Hoe bescherm je planten in de tuin tegen vorst?

Vorst kan schade aanrichten bij de planten in de tuin. Het water in de bladeren bevriest en de bovengrondse delen van de plant sterven af. Maar de wortels van de plant lopen in het voorjaar weer uit. Als de wortels van de plant ook bevriezen, dan gaat de plant dood. Vorstgevoelige planten kunnen niet veel vorst verdragen en moeten beschut worden weggezet of worden ingepakt. Er zijn ook planten die wel tegen vorst kunnen. Deze winterharde planten bevatten veel suiker dat als een antivriesmiddel de plant beschermt tegen vorst.

Afstervend blad door een lagere temperatuur

Zodra de temperatuur onder nul komt bevriest het water in de cel tussenruimten van het blad. Wanneer de vorst lang aanhoudt wordt er steeds meer water aan de cellen onttrokken waardoor de cellen verdrogen en het blad afsterft. Het blad kan ook afsterven doordat het onverwacht gaat vriezen. De planten zijn nog niet bestand tegen de kou. Het water bevriest in de cel en wordt niet eerst aan de cel ontrokken. De celwanden scheuren door de scherpe punten die aan de ijskristal zitten. Ook als de temperatuur snel stijgt na een vorstperiode kan het blad afsterven. De celwanden barsten doordat het ijs zo snel smelt dat de droge, gekrompen celwand niet zo snel uit kan zetten.

De plant in het voorjaar

De bovengrondse delen van de plant zijn na de vorstperiode verloren, maar de wortels van de meeste planten lopen in het voorjaar weer uit. Als de wortels bevroren zijn, dan gaat de plant dood. Ook het gras in de tuin bevriest bij vorst. Loop hier dan niet overheen omdat het gras dan afbreekt. De voetstappen zijn tot het voorjaar zichtbaar.

Vorstgevoelige planten

Vorstgevoelige planten kunnen niet goed tegen vorst. Ze bevriezen en gaan dood. Veel vorstgevoelige planten kunnen wel tegen een paar graden vorst zolang de wortels maar goed worden afgedekt. Bij strenge of aanhoudende vorst moeten deze planten naar binnen. Bij planten in pot is de kans op bevriezing van de wortels veel groter. Deze planten moeten binnen overwinteren.

Vorstbestendige planten

Er zijn ook planten die goed tegen vorst bestand zijn. In de celvloeistof van deze planten zijn grote hoeveelheden suikers opgelost. Dit werkt als een antivriesmiddel. Boerenkool en spruitjes zijn zelfs lekkerder als de vorst er over heen is geweest. Deze groentes maken dan extra suiker aan waardoor de bittere smaak verdwijnt.

• Winterbloeiers zijn: winterviolen, cyclamen en helleborus.
• Winterharde planten zijn: duizendblad, monnikskap en akelei.
• Heesters zijn: ribes, vlier, Gelderse roos en forsythia

De standplaats van planten in de tuin

Planten die op een beschutte plek staan, uit de zon en de wind, zullen minder snel bevriezen. Daarnaast is de doorlatendheid van de bodem belangrijk. De wortels van planten in natte grond bevriezen of rotten eerder. In beide gevallen gaat de plant dood. In bevroren grond nemen de wortels van wintergroene planten geen water op. Via de bladeren verdampen ze wel water onder invloed van zon en wind. De planten sterven af door uitdroging.

Water geven

Vergeet niet om planten in de wintermaanden water te geven. Oppervlakkig wortelende planten, (clematis, azalea) planten in potten, bollen en nieuw geplante struiken en bomen drogen gemakkelijk uit bij (oosten) wind.

Zout strooien

Gladheid op stoepen en tuinpaden wordt vaak bestreden met zout. Het strooien van zout is niet goed voor planten en bomen. Het is beter om in plaats van zout gewoon wat zand te gebruiken.

Planten beschermen tegen vorst in de winter

Bij een geleidelijk dalende temperatuur treedt de plant in winterrust. De plant zal verder afrijpen en afharden. Daardoor kan hij meer kou verdragen. Tijdens strenge of langdurige vorst kun je de planten tijdelijk inpakken met luchtdoorlatend materiaal zoals jute, rietmatten of vliesdoek. Bij oplopende temperaturen verwijder je deze verpakking meteen. Het is beter om een plant niet te vroeg in te pakken, anders wordt hij erg kwetsbaar. Vliesdoek is erg geschikt als verpakking. Het materiaal is licht en ademend waardoor de bladeren gewoon zuurstof op kunnen nemen. Voor grote vorstgevoelige planten, olijfbomen en palmen is er een extra grote vliesdoek hoes verkrijgbaar. De hoes is meerdere jaren te gebruiken en met een rits gemakkelijk te openen om de plant te luchten.

Sneeuw

Als het heeft gesneeuwd bezwijken sommige planten bijna onder de sneeuwlaag die op de bladeren blijft liggen. Schud de sneeuw voorzichtig van de bladeren.

Planten in volle grond

Bescherm planten die gevoelig zijn voor vorst met afgevallen blad, hooi, stro, houtsnippers, dennentakken of een laagje aarde. Druk het materiaal niet aan anders gaat het rotten. Houd het bij elkaar met een stukje gaas of vliesdoek. Bescherm hoge planten met een constructie van stokken of bonenstaken in tentvorm. Bind de stokken bovenaan stevig vast met touw. Omwikkel de constructie met jute of rietmatten. Planten die beschut staan (stad) hebben minder snel last van de vorst. Maar niet alleen vorst brengt schade toe aan de beplanting. Veel regen is ook schadelijk omdat de wortels dan wegrotten. Zorg voor een goede waterdoorlatendheid van de bodem. Bij rozen op stam kan de oculatieplek worden beschermd door wat stro op die plek te binden. De oculatieplek van struikrozen zit dicht bij de grond. Hier leg je bladeren of een laagje zand overheen.

Planten in pot

Potten bieden maar weinig bescherming bij vorst. Daardoor bevriezen de wortels van potplanten eerder. Dit kun je voorkomen door de binnenkant van de pot te bekleden met noppenfolie. Maak wat gaten in de noppenfolie op de bodem van de pot zodat het water weg kan. Zet de potten bij elkaar op een beschutte plaats en stop stro of blad tussen de potten. Geef potplanten geen water tijdens vorst. Het water bevriest en de wortels ook. Het is nog beter om de planten binnen neer te zetten, in een schuur of koele kamer.