Kruidige siertuin: een geel-witte border

Een klassieke sierborder is meestal opgebouwd uit kleine of grote groepen van mooi bloeiende vaste planten, die samen zowel in vorm als kleur een harmonie vormen. Meestal wordt daarbij natuurlijk naar het esthetisch aspect gekeken, nogal logisch het is niet voor niks een 'sier' tuin. Toch lijkt het mij interessant om in een sierborder eens rekening te houden met andere interessante aspecten van de plant zoals de gebruikswaarde, medicinale werking, de geur of het verhaal achter een plant. Zo'n mooie en medicinale gebruiksborder kan samengesteld zijn uit kleine groepen van vaste planten bvb zilverkaars, venkel, moersaspirea, goudsbloem (éénjarig), moederkruid, vrouwenmantel, sleutelbloem maar ook hogere planten voor een grovere en grotere border zoals Griekse alant en guldenroede kunnen er in verwerkt worden. Een voorbeeld.

Zilverkaars of Cimicifuga

is een Noord-Amerikaanse inheemse plant, die door de Indianen veelvuldig gebruikt werd. Soorten zoals Cimicifuga simplex en C. ramosa worden bij ons als sierplant aangeboden. De lange, witte bloeiwijzen versieren de tuin pas in september en october en zijn door hun natuurlijke uitstraling en hun late bloeiwijze extra aantrekkelijk voor een wilde tuin. Spijtig genoeg is de belangrijkste medicinale soort, Cimicifuga racemosa, moeilijk verkrijgbaar. Medicinaal is de wortel van deze Zilverkaars een van de meest gebruikte planten bij hormonale klachten, vooral in de menopauze.

Venkel of Foeniculum vulgare

is een Zuid-Europese schermbloemige, die ook bij ons gemakkelijk groeit in een droge, goed gedraineerde grond. De bronsbladige variëteit staat ook goed in de paars-roze border. Alles aan de plant kan gebruikt worden. De verdikte wortel als groente, de stengels samengebonden in droogboeketten, het blad in de keuken bij visgerechten en de zaden (vruchten) vooral als medicijn. Vooral voor verkrampte darmen, bij buikpijn en gassen is het gekauwde zaad of een kruidenthee samen met kamille de redder in nood. Verder heeft Venkel ook een slijmoplossende en zelfs een zogvormende werking. Dus een echt kruid voor moeder en kind, al mogen de vaders er ook van snoepen.

Moerasspirea / Filipendula ulmaria

Deze plant werd vroeger Geitenbaard of Koningin der weiden genoemd, de namen geven al aan dat deze witbloeiende plant vooral graag in natte weilanden en langs beekjes groeit. In de tuin kan hij toch wat droogte verdragen, alhoewel op zeer droge plaatsen je beter de Knolspirea of Filipendula vulgaris kan aanplanten. Ze zijn allebei als lichte pijnstiller te gebruiken, vooral bij gewrichtsklachten. De planten bevatten aspirineachtige stoffen, methylsalicylaten die een zoete geur verspreiden als je stengel of wortel kneust. Stevig knabbelen op de stengel, thee trekken van de bloem of tinctuur maken van de wortel zijn de doe-het-zelf methodes om chronische gewrichtspijnen te verzachten. Voor een snelle pijnstillende werking kun je beter geconcentreerde handelspreparaten gebruiken.

Citroenmelisse / Melissa officinalis

Melisse kent iedereen, het is een gemakkelijke vaste plant die zowel in het gele als het paars-roze tuingedeelte thuis hoort. Er zijn variëteiten met een gevlekt en een volledig geel blad. Je kan de plant regelmatig kort knippen, zo blijft hij decoratief en het gesnoeide blad kan zowel in kruidenmengsels voor het zenuwstelsel als in thee voor de spijsvertering verwerkt worden. Minder bekend maar wetenschappelijk wel onderbouwd is zijn gebruik tegen virusinfecties, meer bepaald tegen herpes labiales of lippenblaasjes. Je kan dan inwendig een geconcentreerde melissethee drinken samen met sint-janskruid en uitwendig een lippenbalsem met melisse-extract gebruiken.
Een efficient en smakelijk kruidenmengsel voor een overspannen spijsvertering maak je door citroenmelisse, pepermunt en echte kamille in gelijke delen te mengen.
Tegen overspanning, slapeloosheid en vooral bij emotionele problemen kun je thee trekken van citroenmelisse, sint-janskruid en lavendel.

Goudsbloem / Calendula officinalis

nog zo een overbekend en veel gebruikt kruid. Minder bekend is de inheemse Akkergoudsbloem, die zich net als zijn grote broer uitbundig kan uitzaaien. Voor wilde tuinders is dat een zegen, voor de anderen een vloek. Medicinaal worden vooral de oranje bloemblaadjes van Calendula officinalis verwerkt in zalven, oliën en cosmetica. Er worden zelfs, net zoals bij de groenten, speciale rassen o.a. Erfurter orangefarbigen’ aangeboden met een hoger gehalte aan flavonoïden, dat zijn de gele en oranje kleurstoffen in het bloemblad. Voor eigen gebruik kun je gerust alle bloemblaadjes gebruiken, om te verwerken in bijvoorbeeld zalf of olie.
Een eenvoudige goudsbloemolie kun je maken door 50gr gedroogde bloemblaadjes minimum 1 week te laten trekken in 1 liter vette olie. Regelmatig schudden, uitzeven, uitpersen en in kleine, goedgevulde flesjes in het donker bewaren. Dit kan ook de basis zijn om een goudsbloemzalf te maken.

Echte sleutelbloem / Primula veris

en de andere inheemse soorten de Slanke en de Stengelloze zijn vroege bloeiers die ik echt niet wil missen in mijn kruidige border. Ze kunnen ten andere ook in een bosbiotoop of in een drassig grasland aangeplant worden. Ondanks hun zeldzaamheid in de vrije natuur, doen ze het goed in de tuin. Vermeerderen kan zowel door te zaaien als door de wortels te scheuren. Het zijn ook de wortels, Primulae radix, die als slijmoplossende thee of siroop bij verkoudheid en hoest goed te gebruiken zijn.
Een mooie, smakelijke en gezonde bloementhee krijg je door de gelen (sleutelbloem, echte kamille en toorts) te mengen met de paarsblauwen (kaasjeskruid, korenbloem en Maarts viooltje). Een gekleurd tuintje in je thee!

En nu maar genieten van geur en kleur van deze gele border en hopen dat je deze kruiden alleen maar in de keuken of voor een smakelijke kruidenthee hoeft te gebruiken.