mijn kijk op

Roundup – onkruidverdelger met glyfosaat

Roundup – onkruidverdelger met glyfosaat De een prijst het spul de hemel in: Roundup, dát moet je gebruiken als je groen tussen de tegels hebt dat je kwijt wilt. De ander verguist het als verderfelijk goedje dat onze omgeving vergiftigt. Heel wat stoepen en schoolpleinen zijn er in het verleden mee schoongemaakt. Tuincentra prijzen het aan, maar er zijn tegengeluiden. In Nederland mogen particulieren het na 1 november 2015 niet meer kopen en in België mogen particulieren het sinds juli 2017 helemaal niet meer gebruiken. Het hormoonverstorende gif is daarmee nog niet uitgebannen maar het tij lijkt in de 21ste eeuw voor glyfosaathoudende middelen te keren. Duurzaam gifspuiten is een sprookje en Roundup is voor luie tuinders. Omwille van een schoon tegelpaadje zetten mensen hun gezondheid op het spel.

Kan glyfosaat nu wel of kan het beslist niet?


Roundup en glyfosaat

Roundup is een onkruidverdelger met de werkzame stof glyfosaat. Dat is een organische fosforverbinding die niet-selectief onkruid aanpakt. Onkruid kan gaan groeien waar je het niet wilt hebben en het is hardnekkig. Het heet niet voor niets on-kruid. Roundup werkt prima als het gaat om onkruidverdelging, maar het middel is niet kieskeurig. Het doodt ook andere planten, komt in het oppervlaktewater en voedselketen terecht en is slecht voor de gezondheid van mens en dier. Het wordt veel gebruikt om onkruid te verdelgen als alternatief voor middelen die nog giftiger zijn. Het is sinds 1974 het meest gebruikte bestrijdingsmiddel ter wereld, gebruikt in de landbouw en door particulieren.

Glyfosaat

Het zit in Roundup, Roundup Ready, -Evolution, -Ultra, -Ultra herbicide, -Gel, AAWiedex, Touchdown, HG Onkruidweg, Bayer Clean-up, Bayer Brush Killer, Brush Advanced. Glyfosaat is wereldwijd de meest gebruikte plantenverdelger.

Wat doet Roundup?

Roundup is een vloeibaar middel tegen onkruid. Het doodt alleen de planten die ermee besproeid worden en wordt daarom een 'contactmiddel' genoemd. Planten die met het middel in contact komen stoppen de aanmaak van eiwitten. Binnen een paar dagen zie je het onkruid bruin worden, binnen drie weken is het dood. Er blijft daarna nog wat Roundup in de grond achter, maar dat is te weinig om nog planten te kunnen doden. Als het zijn werk heeft gedaan kan er weer opnieuw geplant worden.

Roundup wordt als wondermiddel aangeprezen. Volgens de fabrikant is het niet gevaarlijk, maar wat dodelijk is voor onkruid is ook dodelijk of minstens schadelijk voor wat er omheen leeft en wat in de grond leeft. Het is ook schadelijk voor het water in de grond. Roundup vervuilt het water, dat de waterleidingbedrijven dan weer uit het drinkwater moeten halen, en doodt onze bijen en vlinders.

Effecten van Roundup

Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van Roundup. Er worden verbanden gelegd met allerlei ziekten en gebreken die optreden na contact met Roundup. Schade aan dierlijke cellen, hormoonverstorende werking, onvruchtbaarheid en links met de ziekte van Parkinson. Verder wordt glyfosaat, het werkzame gif in Roundup, in verband gebracht met geboorteafwijkingen, aantastingen van het zenuwstelsel en verschillende vormen van kanker. Naast de gezondheidsrisico's voor de mens leidt het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen bovendien tot verlies van biodiversiteit en tot steeds moeilijker te zuiveren drinkwater. Overheden, branches en particulieren raken in de 21ste eeuw langzaam aan doordrongen van de schadelijke bijwerkingen van het onkruidverdelgingsmiddel.

Wereld Gezondheidsorganisatie

De onderzoeksuitslagen zijn echter niet eensluidend. Is het nu wel of niet kankerverwekkend? De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) laat in mei 2016 weten dat het onwaarschijnlijk is dat glyfosaat voor mensen kankerverwekkend is. Een jaar eerder sprak het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) nog over glyfosaat als mogelijk kankerverwekkend.

Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek
Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) van de Wereldgezondheidsorganisatie houdt er na onderzoek in 2015 ernstig rekening mee dat het spul, bekend onder de naam Roundup, gevaarlijk is bij grootschalig gebruik in de landbouw. Voor huis, tuin en keuken tuinierders valt het wel mee, zegt IARC. Ratten en muizen ontwikkelen kanker na blootstelling aan glyfosaat en er is 'beperkt bewijs' dat het spul bij mensen non-Hodgkin-lymfklierkanker kan veroorzaken. Het wordt aangetroffen in bloed van landarbeiders, waarmee er bewijs is dat het door het lichaam wordt opgenomen. Dat is vooral zorgelijk voor mensen die dagelijks met de onkruidverdelger werken. De fabrikant van Roundup is het oneens met de conclusies die IARC aan het onderzoek heeft verbonden. Monsanto noemt Roundup en glyfosaat onschadelijk voor de gezondheid. De gezondheidsorganisatie WHO is juist van mening dat glyfosaat waarschijnlijk wel kankerverwekkend is.

Kankerverwekkend en rechtszaken

Producent Monsanto zou al sinds de jaren 90 weten dat Roundup kankerverwekkend is. Mansanto bestreed onafhankelijke studies over de gevaren met public relations. Ook zouden medewerkers hebben meegeschreven aan artikelen die Roundup vrijpleiten. In 2018 en 2019 kreeg het bedrijf (inmiddels overgenomen door Bayer) duizenden claims van vele miljoenen euro aan de broek. De geheime Mansanto documenten over het ziekmakende middel werden door de rechtszaak openbaar.

Monsanto

Fabrikant Monsanto had in Roundup een van hun meest winstgevende producten. Eerder bracht de fabrikant DDT, PCB’s en Agent Orange op de markt. Monsanto is marktleider op het gebied van genetisch gemanipuleerde zaden waaronder pinda, soja, maïs en suikerbiet. Deze zaden zijn resistent gemaakt tegen de giftige werking van glyfosaat. Over de velden waar de pinda’s en soja groeien vliegen sproeivliegtuigjes die onkruidverdelger sproeien. De soja en pindaplant blijft staan en al het andere op de akkers sterft door de glyfosaat.

St. Louis

Monsanto is een duurzame bedrijf, zegt ze zelf, in dienst van de landbouw. De firma levert agrarische producten ter ondersteuning van boeren over de hele wereld. Het hoofdkwartier zit in St. Louis, in de Verenigde Staten, maar er staan in diverse landen op de wereld kantoren.

Etiketreclame

Het etiket belooft mooie resultaten. Op de fles Roundup staat dat het geweldig werkt. Je kunt er de graskanten van greppels onkruidvrij mee maken en het doodt onkruid in je moestuintje. Onkruid verdwijnt als sneeuw voor de zon. Maar er verdwijnt meer. Wie een moestuintje heeft om zijn eigen groente te verbouwen vergiftigt zijn eigen sla als het besproeid wordt met Roundup.

Misleidende reclame

De fabrikant verkoopt flessen die in uiterlijk erg lijken op de ECOSTYLE flessen. De term 'biologisch afbreekbaar' is van het etiket afgehaald, omdat het misleidende informatie is. Fabrikant Monsanto is verschillende malen op de vingers getikt vanwege misleidende reclame. Na elk verbod komt er een nieuwe creatieve kreet op de verpakking, die mooie dingen belooft en zand in de ogen strooit. 'Turbo’, ‘gel’, ‘advanced’ moeten de aandacht van het gif afleiden en de consumenten doen geloven dat het om een verbeterd product gaat.

