Ziekte in buxus door buxusmot of buxusrups
De buxusrups (Cydalima perspectalis) richt een kaalslag aan in veel tuinen waarin buxusplanten groeien. De buxusmot deed vanaf 2007 zijn intrede in de landen België en Nederland. Elk jaar krijgen meer regio’s last van dit nare beestje, doordat de buxusmot zich vliegend verspreidt. Bij aantasting lijkt het eerst of de Buxus Sempervirens alleen wat last heeft van een droge zomer. Daarna wordt duidelijk dat er een ziekte in de plant heerst. Veel mensen zoeken naar een (natuurlijk) bestrijdingsmiddel tegen de buxusrups. Snel optreden en een handje hulp van natuurlijke vijanden redt veel exemplaren: een kale buxus is meestal nog geen dode buxus.- Verspreiding van de buxusmot
- Buxusrups, de verspreiding van 2017 tot 2020
- Schade door de buxusrups
- Bestrijding van de buxusrups, eitjes en larven
- Pyrethrum bestrijdingsmiddel
- XenTari: bestrijding zonder chemie
- Vervanging van de zieke Buxus Sempervirens plant
Bron: Buxusmot | BethinkVerspreiding van de buxusmot
De buxusmot is een kleine witte vlinder, met semi-transparante vleugels, vaak met een bruine rand. Vanaf 2007 komt de buxusmot in Nederland voor. Oorspronkelijk is de buxusmot uit China afkomstig. Waarschijnlijk is de mot met een partij buxussen in Duitsland terechtgekomen, waarna de verdere verspreiding plaatsvond. De mot werd in de jaren 2007-2020 gesignaleerd in de landen Frankrijk, Oostenrijk, Groot-Brittannië, België en een steeds verder toenemend aantal provincies in Nederland. De verspreiding verloopt snel over Nederland, vooral de zuidelijke provincies zijn getroffen.Ook in de Belgische regio Vlaanderen is een epidemie gaande die zich snel verspreidt. Het is niet meer de vraag óf de buxusmot zich over Nederland en België zal verspreiden, maar hoe snel dit zal plaatsvinden. Naar verwachting zal de buxusmot in de meeste Europese landen zijn vernietigende werk doen. Ook Rusland heeft last van een plaag, nadat een besmette Italiaanse buxus geïmporteerd werd voor de Olympische spelen in Sochi. Per jaar worden twee tot vier generaties motten geproduceerd die zo'n 8 dagen leven en in deze periode eitjes leggen in de buxusplant. Zachte winters zorgen voor een snellere verspreiding van de mot. De rups wordt actief boven een temperatuur van 7 graden Celsius. In de noordelijke en zuidelijke landen wordt de opmars begrensd door het klimaat. Het verspreidingsgebied breidt zich jaarlijks uit met ongeveer 5 tot 10 kilometer. Door de warmere winters en zomers neemt het aantal cycli toe tot minstens drie per jaar, zodat de verspreiding in snel tempo verloopt.
Buxusrups, de verspreiding van 2017 tot 2020
Op 23 maart 2017 werd in Zuid-Limburg een bijna volwassen exemplaar van de buxusrups gezien. In 2018 duurde het enkele weken langer voordat de aanwezigheid van de buxusrups is opgevallen. Medio april 2018 nam het aantal meldingen sterk toe. Verrassend is de afname van de vraatzuchtige rups in 2020, met name in de provincies Limburg en Noord-Brabant.
Schade door de buxusrups
De Buxus Sempervirens is een winterharde groenblijvende plant die weinig natuurlijke vijanden heeft. Veel struiken zijn al tientallen jaren oud en hebben slechts zelden last van een ziekte. Als de plant plotseling bruine verkleuringen laat zien is er reden voor een grondige inspectie. Op dat moment wordt de tuinliefhebber gealarmeerd, maar de schade is dan al aangericht.
Bron: Buxushaag | BethinkDe buxusmot legt haar eieren in een spinsel van blaadjes van de buxusplant, ze legt tot 150 eieren aan de onderkant van het blad. De uit de eitjes gekomen jonge larven vreten het blad aan. Ze eten eerst het bladmoes aan de onderkant van de bladeren weg, waardoor ze lange tijd vrijwel onopgemerkt blijven. De kleine larven zijn vuilgeel van kleur en enkele millimeters lang. Na enige tijd krijgen ze groene lengtestrepen en worden een volwassen rups. De buxusrups is een donkergroene rups met een zwarte kop en harig lijf. De maximale lengte van de volwassen rups is circa 4 centimeter. Zij eten tenslotte de resten op van de laatst aanwezige bladeren, waarna de buxusplant verandert in een karkas van takken met dode blaadjes en plakkerig spint. Onder de plant zijn korrelige hoopjes uitwerpselen zichtbaar die ook de aanwezigheid verraden van de vraatzuchtige gast. De rupsen verpoppen zich vervolgens in het spinsel tot een buxusmot. Na 10 dagen komen ze als mot uit hun cocon, waarna ze klaar zijn voor het leggen van de volgende generatie eitjes.
