Wortels uit eigen tuin - zaaien, bemesten, oogsten

Wat is er nu lekkerder dan wortels uit eigen tuin? Wortels uit eigen tuin zijn veel smaakvoller dan wortels uit de winkel. Er zijn verschillende soorten wortels die gespreid kunnen worden geoogst. Bospeen oogst je in het voorjaar, in de zomer de waspeen en voor de winter de winterwortels. Wortels groeien goed in losse grond en hebben maar weinig mest nodig. Wortels hebben niet veel verzorging nodig maar pas op voor de wortelvlieg! Die legt eitjes aan de wortelhals waar wormpjes uitkomen. De wormpjes eten gangetjes in de wortel waardoor hele stukken van de wortel weggesneden moeten worden. Winterwortels kun je na het oogsten bewaren op een koele plaats. Bewaar alleen de gave wortels.

De grondsoort en bemesting

Wortels hebben diep bewortelbare, losse grond en weinig bemesting nodig. Bemesting zorgt voor een sterke groei van het loof en hierdoor wordt de groei van de wortel beperkt. Het veroorzaakt een zwakke plant die vatbaar is voor ziekten en schimmels. De wortels krijgen een fletse kleur. Bemesting met kalium geeft een lekkere, gezonde en mooi oranje gekleurde wortel.

Het zaaien van wortels

Vroeg zaaien kan aantasting door ziekten en insecten voorkomen. Vroeg zaaien kan onder koude glas vanaf begin februari tot eind maart. Vanaf eind maart kan er in de volle grond worden gezaaid. De kiemplantjes kunnen tot 8 graden vorst verdragen. Als je vroeg zaait kun je na de oogst nog een ander gewas op het stukje grond zaaien zoals sla of spinazie. Tot eind juli kunnen de zomerwortels worden gezaaid en winterwortels vanaf half april tot midden juni.

Zaaitips:

• Zaai de wortels op een diepte van 1 cm.
• Houd de afstand tussen de rijen op 25 cm voor de zomerwortels en 30 cm voor de winterwortels.
• Het duurt lang voordat wortels gaan kiemen, ongeveer 1 maand. Door radijsjes tussen de wortels te zaaien worden de rijen gemarkeerd. Dat is gemakkelijk als het onkruid moet worden gewied. Radijsjes kiemen snel. In plaats van radijsjes kun je ook markeerstokjes of lint gebruiken.
• Wortels kunnen worden uitgedund zodra het loof boven de grond uitkomt. Bij het uitdunnen komt de geur van de wortel vrij waar de wortelvlieg op af kan komen. Om dit te voorkomen sluit je de aarde om de wortel weer goed toe. Het uitdunnen of wieden kan beter bij regenachtig of winderig weer gebeuren omdat de wortelvlieg dan minder actief is. Voor het uitdunnen van zomerwortels houd je een afstand van 5 cm tussen de wortels aan, voor winterwortels is dit 10 cm. Bij een kleinere afstand worden de wortels langer en dunner.
• Geef de wortels na het uitdunnen wat water. Wortels hebben altijd voldoende water nodig anders komt de groei tot stilstand en ontstaan er scheuren in wortels.
• Wortels kunnen ook op ruggen worden geteeld. De aarde warmt zo sneller op en de afwatering is beter.
• Verwijder het onkruid regelmatig en hark de grond aan.
• Zomerwortels zijn na ongeveer 3 maanden klaar om geoogst te worden, winterwortels hebben daar ongeveer 6 maanden voor nodig. Maar winterwortels zijn dan ook veel groter en dikker dan zomerwortels.
• Oogst de wortels door met een riek de grond los te maken. Steek de riek naast de rij wortels in de grond en licht de wortels uit de grond. Houd het loof van de wortels tijdens het oplichten met de hand vast om ze rechtop te houden zodat wordt voorkomen dat de wortels afbreken.
• Bewaar de wortels op een koele plek en composteer het loof op de composthoop.

Wisselteelt

Pas wisselteelt toe. Bij wisselteelt maak je zaaibedden waarin je verschillende groenten zaait. Elk jaar schuif je een plek door zodat groenten niet meerdere jaren achter elkaar op dezelfde plek staan. Dan raakt de grond namelijk uitgeput en ontstaan er ziektes. Door het toepassen van wisselteelt kweek je gezonde groenten en zijn bestrijdingsmiddelen niet of nauwelijks nodig. Wortels en familiegewassen mogen één keer in de vier jaar op dezelfde plek worden geteeld. Sommige andere groenten mogen maar één keer in de zes jaar op dezelfde plek staan. Houd daar rekening mee bij het maken van een teeltplan! Familie van de wortel is peterselie, knolselderij, pastinaak, engelwortel, kervel en wortelpeterselie.

De wortelvlieg

De wortel kan worden aangetast door de wortelvlieg, meeldauw en aaltjes. De wortelvlieg komt af op de geur van de wortel. De vlieg legt eitjes aan de wortelhals. Hier komen wormpjes uit die zich in de wortel vreten.

Aantasting kan worden voorkomen door

• Vroeg te zaaien
• Bij het uitdunnen komt geur vrij daarom moet de aarde na het uitdunnen goed worden aangedrukt.
• Het is beter om een hele rij tegelijk te oogsten zodat er maar één keer geur vrijkomt.
• Het uitdunnen of wieden kan bij voorkeur op regenachtige of winderige dagen worden gedaan omdat de vlieg dan minder actief is
• Dek de wortels af met gaasdoek zodat de vlieg niet bij de wortel kan komen.

Het bewaren van de wortels

Alleen de gave wortels kunnen worden bewaard. Oogst de wortels voordat het gaat vriezen en bewaar ze in kisten op een koele plaats. Leg een laagje vochtige aarde onderin de kist en leg hier een laag wortels op waarbij het loof tot 1 cm is weggesneden en de aarde van de wortel is verwijderd. Leg dan weer een laag aarde op de wortels en ga zo door tot de kist vol is. Wortels zijn een paar dagen houdbaar in de koelkast maar ze kunnen ook worden ingevroren.

Het verwerken van wortels

Wortels zijn gezond. Ze bevatten caroteen dat door het lichaam wordt omgezet in vitamine A. Vitamine A is goed voor de ogen en de huid, het speelt een rol bij de groei en verbetert de weerstand.
Rauwe wortels zijn lekker als tussendoortje maar ze zijn ook lekker in een salade. Voor het maken van een salade snijd je wortels, witte kool, prei en evt. ei in kleine stukjes. Vermeng dit met een beetje slasaus en de salade is klaar. Wortels zijn gekookt of gestoofd ook erg lekker. Ze geven kleur en smaak aan een gerecht.