Bayer en Monsanto

In 2018 neemt Bayer het bedrijf Monsanto over, maar Roundup lijkt als een molensteen om Bayers nek te hangen. Tot twee keer toe in korte tijd oordeelt een jury in Amerikaanse staat Californië dat de onkruidverdelger Roundup kanker veroorzaakt. Het aandeel van Bayer keldert naar aanleiding van de uitspraak eind april 2019 met ruim 12 procent. De zaak gaat over een tuinman die het middel decennia lang gebruikte en ziek werd. Hij kreeg lymfeklierkanker en huidkanker. In de eerdere zaak krijgt Bayer een boete opgelegd, te betalen aan de zieke man, van 69,2 miljoen euro (78,5 miljoen dollar). In juli 2020 brengt het gerechtshof de schadeclaim terug tot 17,5 miljoen euro (20 miljoen dollar). De rechtbank bevestigt wel dat Monsanto had moeten waarschuwen voor het gevaar van de onkruidverdelger. Monsanto en Bayer worden in diverse zaken veroordeeld tot het betalen van vele miljoenen schadevergoeding.

Gemeenten en particulieren en Roundup

Tot aan eind 2015 gebruikten veel Nederlandse gemeenten het onkruidbestrijdingsmiddel Roundup. Er werden plantsoenen, stoepen en zelfs schoolpleinen onkruidvrij mee gehouden. Particulieren bewerkten er hun terrasje mee en verpleegtehuizen en sportclubs sproeiden het op hun tegelpad. Het zijn maar een paar voorbeelden. Sinds november 2015 mogen gemeenten en particulieren het spul niet meer gebruiken en vanaf 2017 mogen sportterreinen er niet meer mee worden behandeld. In juli 2017 komt ook België met een verbod voor particulieren.

Half verbod op Roundup

Sinds 2011 zijn actievoerders en groene politici in Nederland bezig om het verbod van Roundupgebruik op stoepen, schoolpleinen er door te krijgen. In november 2015 wordt dan het verbod van kracht en mag het spul niet meer aan particulieren verkocht worden. Maar het is geen algeheel verbod: de landbouw mag het blijven gebruiken. Als een middel schadelijk is dan is het niet alleen schadelijk wanneer particulieren het gebruiken maar ook of juist bij grootverbruik. De landbouw maakt op grote schaal gebruik van het middel. Het wachten is op een internationaal verbod van Roundup en andere middelen waar glyfosaat in zit.

Tweede Kamer

In maart 2014 stemt de Tweede Kamer in met een motie van Esther Ouwehand. De motie verbiedt de verkoop van glyfosaat aan particulieren. In mei 2015 laat staatssecretaris Sharon Dijksma van Landbouw aan de Tweede Kamer weten dat er geen algeheel verbod op Roundup komt in Nederland. De bewijslast dat het spul mogelijk kankerverwekkend is vindt de staatssecretaris te mager. Bovendien, volgens staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu, is er geen afdoende oplossing voor de onkruidverdelging bij grote bedrijven. Grootverbruikers mogen het blijven gebruiken, gemeenten en particulieren niet.
De Tweede Kamer kreeg op 17 mei 2016 een petitie aangeboden met 161.000 handtekeningen uit Nederland en andere Europese landen om onkruidbestrijdingsmiddelen met glyfosaat te verbieden.

Ratjetoe aan regels en verboden in Europa

Voor particulieren is Roundup in Nederland vanaf eind 2015 verboden. Halsstarrige gebruikers vinden een weg om hun voorraad aan te vullen, zolang er geen algeheel verbod is. Het is een ratjetoe aan regels en onderzoeksconclusies, er gelden verschillende regels in verschillende landen en de politiek in Nederland is niet eensluidend. De Europese Unie verbiedt het spul niet.

Europese Unie

De Europese Unie vertrouwt glyfosaat niet maar wil eerst een wetenschappelijk oordeel of het al dan niet kankerverwekkend is. Het Europees Agentschap voor Chemische Producten (ECHA) ging daarmee aan de slag. Experts van de EU-landen stelden in 2016 dat Roundup en andere onkruidverdelgers op basis van glyfosaat, zo weinig mogelijk gebruikt moeten worden in parken en speeltuinen. Op basis van het ECHA-rapport oordeelde de toezichthouder van de EU dat glyfosaat veilig genoeg is en in ieder geval nog tot 2022 gebruikt mag worden. Verlenging van de vergunning werd vooral bepleit door landbouwintensieve landen, zoals Spanje en Ierland.

