Vijver in de tuin; zorg voor voldoende zuurstof in het water

Een vijver is een verrijking van de tuin. Door bij de aanleg goed voorbereid te werk te gaan, worden teleurstellingen achteraf voorkomen. Een belangrijke voorbereiding is ook om na de aanleg te zorgen voor een goed gevulde vijver. En dan niet alleen gevuld met water, maar zeker ook met de juiste beplanting. De juiste beplanting begint met de keuze voor de juiste zuurstofplanten. Deze planten zijn onmisbaar in een vijver. Zij moeten gaan zorgen voor voldoende zuurstof in het water.

• Wat zijn zuurstofplanten?
• Biologisch evenwicht in de vijver
• Hoeveel zuurstofplanten is voldoende voor een goed evenwicht?
• Verschillende soorten zuurstofplanten
• Onderhoud van zuurstofplanten zorgt voor helder water

Wat zijn zuurstofplanten?

De zuurstofplanten die we hier bedoelen zijn uiteraard waterplanten. In dit geval zijn het waterplanten die meestal helemaal en soms voor het grootste gedeelte onder water groeien. Ze hebben over het algemeen heel weinig sierwaarde, maar beschikken wel over de bijzondere eigenschap om zuurstof af te kunnen geven aan het vijverwater. Alle planten produceren zuurstof, maar de zuurstofplanten in het water hebben dus als extra eigenschap dat ze de zuurstof ook af kunnen geven aan het water. Daarom zijn het ook gelijk de belangrijkste planten in een vijver, ook al zien we ze bijna helemaal niet. Ze geven veel zuurstof af aan het vijverwater en het zijn over het algemeen erg snelle groeiers. Doordat ze zo snel groeien, hebben ze ook veel voedingsstoffen nodig. Deze stoffen nemen ze in grote hoeveelheden op uit het vijverwater.

Biologisch evenwicht in de vijver

Om te zorgen voor een biologisch evenwicht in de vijver, moeten er dus zuurstofplanten in de vijver komen. Naast het omzetten van voedingsstoffen in zuurstof gebeurt er nog veel meer in het water. De aangemaakte zuurstof zorgt namelijk ook voor de afbraak van organisch afval dat zich in het vijverwater bevind. Organisch afval bestaat uit afgestorven plantenresten en uit de uitwerpselen van eventuele vissen die in de vijver aanwezig zijn. Maar ook een teveel aan visvoer wordt door het zuurstof weer afgebroken. Doordat de zuurstofplanten de in het vijverwater aanwezige voedingsstoffen omzetten in zuurstof, krijgen algen geen kans om te groeien. Want water waarin te veel voedingsstoffen zitten krijgt vaak te maken met een enorme groei van algen en zal daardoor binnen de kortste keren veranderen in een groene soep. Als er voldoende zuurstofplanten in het water aanwezig zijn, ontstaat er vanzelf een biologisch evenwicht. En is er sprake van biologisch evenwicht in de vijver, dan is er ook automatisch sprake van helder water.

Hoeveel zuurstofplanten is voldoende voor een goed evenwicht?

Het aantal zuurstofplanten in de vijver is afhankelijk van de hoeveelheid water die zich in de vijver bevindt. Er moet dus uitgerekend worden wat de inhoud is van de vijver, met andere woorden: hoeveel kubieke meter vijverwater bevindt zich in jouw vijver? Per kubieke meter vijverinhoud (m³) zijn vijf bosjes zuurstofplanten nodig. De zuurstofplanten kunnen het beste gepoot worden in speciale vijvermandjes van 20 x 20 cm. In deze mandjes passen precies vijf bosjes zuurstofplanten. Vul de mandjes eerst met speciaal zuurstofplanten-substraat, waardoor het rotten van de planten wordt voorkomen. Zodra de vijver gevuld is met water, moeten de zuurstofplanten erin aangebracht worden. Hierdoor zullen algen de minste kans krijgen om in de vijver te gaan groeien. Zuurstofplanten worden altijd in bosjes geleverd en worden door middel van loden bandjes bij elkaar gehouden. Deze bandjes moeten verwijderd worden, want het lood is giftig voor de vissen.

Verschillende soorten zuurstofplanten

Het hele jaar rond moet er een biologisch evenwicht in de vijver zijn. Vooral in het groeiseizoen (vanaf het voorjaar tot in de herfst) moeten de zuurstofplanten hun werk doen. Maar niet alle zuurstofplanten geven het hele seizoen zuurstof af. Daarom moet je zorgen voor verschillende soorten zuurstofplanten in de vijver. Plant zuurstofplanten van de zelfde soort in groepen bij elkaar. Dit geeft een rustiger beeld in de vijver en is ook gemakkelijker voor het onderhoud. Plant alle soorten ook altijd in mandjes. Zuurstofplanten horen in het diepere gedeelte van de vijver. Een goede combinatie van zuurstofplanten is:

• Potamogeton lucens (Fonteinkruid)
• Ranaculus aquatilis (Waterranonkel)
• Ceratophyllum (Hoornblad)

Potamogeton lucens (Fonteinkruid)

Dit is de belangrijkste zuurstofplant in een vijver, omdat hij van eind maart tot oktober groeit en zuurstof afgeeft aan het vijverwater. Meer dan de helft tot ¾ van het totaal aan zuurstofplanten mag dan ook wel uit fonteinkruid bestaan.

Ranaculus aquatilis (Waterranonkel)

De waterranonkel is een goede toevoeging tussen de zuurstofplanten, omdat hij in de winter en in het voorjaar zorgt voor zuurstofafgifte.

Ceratophyllum (Hoornblad)

Als dan ook nog hoornblad wordt toegevoegd, die in de zomer en in het najaar zijn werk doet, dan hebben we een combinatie van zuurstofplanten die het hele jaar rond voor zuurstof in het vijverwater zorgt.

Overige zuurstofplanten

• Aponogeton distachyos (Kaapse Lelie)
• Callitriche verna (Sterre Kroos)
• Callitriche verna (Sterre Kroos)
• Crassula recurva (Naaldkruid)
• Eleocharis acicularis (Naaldgras)
• Elodea densa (Waterpest)
• Hippuris vulgaris (Lidsteng)
• Hottonia palustris (Waterviolier)
• Hydrocotyle vulgaris (Waternavel)
• Myriophyllum aquatica (Vederkruid)
• Nymphoides peltata (Watergentiaan)

Onderhoud van zuurstofplanten zorgt voor helder water

Zuurstofplanten hebben maar weinig onderhoud nodig. Het onderhoud dat er is, bestaat er voornamelijk uit om de planten in toom te houden. Te grote of woekerende planten moeten regelmatig gedund worden. Niet te veel in één keer dunnen, maar telkens een beetje. Te veel ineens zal de groei van de zuurstofplant afremmen. Zuurstofplanten kunnen gemakkelijk worden vermeerderd. De planten kunnen bij de wortels gesplitst worden en eventueel weer worden herplaatst in de vijver. Het verjongen of overplanten in een grotere mand moet zo om de 3 jaar gebeuren.