Herfstbladeren in de tuin: opruimen of laten liggen?

Eind oktober kleuren de meeste bomen in de mooiste tinten geel, rood, oranje en bruin. Sommige mensen houden van het gekraak en geritsel van verdorde bladeren onder hun voeten tijdens een mooie herfstwandeling, anderen willen deze bladeren het liefst zo snel mogelijk zien verdwijnen. Maar wat is nu het beste? Laat je de bladeren gewoon liggen of moet je ze weghalen?

Waarom verliezen bomen hun bladeren?

Bladverlies is een typisch verschijnsel bij loofbomen, al is er in onze streken ook één naaldboom die zijn naalden verliest, de lariks. De hoofdreden waarom bomen hun bladeren verliezen is om uitdroging tegen te gaan. De boom neemt water op via de wortels en verdampt dit weer langs het blad. Normaal is dit geen enkel probleem. In de winter echter, wanneer de grond bevroren is, heeft de boom het veel moeilijker om water op te nemen. De wortels geraken niet meer zo eenvoudig dieper de grond in, en het water in de bodem kan bevroren zijn. Om zichzelf tegen uitdroging te beschermen laat de boom zijn bladeren vallen.

In het blad van een boom of struik zijn twee belangrijke hormonen actief: auxine en abscisinezuur. Abscisinezuur zorgt voor de vorming van een kurklaagje tussen blad en steel, terwijl auxine dit juist verhindert. De vorming van beide stoffen, die in het blad zelf gebeurt, is afhankelijk van de uren licht en de temperatuur. Naargelang deze dalen, wordt er minder auxine aangemaakt, terwijl er op zijn beurt meer abscisinezuur wordt aangemaakt. Deze overdaad aan abscisinezuur zorgt ervoor dat het kurklaagje gevormd wordt. Hierdoor hangt het blad nog enkel vast door middel van de nerven. Deze zijn echter te zwak om het volledige gewicht van het blad te dragen, en het blad valt naar beneden. Onder invloed van het typische herfstweer zoals regen en wind kan dit proces nog versneld worden. Het kurklaagje op de plaats waar het blad zat voorkomt nu dat de boom uitdroogt, of schade oploopt door koude.

Opruimen of laten liggen?

Op het gras

Bladeren op het gras kan je maar best opruimen. Enkele kleine blaadjes kunnen geen kwaad, maar een dikker pak bladeren, of grote bladeren zoals bijvoorbeeld die van de kastanje, zorgen voor een dichte laag op het gras. Hierdoor kan er geen licht meer bij het gras, wat tot kale plekken leidt. Je kan de bladeren bij elkaar harken en daarna wegvoeren, maar even trefzeker en een pak minder werk is om gewoon even met de grasmaaier op de hoogste stand over de bladeren te rijden.

In de vijver

Bladeren moeten zo snel mogelijk uit het water gehaald worden. Wanneer ze gaan rotten heeft dit zeer nadelige gevolgen voor de waterkwaliteit en eventuele vissen en planten in het water.

Op terras en paden

Ook op terras en tuinpaden kan je de gevallen bladeren maar best verwijderen. Eenmaal de bladeren nat zijn, kleven ze aan elkaar en de ondergrond en vormen een vettige laag, met mogelijke valpartijen tot gevolg. Hier kan je de grasmaaier natuurlijk niet gebruiken, maar zal je handmatig te werk moeten gaan.

Tussen struiken en bloemen

Onder en tussen struiken en bloemen kan je de bladeren gerust laten liggen. Ze beschermen de planten tijdens koude periodes en zorgen voor een onderkomen voor kleine dieren in de tuin, zoals egels en muizen. Let er wel op dat de laag niet te dik wordt, een tiental centimeter is het maximum, zodat er nog voldoende lucht bij de bodem kan.

Wat te doen met afgevallen bladeren?

Bladkorf

In vele steden en gemeenten worden er in de herfstmaanden extra bladkorven geplaatst waar je je bladafval kwijt kan. Je kan er ook zelf één maken door een stuk draad in een cirkelvorm te plaatsen en te vullen met opgeruimde bladeren. Deze bladeren kan je gebruiken om koudegevoelige planten af te dekken wanneer het vriest.

Compost

Gooi je opgeruimde bladeren op de composthoop. Let er wel op dat je niet te veel bladeren van eik gebruikt, deze zijn erg zuur en zorgen ervoor dat de kwaliteit van je compost achteruit gaat. Wat extra kalk erbij zorgt ervoor dat de zuurtegraad weer naar beneden gaat.

Mulchen

Tegenwoordig hebben veel bladblazers een functie om het blad te mulchen. Het blad wordt dan tijdens het opzuigen zeer fijn gemalen. Dit mulchmengsel kan vervolgens gebruikt worden om tussen planten in de bodem te verwerken. Het zal daar verder afbreken tot compost.

Lees verder

• De steppetuin, een tuin zonder zorgen
• Grassen in de tuin, standplaats volgens kleur en vorm
• Varens in de tuin, toepassing en verzorging
• Bananenplant in de tuin: plaats, groei en overwinteren