Handleiding voor zaaien van planten

Het voorjaar (april, mei en juni) en de herfst zijn de belangrijkste perioden waarop allerlei planten gezaaid moeten worden. En dat klinkt best simpel. Veel mensen denken dan ook dat alleen een pot modder en wat zaadjes het werk wel doen. Het ligt echter iets genuanceerder. Zaaien moet zorgvuldig gebeuren, maar ook op het juiste tijdstip. Geduld is bij zaaiwerk overigens een schone zaak, want sommige zaadjes hebben heel lang nodig om tot kiemen te komen.

Zaaien: de goedkoopste manier om planten te krijgen

Zaaien is de goedkoopste manier om planten te krijgen. Al opgepotte planten zijn altijd veel duurder om van bomen en struiken maar niet te spreken. Toch geven die planten wel vaak een beter resultaat, omdat ze al verder zijn dan de meeste zaailingen komen.

Zaad: soms lang houdbaar, maar soms maar een paar weken kiemkracht

Vanzelfsprekend begint het zaaien van planten met zaad. Wat veel mensen niet weten is dat zaad maar een beperkte houdbaarheid heeft en ook niet altijd even veel kiemkracht. Zaad van sommige planten kan wel tot 5 jaar bewaard worden, maar er zijn ook die maar een paar weken overleven. Veel bijzondere planten moeten daarnaast ook nog eens op een heel aparte manier behandeld worden. Neem bijvoorbeeld de berg bosbes. De zaden van deze plant moeten eerst in zaaibakjes worden geplant en daar eerst 2 tot 4 weken in de warmte staan. Daarna moeten ze naar de koelkast verhuizen waar ze 4 tot 6 weken koud moeten staan. Daarna moeten ze weer rustig opgewarmd worden tot kamertemperatuur en dan vindt kiemen plaats als het lot de kweker tenminste enigszins gezind is. Ook de kers- of aardbeiguave heeft een heel bijzondere behandeling nodig. Eerst moeten de harde zaadjes afgeslepen worden met een vijl of schuurpapier. Dan moeten ze worden voorgeweekt in warm water. Is dit gebeurd, dan moeten ze worden gezaaid in cocopeat en op een warme plek ontkiemen. Geen sinecure dus, maar in dit geval gaat het dan ook wel om de wat bijzondere planten en struiken.

Gezaaide Rucola komt zomaar op, peterselie duurt 3 weken

Als het gaat om de planten die we hier in Nederland graag zien groeien is geduld vaak ook een schone zaak. Wie bijvoorbeeld de notenslag rucola zaait, ziet de eerste kleine groene blaadjes al na een dag of 3 opkomen. Maar het zaaien van peterselie vergt veel meer geduld. Het duurt zeker 3 weken voordat het kruid opkomt. Bomen en struiken hebben nog veel meer tijd nodig. Zo is er bijvoorbeeld het peperboompje. De zaden van dit struikje hebben soms anderhalf nodig om tot wasdom te komen. De meeste tuinders zijn dat dan al lang weer vergeten.

Eerst alleen een wortel maken

Er zijn ook planten (waaronder een aantal lelies) die een heel eigen groeiproces hebben. Zij maken in het eerste jaar alleen maar een wortel en het jaar daarna komt pas het groen boven de grond. Wel handig om te weten, want anders is die wortel snel omgeschoffeld en heeft de plant dus geen kans van slagen. Markeer die plekken of zet er een bloempot omheen zodat je weet waar je dat hebt gezaaid en waar zich dus een wortel aan het vormen is.

Ontkiemen: bij de een aan de oppervlakte, bij de ander in het donker

Het ontkiemen op zich is ook nog een heel proces. Het ene zaad wordt alleen tot plant als het aan de oppervlakte ligt, het andere ontkiemt alleen maar in het pikdonker. Weer anderen zoals hierboven beschreven moeten eerst bevroren zijn geweest. Vaak steekt dat heel nauw en wie zich dan niet precies aan de regels op het pakje houdt, kan wel eens bedrogen uitkomen.

Zaaien: eerst in potten

Eerst in bloempotten zaaien is volgens experts het beste. Het zorgt in ieder geval voor de beste overlevingskans als het gaat om ongedierte en slakken. Aan de andere kant biedt de volle grond wel het voordeel van het grotere geheel. De plant heeft veel meer aarde tot zijn beschikking en daardoor ook meer kracht om uit te putten.

De grond waarin gezaaid moet worden: niet te veel fosfor, stikstof en kalium

Zaaien kan het beste gebeuren in zaaigrond waar niet te veel overdadige stoffen in zitten. Veel fosfor, stikstof en kalium zijn vaak niet goed voor een zaadje dat nog tot ontkieming moet komen. Er kan ook in gewone tuingrond gezaaid worden. Die kan dan eerst gesteriliseerd worden door er kokend water overheen te gooien. Wel wachten natuurlijk tot de grond daarna is afgekoeld voordat er gezaaid kan worden. Wat ook handig is bij het zaaien in potten is het afdekken van het zaad met fijn grind (aquariumgrind of iets dergelijks). Het houdt de grond nat en de zaden blijven verspreid.

Vorstkiemers: ontkiemen gaat moeilijk

Veel winterharde vaste planten, bomen en struiken zijn zogenaamde vorstkiemers. In dit zaad zit een stof die er voor zorgt dat het ontkiemen moeilijk gaat. Pas als er vorst en dan weer dooi over het zaad is geweest, verdwijnt die stof en kan het zaad gaan ontkiemen. Vaak is dat zaad dus in de zomer pas rijp om te zaaien. Door het in een bloempot te zetten en buiten in de beschutting te plaatsen, is de kans het grootst dat er inderdaad een plant uit ontstaat.

Eenjarige planten en planten uit subtropische gebieden

Eenjarige planten en planten uit subtropische gebieden kunnen het beste in het voorjaar worden ingezaaid. Het kiemen gaat het best op een warme plek, dus bijvoorbeeld in de vensterbank. Als binnen wordt gezaaid is er geen grind nodig overigens.