Aardaker of aardmuisjes

Aardaker of aardmuisjes Wat hebben onze verre voorouders allemaal voor vreemde planten gegeten? Groenten lagen niet in supermarkten en werden zelfs niet gekweekt. Dus aten ze Haverwortel, Klis, Melde, Zeekool en Aardaker. Romantisch klinkt het wel, maar waarschijnlijk was het eerder uit noodzaak dan uit luxe of uit culinair genot, dat die dingen gegeten werden. Nu kunnen we puur om het plezier deze ouderwetse, wilde planten telen en eten. De aardaker of Lathyrus tuberosus is een inheemse vlinderbloemige klimplant, die zich vermeerdert door middel van ondergrondse uitlopers. Op de plaats waar de wortels zich vertakken, zwelt de wortelhals op tot een knolletje (tuberosus betekent knoldragend) ter grootte van een hazelnoot of een kastanje. In dit knolletje slaat de plant haar reservevoedsel op. Voordat de aardappel in Europa zijn intrede deed, werd de aardaker op grote schaal geteeld en ook de knolletjes van wilde planten werden verzameld.

In de 16e eeuw bleek de aardaker nog veelvuldig in het wild voor te komen. Nu komt hij alleen nog voor langs de grote rivieren, in Zeeland, de Vlaamse polders en hier en daar in Zuid-Limburg. De wilde plant is bij ons wettelijk beschermd maar in sommige landen, zoals Rusland wordt het als een woekerend onkruid in de graanakkers gezien. In de Flora Batava 1814 lezen we 'van een gelijk gebruik op onze tafelen als de kastanje, en wordt hiertoe opgezameld op onze akkers'. Ze werden toen zelfs vermeld om te 'braden' en om te branden en te gebruiken als koffie.

De opbrengst als groente is erg mager en de groeiduur zeer lang, twee tot vier jaar, waardoor het niet zo verwonderlijk is dat de aardaker als groente van het toneel verdween. Zelfs in moestuinen is hij een rariteit. De teelt ervan is blijkbaar alleen nog voor liefhebbers van bijzondere groenten weggelegd. Hij staat bijzonder fraai in siertuinen en is een wilde vervanger voor reukerwten (Lathyrus odoratus). De karmijnrode bloemen ogen bijzonder mooi en verspreiden een heerlijke geur. Eeuwen geleden distilleerde men daaruit een welriekend parfum. De knolletjes kookt men zoals aardappelen. Ze zijn iets zoetig, rijk aan zetmeel en smaken wat naar tamme kastanje.

Teelt

Tegenover de nadelen staat de goede groei van de aardaker. Hij houdt van zonnige plaatsen en doet het vooral goed op een vocht- en kalkhoudende grond en in het bijzonder op klei en leem. Meestal begin je met zaden, die je per vier in kuiltjes van 5 cm diep legt. Je kan het net zoals peulen en erwten langs gaas of rijsstokken laten groeien. Aan weerszijden van het gaas leg je kruisgewijs de zaden. Wanneer je eenmaal enkele aardakerplanten in de tuin hebt kun je ze ook vermeerderen d.m.v. de knollen.

Meestal volstaat het om het eerste jaar de bovengrond regelmatig los te hakken en vrij te houden van onkruid. Strooi ook in de lente wat goed verteerde compost aan de voet van de plant. Als de planten 10 tot 15 cm hoog staan, aard je ze aan, zodat je later de knolletjes gemakkelijk kunt oogsten.

Pas na die tijd graaf je ze voorzichtig op. In een droge en luchtige ruimte zijn ze meerdere maanden te bewaren. Naast de knolletjes kun je eveneens de jonge loten, de bladeren, de bloemen en de peulvruchtei eten, al is het in beperkte mate. Een overdadige consumptie van rauwe zaden kan tot vergiftiging (lathyrisme) leiden.

Zaaigoed

Zoals met veel ouderwetse groenten het geval is, zijn zaden van de aardaker alleen bij gespecialiseerde zaadhandelaren te vinden. Daarom is het belangrijk om steeds een hoeveelheid zaden of knollen van de sterkste planten te bewaren.

Aardaker gegevens

  • familie: vlinderbloemigen, Fabacaea
  • eetbaar gedeelte: knol, jonge loten, blad, bloem, peulvrucht
  • zaaien: maart-april
  • planten: maart
  • plantafstand: 40 x 40 cm
  • zaaidiepte: 4-5 cm
  • plantdiepte: 10 cm
  • kiemvermogen: 2-3 jaar
  • oogsten: juni-oktober
  • bodem: alle, liefst kalkrijke, grondsoorten
  • bemesting: weinig
  • groei: overblijvend, vaste plant
  • groeiplaats: vollegrond
  • vermenigvuldiging: zaad, knol
  • standplaats: zon
  • bewaren: droge en luchtige plaats

Namen bij Dodoens

Dit cruyt wordt ghenaempt in Hoochduytsch Erdnusz/ Erckelen/ Erdfeigen/ Erdamandel/ Acker eychel ende Grund eychel. Hier te lande Eerdtnoten/ ende van sommighen Muysen met steerten. Nu ter tijt in Griecx Chamaebalanos. In Latijn Glandes terrestres.
  • Oude namen: Aardeikels, aardnoten, muizen met staarten (naar de vorm)
  • Wetenschappelijke naam: Lathyrus tuberosus
© 2009 - 2024 Herborist, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Klimplanten in de tuinKlimplanten brengen hoogte aan in de tuin. Ze kunnen worden gebruikt om een schutting, schuurtje of een muur te laten be…
Bijzondere groentenEen boek uit 1989 over het telen en het gebruiken van minder bekende groenten. Een ouder boek dus maar ook nu nog goed t…
De Lathyrus odoratus of siererwt heeft een heerlijke geurDe Lathyrus odoratus of siererwt heeft een heerlijke geurDe Nederlandse namen voor de Lathyrus zijn siererwt, geurerwt of pronkerwt. Een prachtige eenjarige plant die in de zome…
Eenjarige Tuinplanten op Kleur (+ foto's)Eenjarige Tuinplanten op Kleur (+ foto's)Eénjarige planten voor in de tuin, op het balkon of terras zijn er in talloze kleuren. Voor je naar ‘t tuincentrum gaat…

Prieel, loungehoek, tuinpaviljoen en overkapping in de tuinPrieel, loungehoek, tuinpaviljoen en overkapping in de tuinBuiten leven of Outdoor Living is steeds meer in trek. Als het weer het maar enigszins toelaat ontstaat de behoefte om h…
Blokhutten en tuinhuizen bieden veel extra mogelijkhedenBlokhutten en tuinhuizen bieden veel extra mogelijkhedenIn steeds meer tuinen verschijnt een blokhut of tuinhuis. Dit kan variëren van een eenvoudige blokhut voor het opbergen…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: WikimediaImages, Pixabay
  • http://www.agroatlas.ru/ Russische onkruidatlas
  • http://www.dewederik.nl/ kwekerij
  • Voordrachten over wilde groenten. www.herboristen.be. Maurice Godefridi
Herborist (762 artikelen)
Laatste update: 17-10-2016
Rubriek: Huis en Tuin
Subrubriek: Tuin
Bronnen en referenties: 4
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.