men dan langs een wel is waar een smallere randzone een geul, waarin de keien kunnen rusten. Achter die stenen plooit u vervolgens de plastic folie omhoog. Hier loert natuurlijk het gevaar dat u niet onmiddellijk een natuurlijk geheel krijgt. Schik de keien daarom op een doordachte manier. Vermijd het gebruik van grote witte opvallende stenen. Verwerk ook nooit keien van eenzelfde formaat, maar maak liever gebruik van een natuurlijke mengeling van kleine en grotere stenen.

Turfblokken

Vaak zet men uitgedroogde turfblokken bovenop een vijverrand. Dat is helemaal verkeerd. De turfblokken moeten wel degelijk gedeeltelijk in het water liggen. Daarom voorziet u best een horizontale vijverrand waarop u deze blokken aanbrengt. De vijverfolie plooit u dan achter de rij turfblokken omhoog. Laat het waterpeil daarna tot zowat halverwege de blokken komen en laat het geheel overgroeien met één of andere kruipende oeverplant. Uitstekend voor zo’n beplanting voldoet het penningkruid of Lysimachia nummularia.

Klinkerafwerking

Langsheen een terras of pad met klinkers kan u een vijverrand mooi afwerken door de plastic folie weg te moffelen onder de randstenen. Iets verder verwijderd van de rand, plooit u de folie vervolgens tussen de voegen omhoog. Zo blijft die onzichtbaar. Voor u de klinkers of stenen aanbrengt, laat u de vijver echter bijna volledig vollopen. Op die manier kan de deklaag zich onder druk van het water “zetten”. Anders is de kans groot dat de folie bij het spannen,de klinkers gewoon lostrekt.

Begroeiingsmatten

In vijvercentra vindt u ook allerlei begroeiingsmatten waarmee u een vijverrand elegant laat begroeien. Vooral voor die steile oevers bieden dergelijke matten een oplossing. Op de gladde vijverfolie, krijgen de oeverplanten immers moeilijk houvast zodat de oevers er meestal maar kaal blijven bijliggen. De plastic begroeiingsmatten vertonen een warrig draadstructuur waarin de planten makkelijk kunnen inwortelen en de oever snel zullen bedekken. Ook bestaan er kant en klare kokosplantzakken die gewoonweg over de rand in het water hangen. In die zakken plant men vervolgens de oever- en waterplanten die meteen voor een groene oever zorgen.

Oeverplanten

Oeverplanten groeien voornamelijk in ondiep water waar hun stengels en bladeren boven het water uitsteken. Waterplanten onderscheiden zich van de overplanten dat ze wel volledig onder het water groeien. Een zeer bekende oeverplant is de lisdodde die zo een 75 cm hoog wordt en zich tooit met bruine bloeiwijzen. Typha minima is zeer geschikt voor kleinere vijverpartijen in tegenstelling tot de grote lisdodde Typha latifolia.
Lelijke vijverranden kan u ook verbergen met het moeras vergeet-mij-nietje, Myosotis palustris. De kleine, lichtblauwe bloempjes met gele hartjes staan in trosjes op een steeltje en bloeien in mei-juni. De lancetvormige bladeren zijn wintergroen en vormen zodeachtige tapijt. Dit oeverplantje kan een tiental centimeter onder water staan maar doet het alsnog goed op een droge oever en verdraagt halfschaduw.


Een typisch moerasplant is de slangewortel, Calla palustris, die vanaf juni tot september bloeit met helderwit schutblad. In oktober verschijnen vervolgens oranjerode maar giftige bessen. De plant groeit het best in de schaduw en vormt kruipende wortelstokken.

Soms is het onderscheid tussen vaste planten en oeverplanten moeilijk te maken. Zorg voor een mooie vervloeiing van vochtminnende planten die aansluiten op de oeverbeplanting.

Vaste waterminnende planten

Een ideaal plantje aan de vijverrand is het penningkruid, Lysimachia nummularia dat net zo lang rankt tot het de waterrand bereikt heeft. Dit bodem bedekkend plantje groeit zowel op droge oevers als half in het water. Het heeft goudgele bloemen en bloeit van juni tot augustus. De ronde blaadjes lijken wel op muntstukken vandaar trouwens de volksnaam.

Andere zijn duizendknoop of Polygonum affine. Deze plant bedekt vrij snel de oeverrand terwijl diverse Ligularia soorten, prachtige geel bloeiende achtergrondplanten zijn in elk nooit uitgedroogde tuingrond. In combinatie met de Europese trollius, Trollius europaeus die kogelronde, citroengele bloemen vormt, zorgen deze voor een mooi geheel.