Begin een kruidentuin met deze succesvolle kruidenplanten

Zelf op bescheiden schaal kruiden kweken in de tuin geeft al snel veel voldoening. In het Nederlandse klimaat zijn er veel kruidenplanten die het bijzonder goed doen. De meeste tuinkruiden stellen geen bijzondere eisen aan de bodem. Wel zijn het, bijna zonder uitzondering, echte zonaanbidders. Afhankelijk van de kruidensoort wordt het blad, de bloem of juist het zaad geoogst. Maar kruiden worden ook vers gebruikt in de keuken. Begin daarom snel een eigen kruidentuin met eenjarige of vaste kruidenplanten.

• Makkelijke en succesvolle eenjarige kruidenplanten
• Makkelijke en succesvolle vaste of meerjarige kruidenplanten
• Kruidenplanten geschikt voor in de border of kruidentuin
• Wat is een kruid?

Makkelijke en succesvolle eenjarige kruidenplanten

Ocimum basilicum (Basilicum)
Ocimum basilicum of basilicum is een gevoelige tuinplant. Hij is wel gemakkelijk zelf te zaaien, maar houdt de plant echt tot de IJsheiligen in huis. Vorst is absoluut fataalvoor deze tere plant, maar van kou is basilicum ook niet echt gecharmeerd. In de kas doet hij het heel goed, maar ook in een potje in de keuken heb je veel plezier van dit heerlijke kruid. De bijzondere smaak van basilicum doet het goed in salades en bij tomaten. Gebruik het echter wel met mate, want de smaak overheerst snel. De grofbladige basilicum wordt het meest gebruikt. Er zijn echter meerdere soorten, zoals rood bladige basilicum en basilicum waarvan de bladeren naar lemon smaken en geuren.

Petroselinum crispum (Krulpeterselie)

Petroselinum crispum of krulpeterselie kan in het late voorjaar direct in de volle grond gezaaid worden. Een goede doorlatende grond en een niet te zonnig plek geven de mooiste en gezondste planten. De frisgroene bladeren van de krulpeterselie worden gebruikt in soep, sauzen, bij kip- of aardappelgerechten en ook veel in dressings. Het blad van petroselinum bevatten veel vitamine C.

Satureja hortensis (Bonenkruid)

De eenjarige satureja hortensis of bonenkruid kan al vroeg in het voorjaar worden gezaaid. Het is een aantrekkelijke plant om te zien en daarom wordt hij soms zelfs in de border aangeplant. Bij vroeg zaaien kan ook al vroeg in de zomer worden geoogst. Het jonge verse blad kan van juni en, afhankelijk van de weersomstandigheden, tot in september worden geoogst. De smaak van bonenkruid is iets pikant en heeft wat van een pepertje. Gebruik het daarom met mate. De meest voorkomende toepassing is het meekoken bij bonen (vandaar de Nederlandse naam). Maar het kan bij alle peulvruchten op deze manier gebruikt worden. Bonenkruid heeft een stimulerende werking op de spijsvertering.

Makkelijke en succesvolle vaste of meerjarige kruidenplanten

Artemisia dranunculus (Dragon)
Artemisia dranunculus of Dragon houdt van een goed gedraineerde zonnige plek in de tuin. Bij strenge vorst is het aan te raden om de voet van de plant goed af te dekken met bladeren. Dragon leent zich ook goed voor het telen in een pot of kuip. Het heeft van zichzelf een pikant zurige smaak. Kort mee verwarmd of net voor het opdienen toegevoegd aan sauzen of vleesgerechten komt deze smaak heel goed tot zijn recht. Dragon zou eetlust opwekkend zijn en een positieve werking hebben bij darmstoornissen.

Levisticum officinale (Maggiplant/Lavas)

Maggiplant of Lavas is in de tuin een indrukwekkend kruid, zeker als hij op de juiste plek wordt aangeplant. Geef de Maggiplant rijke, vochtige, maar wel goed afwaterende grond. Lavas of Maggiplant heeft een pittige maggi smaak. Dat maakt het ideaal voor gebruik in soepen, bouillons, salades en stoofgerechten. De verse maggi-blaadjes kunnen worden meegekookt of op het laatst worden toegevoegd. Als heilzame werking wordt aan Lavas toegeschreven dat het de eetlust opwekt en de darmen kalmeert.

Melissa officinalis (Citroenmelisse)

Melissa officinalis of citroenmelisse vraagt een rijke en liefst ook iets vochtige grond. Graag een zonnige standplaats en als dat niet kan, vormt de halfschaduw ook geen probleem. Melissa officinalis zaait zich gemakkelijk uit en zal, eenmaal in de tuin aangeplant, daarna her en der in de tuin opduiken. Dit is geen groot probleem, want de jonge zaailingen laten zich gemakkelijk verwijderen. De citroenachtige smaak doet het goed bij vis, vlees, salades en fruit. Citroenmelisse heeft een rustgevende werking en kan, gedronken als verse thee, de slaap bevorderen.

Mentha x piperita (Munt)

Ook voor mentha x piperita of munt graag een niet te natte en liefst zonnige standplaats. Halfschaduw wordt ook nog wel verdragen. Munt is een gevaarlijke plant in de tuin. Voor je het weet staat je tuin er vol mee. Alle muntsoorten maken gemakkelijk ondergrondse, en soms deels bovengrondse, uitlopers. Houd de plant daarom goed in de gaten en steek hem regelmatig rondom af. Beter is het nog om hem in een pot op het terras te planten, dan kunnen de wortels ten minste nergens anders heen. Mentha x piperita heeft een fijne pepermunt smaak en is erg lekker in lams-gerechten, bij gevogelte, in sauzen en als garnering bij desserts of fruitsalades. Een paar blaadjes verse munt in kokend water geeft heerlijke verse muntthee. De menthol heeft een verlichtende werking bij verkoudheid en maagpijn.