Duitsland en Denemarken

In Duitsland kunnen particulieren producten met glyfosaat niet meer kopen en in Denemarken is men sinds 2003 al overtuigd van de schadelijkheid. Boeren stelden vast dat hun koeien die blootgesteld waren geweest aan glyfosaat moeilijk of niet meer drachtig werden. België vaardigt in de zomer van 2017 een gebruiksverbod voor particulieren uit.

De Expert In Onkruidbestrijding

Roundup noemt zichzelf De Expert In Onkruidbestrijding. Het middel is ontstaan in de professionele sector en wordt veel gebruikt in de landbouw. Roundup ziet dat als een aanbeveling voor de particulier. Roundup maakt van dezelfde beproefde technologie gebruik als professionals over de hele wereld. Het is een effectief en veilig middel, daar kun je van op aan. Dat zegt Roundup. Het gebruiksklare middel bestrijdt alle onkruiden tot en met de wortel, en heeft geen nawerking in de bodem, belooft Roundup. Zaaien en planten kun je al een week na de spuitbehandeling. Roundup zegt er voor de zekerheid nog even bij: “Niet toepassen over oppervlaktewater of afvoerkolken.” En, het moet niet gaan regenen na de behandeling. Regen binnen 6 uur na bespuiting beïnvloedt de werking.

Fles Roundup

  • Inhoud: 3 liter
  • Werkzamestof: glysofaat
  • Toelatingsnr: 10867N
  • Milieugevaarlijk
  • Niet gebruiken zonder veiligheidsbril


Nederland en België vrij van onkruidverdelger

Om Nederland en België Roundupvrij te maken zijn er meer maatregelen nodig dan een koopverbod voor particulieren. Het begint bij bewustwording van de Nederlanders en Belgen dat een tegelpad onkruidvrij maken met gif, het paard achter de wagen spannen is. Het is gevaarlijk voor de spuiter, hun kinderen en hun omgeving.
Om Nederland en België Roundupvrij te krijgen zijn er alvast een paar dingen te doen:
  • Gebruik het zelf niet en vertel je naasten over het gevaar en overtuig ze om het ook niet meer te gebruiken;
  • Klamp raadsleden van je gemeente aan om zich nadrukkelijk tegen Roundup uit te spreken;
  • Begin een actie om je eigen gemeente Roundupvrij te krijgen;
  • Overtuig centra in je buurt om het spul niet meer te gebruiken;
  • Zoek medestanders om samen sterk te staan.


Tommy Wieringa
Fragment uit de column van Tommy Wieringa, schrijver en columnist.

"Ik wacht met smart op de dag waarop de onkruidverdelger Roundup niet meer te koop zal zijn bij de Winkel van Sinkel in het dorp waar ik mijn boodschappen doe. Roundup is een herbicide van de firma Monsanto die zowel door boeren als luie tuinders in enorme hoeveelheden wordt gebruikt. … Goed spul, alles gaat er dood aan. Niet alleen onkruid. Uit groot onderzoek is gebleken dat 44 procent van alle Europeanen glyfosaat in het lichaam heeft, het gif uit Roundup. … Zie de mens: om zijn tegelpaadje schoon te houden zet hij zelfs zijn gezondheid op het spel."

Geen Roundup, wat dan wel?

Wie Roundup al nooit gebruikte of wie het uit wil bannen en zich blijft ergeren aan het groen tussen de tegels, zoekt naar een alternatief. Dat alternatief wordt niet gevonden in chloor, zout of fabrieksazijn, omdat deze middelen een groot deel van het bodemleven verwoesten. De beste methode is goed wieden zodat er zo weinig mogelijk onkruidzaadjes tussen de tegels belanden. Met een stevige borstel ben je vervolgens het groen tussen de tegels de baas. Met stoom kan het ook. Er zijn speciale stoomapparaten voor in de handel, voor de grootgebruiker, zoals de gemeente, en voor de particulieren.

