Japanse wijnbes in de tuin: makkelijk te onderhouden struik

Houd je van bessen om op te eten? Maak dan kennis met de Japanse wijnbes. Dit is een bessensoort die je doorgaans niet in de supermarkt of bij de groenteboer kunt kopen, maar die door veel mensen die hem wel eens gegeten hebben als verrassend lekker ervaren wordt. De Japanse wijnbes is een broertje van de braam en de framboos met een onderscheidende heerlijk zoete en lichtzure smaak. Je kunt ze in het wild vinden in bosrijke gebieden. Maar wist je dat de struik ontzettend makkelijk zelf te onderhouden is in de (stads)tuin? De Latijnse naam voor Japanse wijnbes is Rubus phoenicolasius. Van origine is de wijnbes een Aziatische bessensoort, met als herkomst Korea, Japan en China. In de negentiende eeuw is de plant geïntroduceerd in Frankrijk en sindsdien is de Japanse wijnbes door heel Europa te vinden.

Wat de naam wellicht al doet vermoeden, behoort de Japanse wijnbes tot de rozenfamilie (Rubus Rosaceae). De Japanse wijnbes is een hybride van de braam en de framboos, die ook tot dezelfde plantenfamilie behoren. Wist je dat er wel meer dan 600 planten tot de Rubus Rosaceae behoren?

Eigenschappen van de Japanse wijnbes

Hoe herken je een Japanse wijnbes? Net als bramen en frambozen is de Japanse wijnbes een struik. Je herkent de struik aan zijn stengels, bladeren en vruchten.

De stengels van de Japanse wijnbes zijn roodbruin van kleur en zijn volop bedenkt met rode klierhaartjes en stekels. De klierhaartjes doen geen pijn, maar liever grijp je niet in de stengels van de struik zonder handschoenen; de stekels zijn wel degelijk venijnig.

De bladeren van de struik hebben een opvallend mooie groene kleur die gedurende hun groeiperiode steeds donkerder wordt. Aan de onderkant zijn de bladeren in het begin van hun groeifase heldergroen. De volwassen bladeren zijn aan de onderkant zilverkleurig of witachtig en ook bedekt met kleine klierhaartjes.

De bessen herken je aan hun felrode kleur tegen de tijd dat ze geoogst kunnen worden, daarvoor zijn ze geel. De volrijpe en lekkerste bessen zijn donkerrood van kleur. De Japanse wijnbes lijkt qua vorm sprekend op de framboos, maar is een slag kleiner, zo'n 12 mm.

De stengels van de Japanse wijnbes groeien tot een hoogte van twee tot drie meter en de struik wordt gemiddeld zo'n twee meter breed. In tegenstelling tot een wilde braam, groeit de Japanse wijnbes niet wild uit. Het wordt een mooie, compacte en volle struik die zich prima leent om op een zelfstandige plek in de (stads)tuin te groeien.

Groeien, bloeien en oogsten

De Japanse wijnbes bloeit van mei tot juni. In de bloeitijd vormen zich witte bloemetjes die bestoven worden door insecten. Maar de Japanse Wijnbes kan ook zichzelf bestuiven. Kruisbestuiving is dus niet nodig. Als de bloesem is uitgebloeid vormen zich trossen met bessen waar de bloemetjes hebben gezeten.

Omdat de Japanse wijnbes een meerjarige struik is, maakt de plant ieder jaar nieuwe stengelscheuten aan die het jaar daarop voor nieuwe oogst zorgen. De bessen groeien alleen aan tweejarige stengels.

Standplaats

De Japanse wijnbes groeit op vrijwel alle soorten grond. Daarom is het een ideale struik voor in je tuin. Je doet de struik een groot plezier met wat humus- en kalkrijke grond, maar de Japanse wijnbes doet zijn werk ook op een meer zanderige grond. Zet hem bij voorkeur op een plek in de zon met halfschaduw, dan gedijt hij het beste. Maar ook in de volle zon kan het een mooie struik worden.

Je helpt de struik door hem te leiden met spandraad of een klimrek en hem daar omheen te slingeren. Je kan de struik tegen een kale muur aan laten groeien, maar als je er meerdere hebt kun je er ook prima een bessenhaag van maken.

Het mooie van de Japanse wijnbes is dat je er gedurende het hele jaar amper omkijken naar hebt. Zo is de struik bijna niet vatbaar voor ziektes en plagen. Luizen maken weinig kans vanwege de klierharen en stekels, ideaal.

