Vijg: soorten, aanplant, verzorging en snoeien van de boom

Vijgen zijn heerlijke zoete en soms ook aromatische vruchten. In tegenstelling tot wat over het algemeen wordt aangenomen is de vijg wel degelijk geschikt voor aanplant in ons Nederlandse klimaat. De meeste soorten zijn hier volkomen winterhard. De vijgenboom of vijgenstruik is gemakkelijk in onderhoud, zeker als je hem op de juiste plek aanplant. De verzorging is verrassend simpel en ook bij het snoeien kan eigenlijk niets mis gaan. Kortom als je bij jou in de tuin beschikt over voldoende ruimte in de volle zon en waar ook weinig wind komt, dan is succes verzekerd. Na een paar jaar heb je dan elke zomer je eigen vijgenoogst.

• Winterhardheid van de vijg
• Vijgensoorten
• Aanplant en verzorging van de vijg
• Vijgen oogsten
• Snoeien van de vijg
• Vijgenboom stekken
• Vijgen eten en verwerken

Winterhardheid van de vijg

Van vijgenbomen wordt al snel aangenomen dat ze niet geschikt zijn voor het Nederlandse klimaat. Dit is gebaseerd op een groot misverstand. Er zijn diverse vijgensoorten en daaronder zitten voldoende winterharde exemplaren voor toepassing in ons klimaat. Die winterharde soorten doen het uitstekend hier en kunnen zelfs gewoon in de volle grond worden aangeplant. De vruchten die de boom of struik produceert rijpen in ons klimaat gemakkelijk af.

In een strenge winter kan de plant wel vorstschade oplopen, vooral jonge gewassen zijn hier gevoelig voor, maar daar zal hij zichzelf gemakkelijk van herstellen. Meestal beperkt deze vorstschade zich tot hier en daar wat aangetaste takken of ingevroren knoppen en en late nachtvorst. Deze beschadigde delen kan je gewoon verwijderen. In het ergste geval kan de plant bovengronds volledig bevroren zijn. Dan is het een kwestie van alles wegknippen en gedurende het nieuwe groeiseizoen zal hij vervolgens weer uit gaan lopen. Het wortelgestel is namelijk niet ze snel bevroren en de wortels beschikken bovendien over voldoende kracht om nieuwe takken te produceren. Bij twijfel is het advies om vooral niet te snel te denken dat de boom bevroren en dus verloren is. Geef de natuur vooral de tijd en meestal word je in de zomer verblijd met jonge uitlopers.

Vijgensoorten

Er zijn tal van verschillende vijgensoorten. Vijgen die als ze rijp zijn variëren in kleur en smaak. Naast de bekendere paarsviolette en groenbruine vijg zijn er ook gele, bijna zwarte én gestreepte vijgen. De smaak is altijd zoet en soms wat aromatisch.

De genoemde soorten zijn betrouwbaar winterhard en allemaal zelfbestuivend.

Aanplant en verzorging van de vijg

In de volksmond wordt gesproken over een vijgenboom. De groeiwijze van de vijg heeft echter veel meer weg van een struik. Een struik die zich al laag bij de grond begint te vertakken. Dit is iets waar je bij de aanplant dus wel rekening mee moet houden. Ga uit van een doorsnede van 2,5 meter bij een volgroeide struik. Dan krijgt hij voldoende ruimte en kan je er ook omheen lopen om de vruchten te oogsten.

Vijgen staan graag op een plek in de volle zon en dan liefst zo veel mogelijk beschut tegen de wind. Dit maakt een plek tegen een muur op het zuiden de meest ideale plaats om te planten. De beschutting van de muur geeft extra warmte af en zorgt er voor dat de vruchten sneller rijp zullen worden. Als je de plant een dergelijke rugdekking niet kunt geven, zorg dan in elk geval dat hij niet vol in de wind komt te staan.

Het bijzondere van een vijg is dat de plant in de herfst al nieuwe vruchten produceert. Deze vruchten zitten als kleine beginnende vruchten aan de struik. Staat de struik te veel op de (koude) wind, of is er sprake van een zeer strenge winter, dan zullen deze vruchten het niet redden en afvallen. Alleen na een hele zachte winter ben je verzekerd van een vroegere vijgenoogst, omdat deze al voorgevormde vruchten het voorjaar in gaan en dus sneller rijp zullen worden. In het voorjaar worden ook weer nieuwe vruchten gevormd, alleen zullen die pas later rijp zijn.