Lees verder

© 2014 - 2024 Piejet, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Factoren die acne kunnen inducerenIn een ander artikel werd reeds besproken welke medicatie acne kan induceren. In dit artikel bespreken we welke andere f…
Parkinson: de geschiedenisDe ziekte van Parkinson is een van de meest voorkomende ziekten van het zenuwstelsel, het is daarom ook geen zeldzame zi…
Wat zijn aromaten?Wat zijn aromaten?Dagelijks komen we in contact met chemische verbindingen. Iedereen heeft vast wel stoffen geroken die een aangename geur…
Grotere kans op parkinson door zuivel met laag vetgehalteGrotere kans op parkinson door zuivel met laag vetgehalteWat is de relatie tussen zuivel en de ziekte van Parkinson? Uit meerdere onderzoeken blijkt er een verhoogde kans bij de…

Tuinplanten - afrikaantjes, dahlia's en pioenrozenTuinplanten - afrikaantjes, dahlia's en pioenrozenMet Afrikaantjes kan je de tuin oranje versieren, bijvoorbeeld als het Nederlands elftal speelt of gewoon om de tuin een…
Rozen - trosrozenRozen - trosrozenTrosrozen zijn rijk bloeiende en meestal laagblijvende rozenstruiken met bloemen die met trossen aan de bloemstelen groe…
Bronnen en referenties
  • http://onkruid.com/roundup-kant-klaar-spray-3l.html?gclid=CNL29rS_7L4CFWj3wgod3T0AHA geraadpleegd op 9 juni 2014
  • http://consument.roundup.nl geraadpleegd op 9 juni 2014
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Glyfosaat geraadpleegd op 9 juni 2014
  • http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/binnenland/terras-onkruidvrij-maken-met-roundup-2015-mag-dat-niet-meer geraadpleegd op 9 juni 2014
  • http://www.greenpeace.nl/campaigns/landbouw/Roundup/ geraadpleegd op 9 juni 2014
  • http://www.wanttoknow.nl/overige/deze-zomer-weer-lekker-roundup-gebruiken/ geraadpleegd op 9 juni 2014
  • Leeuwarder Courant/ column van Tommy Wieringa 7 juni 2014
  • http://www.bionext.nl/consument-zakelijk/verkoop-roundup-aan-particulieren-wordt-verboden geraadpleegd op 9 juni 2014
  • http://www.rijksoverheid.nl/regering/bewindspersonen/wilma-mansveld geraadpleegd op 9 juni 2014
  • http://www.biojournaal.nl/artikel/15237/Verkoop-RoundUp-aan-particulieren-wordt-verboden geraadpleegd op 9 juni 2014
  • http://www.monsanto.com/whoweare/pages/our-locations.aspx geraadpleegd op 9 juni 2014
  • http://www.ad.nl/ad/nl/4560/Gezond/article/detail/3918828/2015/03/21/Onkruidverdelger-Roundup-mogelijk-kankerverwekkend.dhtml geraadpleegd op 22 maart 2015
  • Frtiesch Dagblad 8 april 2015/ 29 mei 2015
  • Leeuarder Courant - WHO: Rondup is niet kankerverwekkend - 17 mei 2016
  • Leeuwarder Courant - Brussel: glyfosaat tijdelijk toestaan - 2 juni 2016
  • Friesch Dagblad - Brussel" onkruidverdelger tijdelijk toestaan
  • Friesch Dagblad - EU raadt beperkt gebruik glysofaat aan - 12 juli 2016
  • http://www.knack.be/nieuws/belgie/gebruik-glyfosaat-verboden-vanaf-volgende-week/article-normal-878243.html geraadpleegd op 17 juli 2017
  • http://www.binnenlandsbestuur.nl/ruimte-en-milieu/nieuws/gifvrij-onkruidbestrijden-al-per-2015-verplicht.9099322.lynkx geraadpleegd op 17 juli 2017
  • http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20170715_02973898 geraadpleegd op 21 september 2017
  • https://www.gelderlander.nl/achterhoek/onderzoeker-over-omstreden-gif-roundup-je-kan-het-gewoon-in-de-tuin-gebruiken~a5a67b251/ geraadpleegd op 14 augustus 2018
  • https://www.trouw.nl/home/giftig-glyfosaat-mag-nog-steeds-in-europa-worden-verkocht~aaa7f9a0/ geraadpleegd op 14 augustus 2018
  • Leeuwarder Courant - Conciërge krijgt 250 miljoen na gebruik onkruidverdelger - 13 augustus 2018
  • https://www.nu.nl/economie/5800335/aandeel-bayer-onderuit-na-nieuw-oordeel-over-onkruidverdelger-roundup.html geraadpleegd op 28 april 2019
  • https://nos.nl/artikel/2282208-roundup-blijft-molensteen-om-nek-van-chemiereus-bayer.html geraadpleegd op 28 april 2019
  • https://www.nrc.nl/nieuws/2019/05/13/twee-miljard-schadevergoeding-in-zaak-roundup-a3960118 geraadpleegd op 28 juni 2019
  • https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/schadeclaim-voor-slachtoffer-roundup-met-miljoenen-verlaagd geraadpleegd op 23 juli 2020
  • https://www.parool.nl/wereld/fabrikant-roundup-veroordeeld-tot-betalen-flinke-schadevergoeding~b1710b38/ geraadpleegd op 23 juli 2020
Reacties