Rosmarinus officinalis (Rozemarijn)

Rosmarinus officinalis of rozemarijn is een mooie, zich verhoutende struik, die goed tegen snoei kan. Geef Rozemarijn het liefst een beschutte plek, waar vooral de oostenwind geen kans heeft. Ook al komt rozemarijn in ons klimaat goed de winter door, dan nog kan hij in een strenge winter opeens zeer vatbaar zijn voor de vorst. De smaak van rozemarijn is fris en licht bitterzoet. Het is een kruid dat veel wordt toegepast in marinades, in stoofschotels en een hele goede combinatie aangaat met tomaten. Rozemarijn kan helpen bij lichte maag- en darmstoornissen.

Salvia officinalis (Echte Salie)

Salvia officinalis of echte salie is een vaste plant, die elk jaar opnieuw uit zal lopen. Als de plant jaarlijks flink wordt teruggezet, dan zal hij jaren mee gaan en telkens weer waardevol zijn als kruidenleverancier. Wordt er echter geen regelmatig onderhoud uitgevoerd, dan gaat de plant verhouten en loopt ook de opbrengst van jong en vers salie-blad sterk terug. De planten kunnen gemakkelijk gestekt worden, door in de vroege zomer stekken te nemen van de half verhouten delen van de plant. Geef de echte salie een zonnige standplaats op een goed doorlatende en niet te zure grond. Salie heeft een iets wrange smaak, maar is wel erg aromatisch. Het wordt veel gebruikt in sauzen en bij vleesgerechten. Het zou, getrokken als thee, ook een heilzaam spoelmiddel zijn bij ontstoken tandvlees.

Kruidenplanten geschikt voor in de border of kruidentuin

Agastache foeniculum (Dropplant)
In een rijke en liefst enigszins vochtige grond heeft Agastache foeniculum of dropplant het prima naar zijn zin. Het blad van de dropplant smaakt naar anijs. Geen dropsmaak, zoals je misschien zou verwachten, dit verwijst naar de geur van het blad, dat bij aanraking een dropgeur afgeeft. Agastache is heerlijk als smaakmaker in rijstschotels of vleesgerechten. Ook de bloemen zijn eetbaar en zijn daardoor heel geschikt om een salade op te fleuren. En daarnaast is het een prachtig en lang bloeiende plant voor in de border.

Galium odorata (Lievevrouwebedstro)

Galium odorata of lievevrouwebedstro is een kleine bodembedekker, die het beste gedijt in de halfschaduw. Daar zorgen het frisse lichtgroene blad en de kleine witte bloemen voor een frisse aanblik in het voorjaar. De bloemen kunnen gebruikt worden in salades, een takje van het plantje in witte wijn geeft je de speciale meiwijn. Thee gezet van de jonge blaadjes zou helpen bij maagpijn en vocht afdrijvend zijn.

Nepeta x faassenii (Kattenkruid)

Nepeta x faassinii of kattenkruid is een mooie en gemakkelijke borderplant voor een plekje in de zon. Bij regelmatig terug knippen van de plant blijft de bloei heel lang doorgaan. Het blad heeft een munt-achtige smaak en is heel lekker voor gebruik in salades en vleesgerechten. Ook geschikt om thee van te maken. Zou eventueel helpen bij maagklachten.

Wat is een kruid?

Heel lang werd deze vraag beantwoord met "planten met een houtige- of een harde stengel, die na de bloei volledig afsterft". Deze omschrijving is echter niet volledig. Kruidenplanten als rozemarijn en tijm worden hiermee uitgesloten, omdat zij in de winter niet volledig afsterven. De omschrijving is daarom aangepast en wordt nu als volgt geformuleerd:
Een kruid is een plant waarvan bepaalde delen kunnen worden gebruikt in de keuken, als geurstof, als smaakstof of als medicijn.

Het gebruik van de bladeren van kruidenplanten

Kruidenbladeren worden bij voorkeur geoogst op een droge dag. Het lekkerst zijn de jonge bladeren. Daarom wordt het aangeraden om kruidenblad in het voorjaar te oogsten. Van kruiden die in de nazomer een tweede groeispurt hebben, kan ook nog lekker jong blad geoogst worden. Bladeren waarbij geoogst wordt voor het aroma, kunnen het beste in de vroege middag geoogst worden. Het blad bevat op dat deel van de dag namelijk de meeste aroma.

Het gebruik van bloemen van kruidenplanten

Oogst de bloemen van de kruidenplanten 's morgens vroeg. Net nadat de dauw van de nacht is verdwenen zijn de bloemen fris en zeer geschikt voor de oogst. Later op de dag zijn ze door de zon al snel te veel uitgedroogd.

Het gebruik van zaden van kruidenplanten

Zaden moeten zo droog mogelijk geoogst worden. Doe dit daarom bij voorkeur aan het einde van een droge en liefst zonnige dag of in de vroege avond. Dan heeft de zon de hele dag de kans gekregen om zoveel mogelijk vocht uit de zaden te halen.