Het ontwerpen van een tuin, hoe doe je dat?

Wil je zelf een ontwerp maken voor de tuin? Dan zijn er verschillende factoren waar je rekening mee moet houden zoals de ligging en afmeting van de tuin, je eigen wensen, de functie van de tuin, het onderhoud, het plaatsen van verlichting, het materiaal- en kleurgebruik, eventuele hoogteverschillen en het besteedbare budget. Probeer zoveel mogelijk wensen in het ontwerp te verwerken. Het is verstandig om bij het ontwerpen ook rekening te houden met de toekomst. Kleine veranderingen kunnen dan gemakkelijk worden gerealiseerd.

Een tuin ontwerpen - het verzamelen van informatie

Om een goed beeld te krijgen van je wensen verzamel je zoveel mogelijk informatie. Dit kun je bijv. doen door het bekijken van andere tuinen of door het lezen van tuinboeken en tijdschriften. Schrijf je wensen op en knip plaatjes uit. Als je weet wat je wilt, kun je kijken of het ook haalbaar is.

De eisen die aan de tuin worden gesteld

Aan welke eisen moet de tuin voldoen? Wordt de tuin:

• Een familietuin waarin kinderen spelen
• Een tuin waarin je actief kunt zijn met zaaien en planten.
• Een tuin waarin je kunt ontspannen.
• Een groente- en fruittuin.
• Een creatieve tuin met kunstobjecten.

Het onderhoud

Bij het ontwerp moet rekening worden gehouden met de mate van onderhoud. Als je vooral wilt genieten en niet te veel tijd wilt stoppen in het snoeien, wieden en dergelijke, dan is een ontwerp met beplanting die weinig onderhoud vraagt de oplossing. In deze tuin zal vooral gebruik worden gemaakt van groenblijvende beplanting en harde materialen.

Tuinen met een gazon, bloeiende beplanting, planten in potten, fruitbomen en groenten vragen meer onderhoud. Klussen die dan regelmatig moeten gebeuren zijn: grasmaaien, onkruid wieden, dode bloemen verwijderen, snoeien, bemesten, zaaien, verspenen, het delen van planten en sproeien bij warm en droog zomerweer.

De zichtlijnen in een tuin

De indeling van de tuin wordt voor het grootste gedeelte bepaald door het uitzicht vanuit huis. Dit is een belangrijke zichtlijn. Maar ook op andere plekken in de tuin kan de zichtlijn belangrijk zijn. Sta je bijv. achterin de tuin? Dan laat de zichtlijn richting huis weer een heel ander plaatje zien. Bij het ontwerpen kun je rekening houden met deze zichtlijnen, zodat de tuin op meerdere plekken een mooi uitzicht heeft. De minder mooie uitzichten kun je gemakkelijk aan het oog onttrekken door het plaatsen van hoge schermen, beplanting of een mooie blikvanger. Met hoogteverschil maak je een tuin ook spannend. Het zorgt voor dieptewerking en biedt vanaf verschillende plaatsen steeds een wisselend uitzicht. Hoogte creëer je door bomen, heesters en klimplanten te planten, maar ook door het plaatsen van muren. Herhaling van dezelfde vormen (bomen of heesters) laten een tuin langer lijken.

Het maken van een tuinontwerp

Een tuinontwerp begint met het maken van een schets waarop je ruwweg een indeling maakt. Daarna volgt de precieze invulling.

De schets

Je kunt het beste beginnen met het maken van een eenvoudige schets waarop je met vlakken aangeeft wat de functie van dat gedeelte moet worden. Dat kan bijv. een terras, border of speelplek voor de kinderen zijn. Houd daarbij wel rekening met de ligging van de tuin (hoeveelheid zon en schaduw) en het uitzicht. Ook bestaande bouwwerken teken je hierop, aan de hand daarvan bepaal je de looproutes. Nu de tuin in vlakken is verdeeld begin je met het tekenen op schaal. Hierin worden de plannen definitief en krijgen de juiste afmetingen. Vergeet niet om de afmetingen van de beplanting (volwassen) te berekenen. Zo weet je hoeveel planten nodig zijn per vierkante meter.

Vormen

Bij het tekenen van een ontwerp zijn vormen belangrijk. Je kunt kiezen voor ronde, vierkante, rechthoekige of ovale vormen. Door ze op meerdere plekken toe te passen creëer je eenheid. In een grote tuin kan een combinatie van verschillende vormen ook mooi zijn. Uitgangspunten voor het kiezen van de juiste vorm zijn omringende gebouwen of de erfafscheiding. De tuin gaat zo op in het geheel.

Een ruimtelijk gevoel creëren

De ruimte in een tuin moet ook goed worden benut. In een kleine tuin creëer je een gevoel van ruimte door:

• Het kleurgebruik, wit laat een ruimte groter lijken.
• Hoogteverschillen.
• Verschillende tuinkamers te maken. Een tuin die niet in één keer te overzien is lijkt groter.
• De omgeving bij de tuin te betrekken en de erfafscheiding weg te laten.

Welke kleuren kies je?

Kleur heeft invloed op onze stemming en beïnvloed de zintuigen. Het kleurgebruik in de tuin is dus belangrijk.

Primaire kleuren

Dit zijn rood, blauw en geel en hieruit ontstaan alle andere kleuren. Primaire kleuren kunnen niet ontstaan door andere kleuren te mengen.

