Zaden winnen uit jouw eigen groenten of groenteplanten

Iedereen heeft zich wel eens de vraag gesteld: als ik nu zo’n zaadje uit deze paprika in de grond steek, zou er dan een paprikaplant uitgroeien? En zou ik daarvan ook werkelijk paprika’s kunnen oogsten? Het lijkt zo simpel en dat is het ook. De natuur laat ons immers toe om op een eenvoudige manier planten te vermeerderen door zelf zaad te winnen. Er zijn echter wel verschillende types zaad, met telkens hun eigen manier van oogsten. Hoe werkt het dan concreet?

Bonen- en erwtensoorten

Dit is de makkelijkste groentesoort om zaad te winnen. De zaden zijn immers de bonen of erwten die in de peulen zitten. Je kan de zaden dus heel makkelijk oogsten. Toch is er wel één belangrijke richtlijn waarmee rekening gehouden dient worden. Het is immers aan te raden dat het zaad dat je wint, het beste zaad is, met de beste kansen. Daarom is het belangrijk om de zaden goed te laten rijpen. Concreet betekent dit, dat het het best is om één peul laat hangen aan de plant, speciaal voor de zadenoogst. Je kan deze het best markeren (bv. met een klein gekleurd draadje of elastiekje) zodat je deze toch niet per ongeluk verwijdert. Als de peul dan geel-bruin wordt, is het moment daar om de bonen te oogsten. Op dat ogenblik hebben de zaden alle voedingsstoffen, die ze nodig hebben om uit succesvol te groeien, in hun zaadlobben opgeslagen.

Vruchtdragende planten

Er zijn veel vruchtdragende planten en dus ook meerdere manieren om zaden te oogsten.

De makkelijkste vruchten zijn de paprika’s, pepers en tomaten. De zaden voor de nieuwe planten bevinden zich immers gewoon in de geoogste vrucht. Deze kan je er gewoon uithalen en in de grond stoppen. Als het niet het geschikte moment is om deze planten te zaaien, kan je deze ook drogen om later te gebruiken. De paprika- en peperzaden bewaar je enkele dagen tussen een stukje bakpapier (zodat deze niet gaan kleven aan het papier zoals bv. bij keukenpapier) tot ze droog zijn en dan kan je deze op een donkere en droge plek bewaren. Bij tomaten komt er een klein beetje meer werk aan te pas. Als je deze zaden goed bekijkt, zie je er een slijmlaagje omheen. Dit dient om de zaden te beschermen tegen voortijdig kiemen, maar vermijden natuurlijk ook dat je deze zaden op een droge wijze kan bewaren. De meest eenvoudige truc om dit laagje te verwijderen, is om deze zaden in een glas met water te leggen. Na enkele dagen begint het beschermlaagje te beschimmelen en laat het los. De zaadjes kan je dan gewoon uit het water halen en verder laten drogen op bakpapier. Let wel op dat je dit niet in een leefruimte doet, want dit proces kan wel een beetje stinken.

De andere groep van vruchtdragende planten zijn de aubergines, komkommers, pompoenen en courgettes. Dit lijkt in eerste instantie even gemakkelijk als de eerste groep omdat de zaden zich ook gewoon in de vruchten bevinden. Op het moment dat de vruchten echter ideaal zijn voor consumptie zijn de zaden nog lang niet volgroeid. Net zoals bij de bonen is het hier dus zaak om één vrucht zo lang mogelijk te laten hangen tot het einde van zijn levensverloop er aan lijkt te komen. Dan is het hét moment om de zaden uit de vruchten te halen en te gebruiken of te drogen voor later gebruik.

Bladgroenten

Sommige mensen vragen zich soms af waar het zaad van een kropsla zich bevindt. Eigenlijk is dit hetzelfde als bij de voorgaande soorten, namelijk in de vrucht of de bloem. En ja hoor, ook groenten zoals sla hebben bloemen. Om deze bloemen echter tot ontwikkeling te laten komen, dien je de bladgroenten lang genoeg te laten staan tot deze doorschieten. In dit geval zie je de groenten naar boven torenen, waarna er uiteindelijk een bloem te voorschijn komt. Hierin zitten de zaden. Je kan deze vrij simpel oogsten door de bloemen af te knippen en in een plastic zakje te steken. De zaden vallen stilaan uit de zaaddozen. Je kan eventueel ook een zakje rond de bloem aan de plant hangen, waarna de zaden na een tijdje ook hierin zullen vallen. Drogen doen we op dezelfde manier. Deze manier van werken is van toepassing bij slasoorten, spinazie, prei, koolsoorten, … Wees je er wel bewust van dat doorgeschoten groenen dan wel zaden geven, maar de periode voor consumptie nu eigenlijk zo goed als voorbij is. De structuur van de groenten wordt immers taai en de smaak verliest frisheid.

Knolgewassen

Ook knolgewassen, zoals wortelen, bieten, rapen, geven ons nieuw zaad door middel van hun bloemen. Eenmaal de ideale periode of perfecte groei- en bloei-omstandigheden van de plant voorbij zijn, zal de plant bloemen geven waarin de zaden zich bevinden. Aangezien er vanaf dat moment meer energie gaat naar het ontwikkelen van de bloemen en zaden, valt op dit moment de groei van de knollen stil. Het heeft dan ook geen zin meer om nog even te wachten om te oogsten in de hoop om nog grotere knollen te kunnen oogsten.

Eenmaal je de zaden hebt geoogst en gedroogd, bewaar je deze het best op een droge en donkere plaats, waar het bovendien niet te koud en niet te warm is. Een constante temperatuur is aan te raden. Niet alle zaden zijn even lang houdbaar, maar je mag toch gemiddeld rekenen op een houdbaarheid van 3 jaar. Als je niet zeker bent of jouw zaad nog bruikbaar is, kan je een eenvoudige test doen op een stukje vochtig keukenpapier. Als deze nog kiemen, houdt er niks jou nog tegen om jouw nieuwe eigen planten te zaaien.