Het enige waar je voor op moet passen is strenge vorst. Omdat de struik in de volle grond staat kunnen de wortels bevriezen en daardoor kan de struik het jaar erop geen vruchten dragen. Dat zou zonde zijn. Wat je hiertegen kunt doen is de grond rondom de struik afdekken als het hevig gaat vriezen.

Bessen oogsten

Je kunt de bessen gaan oogsten van juli tot begin september. Leuk aan de Japanse wijnbes is dat de oogst vrijwel continue is. Zo heb je nooit een overvolle struik die je in één keer moet leegplukken en nuttigen. Je hebt er daardoor wel wekenlang plezier van.

Pluk eerst de donkerste bessen, deze zijn werkelijk vol van smaak en overrijp. De donkerrode bessen zijn zo rijp dat ze meestal gewoon in je hand vallen. Degene die nog een beetje vastzitten pak je eenvoudig met duim en wijsvinger vast en trek je voorzichtig los. Ze voelen wat kleverig aan, dat is normaal.

Houdbaarheid

Net als frambozen en bramen zijn Japanse wijnbessen delicate bessen die je maar een dag of twee vers kunt houden. Het beste kun je ze dus gelijk nuttigen. Wil je ze bewaren? Bewaar ze dan op een koele plek, het liefst in de koelkast. Leg de bessen los naast elkaar in een bakje, zodat ze niet geplet worden.

Een veelzijdige bes

De Japanse wijnbes heeft een aangename zoete smaak, met een lichtzure twist. De bes is wat frisser van smaak dan de framboos. Daarom is voor veel mensen die frambozen te zuur vinden de Japanse wijnbes een lekker alternatief. De Japanse wijnbes is vooral heerlijk in desserts, zoals yoghurt en vla, maar ook als topping op een taart of cake. Verder kun je Japanse wijnbessen ook prima verwerken in een sapje of smoothie. Of maak er eens jam van, net als je met bramen of frambozen kunt doen.

Japanse wijnbes snoeien

Snoeien is misschien wel het belangrijkste onderdeel van het onderhouden van de Japanse wijnbes. Het terugsnoeien zorgt ervoor dat alle uitgebloeide en dode takken verwijderd worden, zodat de nieuwe tweejarige scheuten alle ruimte en energie van de plant krijgen om te gaan bloeien en uiteindelijk vrucht te dragen. Deze zullen op hun beurt weer nieuwe stengelscheuten gaan maken.

Hoe herken je een uitgebloeide stengel? Door zijn bruine tot donkerbruine kleur. De dode takken zien er houtachtig uit. De nieuwe scheuten zijn daarentegen groen en kleuren langzaam roodbruin. Vaak kun je ook zien waar uitgebloeide bessentrossen hebben gezeten, dan weet je meteen dat je een uitgestorven stengel te pakken hebt.

Na de laatste oogst in september kun je de struik gaan terugsnoeien, vanaf oktober. Dit kan tot uiterlijk eind maart, daarna zal de struik weer nieuw blad gaan maken en wil je hem met rust laten. Snoei alle takken die vrucht gedragen hebben in het afgelopen jaar terug tot aan de grond.

Hoe vermeerder je een Japanse wijnbes?

Omdat de Japanse wijnbes zo'n leuke struik is voor in iedere (stads)tuin, zou je deze kunnen vermeerderen of kweken, zodat je bijvoorbeeld een stek kunt weggeven. Vermeerderen kan op verschillende manieren.

Je kunt allereerst de stengeltoppen naar de grond toe te laten groeien, door ze niet op te binden of naar boven te leiden, zodat de toppen wortelgroei vormen zodra ze de grond raken. Deze topjes kun je afknippen en verder opkweken tot een volwaardige struik.

Een andere en vergelijkbare methode is 'afleggen'. In de maand juli, wanneer de struik nieuwe scheuten vormt buig je de nieuwe scheut voorzichtig om (niet knakken) en leg je hem plat op de aarde met iets zwaars erop, bijvoorbeeld een steen. De scheut zal gaan wortel schieten in de aarde en maakt nieuwelingen aan.

Je zou ook de Japanse wijnbes kunnen vermeerderen door middel van 'stengelstekken'. Daarbij knip je een nieuwe uitgerijpte stengelscheut schuin af en laat deze wortel schieten in water. Deze plant je vervolgens in de volle grond.

Welke techniek je tot slot ook gebruikt, een laatste tip is om niet het zaad te gebruiken van de Japanse wijnbes voor vermeerdering. Wanneer je vanuit het zaad gaat opkweken gaan de moedereigenschappen van de plant verloren.