Wormstekigheid en bladvraat bij appelbomen

Schade aan het blad en de vruchten van de appelboom kan worden veroorzaakt door rupsen van de fruitmot en de kleine wintervlinder. De fruitmot is een kleine nachtvlinder die eitjes legt op het bloemblad en de jonge vruchten van de appelboom. Uit de eitjes komen rupsen. De rupsen maken boorgangen in de appels richting het klokhuis. De beschadigde appels vallen vroegtijdig van de boom. De vrouwtjes van de wintervlinder leggen hun eitjes in de kruin van de boom. De rupsen die uit de eitjes komen eten van het blad, bloesem en vruchtbeginsel. Bij ernstige aantasting draagt de boom geen vrucht meer.

Wormstekigheid

De fruitmot (Cydia Pomonella) is een kleine nachtvlinder van ongeveer 9 mm groot. De vlinder begint te vliegen vanaf de avondschemering. Omdat ze zo klein zijn zie je ze bijna niet. De fruitmot wordt pas actief bij een avondtemperatuur vanaf 13 graden. Bij een avondtemperatuur boven de 15 graden gaat de vlinder eitjes leggen. De hoeveelheid eitjes die de vlinder legt wordt mede bepaald door de dagtemperatuur. De kans op een grote hoeveelheid eitjes wordt namelijk groter als de temperatuur enkele dagen boven de 18 graden uitkomt. In de zomermaanden (vanaf mei) worden de eitjes op de jonge vruchten, het bloemblad maar ook op de scheuten en het blad van de appelboom gelegd. De rupsen die uit de eitjes komen zijn wittig en hebben een donkere kop. Eerst eten de rupsen oppervlakkig van het blad en de vrucht om vervolgens dieper te gaan. Ze boren zich een weg door de appel naar het klokhuis en eten daar van de onrijpe pitten. In de appel zijn boorgangen zichtbaar en boorselproppen.

Het leven van de rups

Na ongeveer een maand is de rups volgroeid. De rups maakt een tunnel naar de buitenkant van de appel en zoekt een plekje om te overwinteren. Dit doet hij onder een los stukje schors of op de grond aan de noordzijde van de boom. (gelijkmatiger temperatuur gedurende de dag) Op deze plek verpopt de rups zich. De gewone fruitmot kan in een warme zomer voor nog een generatie zorgen. Bij een hogere temperatuur verloopt de ontwikkeling sneller. Half juli verpoppen de eerste larven en zorgen dan voor een volgende generatie. Deze tasten de appels nog net voor de pluk aan waardoor de schade groter is.

Aangetaste appels en moniliaschimmel

Na verloop van tijd vallen de appels vroegtijdig van de boom. Rijpe, aangetaste appels kunnen niet worden bewaard maar nog wel worden verwerkt in bijv. appelmoes. Snijd in dit geval de aangetaste delen van de appel. Het voortijdig afvallen van appels kan gunstig zijn als de boom te veel vrucht draagt. Op een natuurlijke manier wordt het teveel aan vruchten verminderd. De mate waarin appels zijn aangetast verschilt per jaar. Bij lage temperaturen is de vlinder niet actief. Noodrijp afgevallen appels zijn vaak ook aangetast door de moniliaschimmel. Deze schimmel tast de appel aan door binnen te dringen via de boorgaatjes. Verwijder daarom afgevallen en aangetaste appels.

De bestrijding van wormstekigheid

De rupsen kunnen met hun natuurlijke vijanden worden bestreden. Natuurlijke vijanden zijn: mezen en sluipwespen. Daarnaast zijn er verschillende biologische bestrijdingsmiddelen verkrijgbaar, in vloeibare of poedervorm. Een behandeling met deze middelen moet vaak meerdere keren worden herhaald. Ook bestaat er soms kans op resistentie.

Hoe werkt een feromoonval?

Een feromoonval wordt gebruikt in de periode (eind april) dat de mannelijke motten op zoek gaan naar een vrouwtje om te paren. In de val zit een feromooncapsule met vrouwelijke hormonen en een lijmplaat. De capsule scheidt een geur af waar de mannetjes op af komen. Eenmaal in de val, blijven ze kleven aan de lijmplaat. Ze kunnen geen vrouwtjes bevruchten, die op hun beurt geen eitjes meer leggen. De eerste jaren zijn nodig om het aantal fruitmotten terug te dringen. Daarna zal de schade aan de boom pas echt verminderen.

Met preventieve maatregelen ziekten en plagen bij appelbomen voorkomen

Een gezonde boom heeft minder last van ziekten en plagen. Het is dus belangrijk om ervoor te zorgen dat de boom gezond is en blijft. Dat begint al bij de aanschaf. Koop een gezonde boom. Bij het planten verbeter je meteen de bodemstructuur met organische mest. Herhaal dit elk jaar. Zorg tevens voor een goede afwatering. Ook snoeien houd de boom in goede conditie, net als het verwijderen van dode takken.

Het snoeien van de appelboom

De boom moet regelmatig worden gesnoeid. Het dode en zieke hout verwijder je en daarna maak je het gereedschap goed schoon om verdere besmetting te voorkomen. Het gereedschap moet scherp zijn zodat de snoeiwonden goed helen. Ruim het afgevallen blad en de aangetaste, afgevallen appels meteen op. Dit mag niet op de composthoop.

Bladvraat

De kleine wintervlinder (Operophtera brumata) gaat aan het einde van de herfst en het begin van de winter (november, december) op zoek naar een vrouwtje. De vrouwtjes zijn vleugelloos en kruipen uit de bodem via de stam van de boom omhoog naar de kruin. Na de bevruchting leggen ze daar hun eitjes. (ongeveer 150) De eitjes komen uit in het voorjaar, eind maart. Uit de eitjes komen rupsen. Deze rupsen worden spanrupsen genoemd, wat betekent dat ze zich voortbewegen door het maken van lussen. Ze eten gaten in het verse aan elkaar gesponnen blad. De rups laat zich aan een zijden draad van het blad vallen op het moment dat hij wordt verstoord en wacht tot het gevaar voorbij is. Half juni zijn de rupsen volgroeid en dan laten ze zich via een gesponnen zijdedraadje naar beneden zakken, kruipen erin weg en verpoppen zich. De poppen blijven in de bodem tot in oktober en dan is de cyclus rond.

Aantasting

Geringe aantasting is niet schadelijk, maar als blad, bloesem en vruchtbeginsel is opgegeten draagt de boom geen vrucht. Bladvraat komt vooral bij eikenbomen voor maar ook bij vruchtbomen waaronder: appel- en perenbomen, pruim, kers en andere loofbomen zoals de beuk, populier, es enz.

De bestrijding van de kleine wintervlinder

De rupsen kunnen worden bestreden door begin oktober lijmbanden op 1 a 1,5 meter hoogte op de stam aan te brengen. Bij kleine bomen en leibomen bevestig je de lijmband onder de eerste vertakking. De lijmband moet goed strak om de boom zitten, om te voorkomen dat de rupsen eronderdoor kruipen. Bevestig de lijmband met de plakrand aan de buitenkant. Haal de lijmbanden eind januari weer weg. Vrouwtjes kunnen niet meer omhoog klimmen en worden niet bevrucht. Trek daarnaast ook natuurlijke vijanden aan zoals insecten etende vogels en sluipwespen. In bosrijke gebieden biedt bestrijding geen uitkomst omdat de rupsen met de wind overwaaien. De wintervlinder is één van de schadelijkste vlindersoorten voor de fruitbomen