Plant de vijg gewoon in de volle grond. Het worden forse planten en zo kunnen ze zich op een natuurlijke manier ontwikkelen. Zorg voor een goed doorlatende en losse bodemstructuur, zodat de grond niet te vochtig kan blijven.

Vijgen oogsten

De oogst van de vijgen start, afhankelijk van de temperaturen in de zomer, ongeveer eind augustus/begin september. Afhankelijk van de soort zie je aan de kleur of de vijg begint af te rijpen. Alle onrijpe vijgen zijn groen. Rijpe vijgen kunnen groenbruin, violetpaars of geel worden. Een rijpe vijg kan je ook herkennen aan het feit dat de vrucht zacht is. Vijgen die met de steel nog behoorlijk vast zitten aan de tak, zijn absoluut nog niet volledig rijp ook al lijkt het misschien qua kleur wel zo. Door de vijg in je hand te nemen en deze richting de tak op te tillen kan je goed testen of hij plukrijp is. Bij een plukrijpe vijg zal het steeltje gelijk los komen van de tak.

Snoeien van de vijg

De vijg moet gesnoeid worden tijdens zijn rustperiode. De snoei is er eigenlijk alleen op gericht om een mooie en open structuur in de struik te houden. Als de struik te dicht vertakt is, kunnen de vijgen minder goed rijp worden. De grote bladeren houden dan het zonlicht tegen. Als er één of meerdere takken in de weg zitten, kunnen deze in de zomer overigens ook gewoon verwijderd worden. Maar beperk de hoofdsnoei bij voorkeur tot de rustperiode.

Vijgenboom stekken

Stekken maken door afleggers

Dat de vijg eigenlijk een gemakkelijk gewas is, blijkt ook wel uit het feit dat er eenvoudig stekken van gemaakt kunnen worden. De vijg groeit in een struikvorm en begint al heel laag bij de grond te vertakken. Deze lage takken kunnen afgelegd worden. Afleggen betekent dat de tak in kwestie nog verder naar de grond gebogen wordt en daar waar hij de grond raakt moet hij vervolgens bedekt worden met aarde. Als de tak terugschiet, dan kan dit punt verzwaard worden door er een steen op te leggen. Op dit punt zullen zich na verloop van tijd wortels gaan vormen en een nieuwe vijgenplant is geboren!

Stekken na de snoei

Als er bij de snoei mooie takken van de struik komen, dan zijn deze ook heel geschikt om te stekken. Kies stevige takken (minimale doorsnede van 1,5 cm) met voldoende slapende ogen. Slapende ogen zijn op de tak te herkennen aan een kleine verdikking. Het is de plek waar afgelopen zomer het blad aan de tak zat. Je kunt de stekken als groep in de volle grond stoppen en aan de voet afdekken ter bescherming. Als de ingegraven takken nieuw blad aan gaan maken, dan is dit het teken dat ze aangeslagen zijn. Er zijn dan voldoende wortels gevormd en vervolgens kunnen ze elders in de tuin worden uitgeplant. Op je kunt ze in een pot planten en eventueel uitdelen aan andere liefhebbers.

Je kunt, in plaats van bij elkaar in de volle grond, ook elke stek gelijk apart oppotten en op een beschutte plaats de winter door laten komen. Vijgenstekken wortelen gemakkelijk, dat blijkt wel uit de besproken methode van afleggen. Er hoeft dan ook geen speciaal stekpoeder gebruikt te worden om de wortelvorming te versnellen.

Vijgen eten en verwerken

De schil van de rijpe vruchten is groengeel, groenbruin of paars van kleur. Het vruchtvlees varieert van witroze tot donkerrood. Vijgen hebben een laxerende werking.

De vijg is een luxe vrucht en de rijpe vruchten worden over het algemeen uit de hand gegeten. Je eet ze in zijn geheel, inclusief de schil. In plakjes gesneden serveren op een borrelplank is ook een uitstekend idee. De zoete smaak combineert uitstekend met een heerlijke oude kaas. Maar als je eenmaal een goed dragende vijgenboom in de tuin hebt staan, dan oogst je in een mooie zomer vijgen in overvloed. En dan kan je ook gaan denken aan het maken van je eigen vijgenjam of vijgenchutney.