Leo Jonkergouw, 14-07-2017
Van mij mag die rotzooi uit de wereld verdwijnen. Een mij welbekende dader vergiftigt al 30 jaar onophoudelijk mijn hagen en in februari 2016 13 bomen in mijn tuin, de meesten meer dan 50 jaar oud! Schade: € 61.892,00! Bewijs ontbreekt, dus hij kan niet aangepakt worden.

Regelmatig zie ik hem bezig met zijn gifspuit met het middel glyfosaat erin als werkende factor.
Wist ik maar of er nog redding mogelijk is voor een paar van de bomen, die nog niet helemaal dood lijken te gaan. Bestaat er een geneesmiddel voor? Of een bemestingsmethode, welke het gif afbreekt dan wel de groei bevordert? Wie kan mij helpen? Reactie infoteur, 17-07-2017
Dag Leo Jonkergouw,
Het is droevig dat mensen niet alleen tuinen en planten van hun buren vergiftigen maar in feite hun eigen leefomgeving. In België mag het spul niet meer gebruikt worden: zo langzamer dringt wel door dat we beter niet dat giftige spul kunnen gebruiken.

Over je vraag over mogelijke redding van de vergiftigde bomen. Ik heb dit gevonden, kijk maar eens, hopelijk helpt het:
http://www.cobra-adviseurs.nl/home/nieuwsarchief/behandeling-vergiftigde-bomen
Groet Sjaan

Hans V. Z., 08-10-2016
Hallo allemaal…
Wat betreft de braamstruiken is het hier een plaag bij mij. Ik vond nog zojuist een middel om de braamstruiken met wortel en tak te verwijderen. En ik zocht op: 'Hoe lang zijn de wortels van een braamstruik'' en ik vond dit voor u. (zie link) Bij mij is de situatie zo dat ik nou niet bepaald een gebundelde struik zie maar veel losse stengels die nogal vrij aardig uit elkaar staan. Ik zelf ben niet zo'n gif enthousiasteling maar voordat ik ga beginnen wilde ik eerst weten of er een andere mogelijkheid is en vond deze link. In de tekst (die door een vertaalmachine is gehaald) vond ik onder andere dat je het met de hand ook af kan, maar er stond niet bij hoe vast de wortels zitten in de grond en dat ga ik echt morgen zeer echt ondernemen, en wat is vast in de grond en wat is niet vast in de grond. Het mooie ervan is dat je dan echt kan zeggen: Ik heb de braamstruiken met wortel en tak verwijderd. Als je troep gebruikt waar veel op gemopperd wordt dan moet je wel weten dat de uitschakeling maar tijdelijk is van de braamstruiken en ze toch weer terug komen. Als de wortels ook weg zijn is het een fluitje van een cent om het bij te houden en wel voor vele jaren. Ik ben benieuwd hoe vast de wortels nou echt zitten.

http://www.makasb.com/x13edvO6/ Reactie infoteur, 10-10-2016
Dag Hans V.Z.,
Het is een kwestie van volhouden.
veel succes.

Sjaan

Piejet (1.232 artikelen)
Laatste update: 23-07-2020
Rubriek: Huis en Tuin
Subrubriek: Tuin
Bronnen en referenties: 28
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Artikelen met het label 'Mijn kijk op…' bevatten naast objectieve informatie ook een persoonlijke mening en/of ervaring.