Secondaire kleuren

Door twee opeenvolgende primaire kleuren te mengen ontstaan secondaire kleuren dit zijn groen, paars en oranje.

Tertiaire kleuren

Deze kleuren ontstaan door opeenvolgende primaire en secondaire kleuren te mengen in verschillende hoeveelheden.

De kleurencirkel

Met behulp van een kleurencirkel maak je kleurencombinaties. Je kunt kiezen voor:

Tegengestelde kleuren

Dit zijn kleuren die tegenover elkaar in de kleurencirkel liggen zoals geel en paars. Deze contrasterende kleuren kunnen het beste in beperkte mate worden toegepast.

Opeenvolgende kleuren

Deze kleuren zijn harmonieus en passen goed bij elkaar. Opeenvolgende kleuren zorgen voor een warm of koel effect. Neem één dominerende kleur en ondersteun deze met andere, minder dominerende kleuren.

Triadische kleuren

Drie even ver uit elkaar liggende kleuren zorgen voor een levendig gevoel, vooral bij bloem- en bladkleuren. Maar, pas op bij harde materialen, dan kunnen deze combinaties chaotisch overkomen.

Het effect van kleur

Met kleur richt je de aandacht op een bepaald object. Hoe groter het contrast, hoe meer het object zal opvallen. Verzadigde kleuren zijn dominant en contrasterend. Donkere en lichte tinten zijn minder contrasterend en terugwijkende kleuren geven een gevoel van afstand. Dit zijn bijv. koel blauw of groen. Als een dominante kleur achter een terugwijkende kleur staat haalt het de achtergrond naar voren. (vooral bij complementaire kleuren zoals rood en groen) Als een dominante kleur op de voorgrond staat met een terugwijkende kleur op de achtergrond laat het de tuin langer lijken. (bij harmonieuze kleuren) Het effect van kleur is ook afhankelijk van het licht. Tinten van bloem en blad veranderen naarmate de dag vordert en de intensiteit van het licht verandert.

Kleuren

• Groen – neutraal, kalmte, vruchtbaarheid en frisheid.
• Rood/oranje – warmte, energie, passie, vitaliteit. Gebruik deze kleuren met mate.
• Geel – zonnig, vrolijk, meestal warm.
• Blauw – koel, sereen, vrede. Donkerblauw is intens en lichterblauw is open.
• Paars – lijkt op zowel rood als blauw.
• Wit – zuiverheid, harmonie. Witte ruimten lijken groter.
• Zwart/grijs – afwezigheid van kleur, wordt snel somber als het te veel wordt gebruikt.
• Bruin/beige – neutrale aardetinten, warm en rustig.

Texturen

Vorm en textuur zijn belangrijk in een goed ontwerp. Hierbij maak je gebruik van contrasten zoals: ruw in combinatie met glad, glanzend met mat en zacht met hard. Je kunt een rommelig effect voorkomen door niet te veel verschillende materialen te gebruiken. Laat ook de gekozen vormen terugkomen in de bestrating of ornamenten.

Het materiaalgebruik

Materialen geven een tuin vorm en kleur, ook bepalen ze de zichtlijn. (paden, erfafscheiding) Veel gebruikte paden moeten tegen een stootje kunnen en daar is hard materiaal het meest geschikt voor. Grind of boomschors zijn vooral geschikt voor minder intensief gebruikte paden. Paden van zacht materiaal laten regenwater goed door en houden het vast in de grond. Bij het terras moet overtollig regenwater weg kunnen lopen in de beplanting of via een goot naar een verzamelpunt stromen. Het is mooi wanneer de materialen passen bij de stijl van de tuin zoals bijv. een schelpenpad in een tuin bij zee. Let bij het kiezen van tuinmeubels op de functionaliteit, stijl en het zitcomfort.

Verlichting

De verlichting moet het eerst worden aangelegd, daarna volgt de rest van de tuin. Hiermee zorg je voor sfeer in de tuin. Kaarsen en lampen op zonne-energie kun je overal plaatsen, maar de lichtopbrengst is niet erg hoog. Spotjes geven meer licht en je kunt ze gebruiken om een voorwerp uit te lichten of om een hele ruimte te verlichten. Verzonken spots verlichten traptreden, vlonders of paden. Led lampjes zijn hier geschikt voor. Ze zijn energiezuinig en eenvoudig te installeren. Gekleurde verlichting past goed in een moderne tuin en neutrale verlichting in bijv. een landelijke tuin.

Budget

Bij het ontwerpen moet je rekening houden met het besteedbare budget. Er zullen misschien keuzes gemaakt moeten worden. Dan kun je kijken naar het verschil in prijs en de kwaliteit van verschillende materialen. Een bakstenen muur is bijv. duurder dan een houten schutting, maar een muur gaat wel veel langer mee. En een terras gelegd met marmeren tegels is duurder dan een terras met betontegels. Ook zijn jonge plantjes goedkoper dan volwassen exemplaren. Het duurt alleen wat langer voordat de tuin volgroeid is. Andere manieren om kosten te besparen zijn het kopen van tweedehands bestrating en het delen, ruilen of stekken van planten. Zo kan iedereen een mooie tuin aanleggen, ook met een beperkt budget.