Bron: Buxusrups in haag | BethinkBestrijding van de buxusrups, eitjes en larven
Controleer vroeg in het voorjaar of er sprake is van aantasting van de planten en op de aanwezigheid van spint, larven of rupsen. Wie eenmaal bezoek heeft gehad van de buxusmot zal zijn buxusplanten goed in de gaten moeten houden, omdat deze ongenode gast graag terugkomt. Vooral particuliere tuinbezitters zijn getroffen, maar ook parkachtige tuinen, zoals kasteel- en paleistuinen zijn het slachtoffer van de rups. Gemeenten ondernemen geen actie bij het bestrijden van deze plaag. Men hoopt op bekendheid bij het grote publiek en een gezamenlijke aanpak, zodat de bestrijding meer effect heeft.Effectieve bestrijding vindt plaats door combinatie van een aantal methoden:
Snoeien
De plant kan het beste meteen flink worden teruggesnoeid. Knip zoveel mogelijk bladeren weg, vooral de takken met spinsel en eitjes aan de onderzijde. Een aantal rupsen, larven, poppen en eitjes worden hierdoor meteen verwijderd. Voer het snoeisel af in dichte zakken, omdat zich hierin de poppen, rupsen en eitjes bevinden.
Bron: Pop van buxusrups | BethinkVerwijder vervolgens handmatig de larven, rupsen en poppen die zich nog in de planten bevinden. Alleen handmatig vangen is nauwelijks mogelijk, omdat de eitjes en larven gemist worden tijdens het vangen. Door de groene schutkleur zijn de rupsen moeilijk zichtbaar. De buxusmot zal daarom ook op chemische wijze bestreden moeten worden. Niet bestrijden van de rups betekent dat de buxus het uiteindelijk niet zal overleven. De bladeren en zelfs de schors van de takken worden steeds opnieuw afgevreten, waardoor de wortels onvoldoende zuurstof en voedingsstoffen krijgen en de plant afsterft.
Natuurlijke bestrijdingsmethoden
Grote buxusplanten worden effectief behandeld door toepassing van een harde waterstraal en een speciale stofzuiger voor het vangen van larven. Deze aanpak wordt ook toegepast bij de eikenprocessierups en leidt tot goede resultaten. De buxusmot of buxusrups had aanvankelijk nauwelijks natuurlijke vijanden. Hierin kwam verandering; in de periode vanaf 2018 kwamen steeds meer meldingen over vogels die buxusrupsen opaten. Mezen, koolmeesjes en zelfs kauwtjes doen zich tegoed aan de groen-zwart gestreepte rupsen.
In Azië worden de larven van de buxusmot aangevallen door de Aziatische sluipwesp die echter in Europa bijna niet voorkomt. Er bestaan twijfels over het introduceren van de Aziatische sluipwesp in Europa, omdat hieraan ook negatieve gevolgen kleven. Mogelijk verdrukt de sluipwesp andere inheemse insecten, met gevolgen voor het ecologisch evenwicht.
Er zijn diverse bestrijdingsmiddelen op de markt die de buxusmot bestrijden. Deze middelen worden op biologische basis geproduceerd, waarvan wordt beweerd dat ze geen schade aan het milieu toebrengen.
Pyrethrum bestrijdingsmiddel
De rups van de buxusmot wordt effectief bestreden met producten op basis van het sap van de Afrikaanse margriet: Pyrethrum sap. Verschillende fabrikanten produceren dit bestrijdingsmiddel op natuurlijke basis. Ook andere insecticiden zoals Spruzit en Calypso zijn effectief gebleken. Het bestrijdingsmiddel wordt binnen 48 uur na het bespuiten afgebroken, waardoor het geen verder gevaar oplevert voor nuttige insecten. Het bespuiten moet herhaald worden om alle rupsen, poppen en eitjes te doden, houdt hiervoor een tussenperiode van 10 tot 12 dagen aan. Enkele malen per seizoen bespuiten werkt zeer effectief en zorgt voor minimale schade door de buxusrups.Werkwijze bespuiten buxusplanten
Bespuiten met bovenstaande bestrijdingsmiddelen kan het beste in de vroege avond gedaan worden, zodat je andere nuttige en onschadelijke insecten niet treft met het middel. Ga bij het vernevelen zorgvuldig te werk, zodat alle plantendelen worden geraakt. Larven en jonge rupsen bevinden zich voornamelijk aan de onderkant van de bladeren. Volwassen buxusrupsen worden ook gedood door het bespuiten met bestrijdingsmiddel. Cocons en eitjes zijn echter minder gevoelig voor de verschillende chemische bestrijdingsmiddelen door hun natuurlijke beschermingslaag tegen invloeden van buitenaf.
Bron: Buxusrups | BethinkXenTari: bestrijding zonder chemie
De werking van het middel XenTari van Topbuxus is gebaseerd op een bacterie op biologische basis. Nadat het middel door de rups wordt gegeten, zet het zich om in een giftige stof die de darm van de rups aantast. Binnen 1 à 2 uur stopt de vraat en na circa 24 uur sterft de rups. Andere dieren, zoals bijen, worden niet aangetast door dit bestrijdingsmiddel, ook natuurlijke vijanden ondervinden geen nadelige gevolgen. Besproei zorgvuldig alle plantdelen (ook de onderzijde) en herhaal de behandeling regelmatig voor een langdurig resultaat.Feromonen
Met feromoonvallen worden volwassen mannetjes aangetrokken door de lokstof in de feromoonval. Vrouwelijke motten kunnen niet meer bevrucht worden door de afwezigheid van de mannetjes, waarna zij alleen onbevruchte eitjes leggen. Door een goede selectie van de te gebruiken lokstof worden inheemse onschadelijke vlinders niet aangetrokken tot de feromoonvallen. Feromonen voor een natuurlijke bestrijding van de buxusrups zijn ook in Nederland en België verkrijgbaar en zijn enkele maanden werkzaam. Een val bestaat uit twee delen: de val zelf en de lokstof die je erin aanbrengt.
