Toebehoren voor ramen: als zonwering en tegen inkijk

Middeleeuwse ramen waren voorzien van kleine ruitjes en lieten veel minder licht door dan de tegenwoordige panoramaramen en schuifpuien. Maar met het doorlaten van veel licht ontstond ook een behoefte om dat weer te temperen. Talrijke raamtoebehoren werden ontwikkeld om licht te temperen en zon te weren. En terwijl middeleeuwers nauwelijks inkijk kenden zijn er nu diverse raamtoebehoren op gericht om de privacy te waarborgen. Maar er zijn ook toebehoren van ramen die niets met zonwering of privacy te maken hebben.

Middeleeuwse ramen met weinig licht maar veel privacy

Het is bijna onvoorstelbaar dat er ooit nep-ramen werden gemaakt omdat voor echte ramen tol moest worden betaald. Toch was dit zo in de middeleeuwen. In oude binnensteden staan nog wel eens bouwwerken waar een soort stenen kozijn is opgevuld met metselwerk alsof de bouwer is vergeten er hout voor te gebruiken en een ruit in te plaatsen. Sowieso hadden huizen in de middeleeuwen weinig en veel kleiner raamwerk dan in latere tijden waardoor veel minder licht binnenviel. Doordat ook het glaswerk nog niet ontwikkeld was tot honderd procent doorzichtig, was ook de privacy gewaarborgd. Het vele glaswerk van de eenentwintigste eeuw vergt andere oplossingen voor de privacy.

Van nauwelijks doorzichtig glas tot honderd procent helder

Glas als honderd procent doorzichtig materiaal kent een geschiedenis die begon met glashutten in de middeleeuwen.

• Glashutten: In die glashutten werd een soort voorloper van het huidige glas gefabriceerd waarbij veel hout werd gebruikt.
• Belgische Ardennen: Glashutten ontstonden daardoor in de buurt van veel hout zoals in de uitgestrekte bossen van de Belgische Ardennen.
• Steenkool: Een stadium verder werd vooral steenkool gebruikt maar bleef een groot deel van de productie van glas in België.
• Glasfabriek in Nederland: Het duurde tot de dertiger jaren van de negentiende eeuw totdat er een glasfabriek ontstond in het Nederlandse Zwijndrecht.
• Technieken: De technieken om glas te maken ontwikkelden zich verder totdat in 1952 het zogenaamde floatglas ontstond.
• Floatglas: Bij floatglas wordt het gesmolten glas op een laagje tin gegoten waardoor het zowel aan de bovenkant als aan de onderkant een perfect glad oppervlak krijgt.

Nadeel helderheid van glas

Maar die heldere doorzichtigheid en het toepassen van grote oppervlakten hebben ook een nadeel. Het wonen in een huis met veel glas kan in de winter welkom zijn omdat de thermostaat dan een of meer graden lager kan maar in de zomer levert het veel ongemak op. Bij veel zonneschijn en een hoge temperatuur kan een woning dan een serre worden om maar te zwijgen over een sauna.

Toebehoren als oplossing

De oplossing van het probleem van teveel zonnestralen en te weinig privacy kan op diverse manieren gevonden worden. Verschillende raamtoebehoren zijn daar in de loop van de jaren voor ontwikkeld zoals:

• Gordijnen
• Horren
• Jaloezieën
• Rolluiken
• Zonneschermen

Gordijnen

Van textiel vervaardigde gordijnen hebben niet alleen het doel de zonnestralen te weren en de privacy te bevorderen. Ze kunnen ook een belangrijke functie hebben om de akoestiek van een woning of gebouw te verbeteren. Ook hebben ze een functie om de sfeer in huis te verhogen in de avonduren. Gordijnen van zwaardere uitvoering hebben tevens een warmte-isolerende functie. Een speciaal soort gordijn is vitrage of ook wel glasgordijn genoemd. Het is gemaakt van licht materiaal dat ook voor een groot deel licht doorlatend is en hangt zo dicht mogelijk tegen de ruit.

Horren

Niet alle raamtoebehoren zijn bedoeld om de zon te weren of de privacy te waarborgen. Om een hele andere redenen bestaan er zogenaamde horren. Horren vullen de openingen op die ontstaan doordat een raam of deur openstaat. Horren hebben tot doel om insecten als muggen buiten te houden. Ze bestaan in verschillende modellen afhankelijk van het soort raam waarvoor ze zijn bedoeld. Zo zijn te onderscheiden:

• Hordeur
• Inzethor
• Lamellenhor
• Rolhor
• Vliegengordijn

Hordeur en inzethor

Een hordeur en inzethor bestaat uit een raamwerk met daarop een speciaal gaas gespannen dat zelfs zeer kleine insecten tegenhoudt.

Lamellenhor

Een andere uitvoering is niet van gaas voorzien maar van lamellen.

Rolhor

Bij een rolhor is het gaas niet vast bevestigd maar kan oprollen en afrollen.

Vliegengordijn

Een goedkope uitvoering om een deuropening zoveel mogelijk te beschermen tegen insecten is een vliegengordijn dat uit stofslierten of kralenslierten bestaat.

Jaloezieën

Jaloezieën hebben als belangrijkste functie het weren van zonlicht en het waarborgen van privacy. De twee verschillende modellen bestaan uit een serie lamellen die in het ene geval verticaal aan een rail zijn bevestigd en in het andere geval horizontaal. Door te spelen met de stand van de lamellen kan de lichtinval worden geregeld terwijl in maximale toestand de lamellen elkaar voor een klein deel overlappen zodat geen licht meer binnen kan vallen en er geen inkijk meer bestaat. Bij een aantal typen zijn de lamellen zodanig bevestigd dat ze allen naar een kant door de rail kunnen schuiven waardoor het raam geheel vrij komt.

Zonneschermen

Zoals de naam al aangeeft zijn zonneschermen bedoeld om de zon te weren. Bij alle modellen is het hoofdbestanddeel een doek dat het zonlicht tegenhoudt. Ook van deze raamtoebehoren bestaan verschillende modellen zoals:

• Uitvalscherm
• Knikarmscherm
• Markiezen
• Verticale zonwering

Uitvalscherm

Bij een uitvalscherm draait het doek van een rol af en valt uit in een bepaalde hoek schuin voor het raam. Als mechaniek bevindt zich aan beide zijkanten een arm die met een schaarbeweging opent. Afhankelijk van de hoogte van de zon kan aan het scherm meer of minder uitval worden gegeven.

Knikarmscherm

Een knikarmscherm is eigenlijk ook een uitvalscherm maar de beweging van de armen maakt daarbij een knik. Ook hierbij kan meer of minder uitval worden verkregen.

Markiezen

Markiezen hebben in uitgeklapte toestand geen plat doek maar zijn meestal vierdelig afhankelijk van het mechaniek dat uit evenveel delen bestaat en uitklapt. Een groot verschil met het uitvalscherm en het knikarmscherm is dat ook de zijkanten van het scherm van doek zijn voorzien. Esthetisch heeft een markies dikwijls de voorkeur.

Verticale zonwering

Bij een verticale zonwering glijdt het doek door twee zijgeleiders verticaal naar beneden en bevindt zich daarbij slechts op enkele centimeters afstand van het raam. Dit type is daardoor het minst stormgevoelig. Het zal bij veel zonlicht geheel naar beneden gelaten worden waardoor geen zichtcontact meer is met wat buiten gebeurt.

Lees verder

• Horren: geen last meer van muggen, wespen en andere insecten
• Rolluiken: afsluiten van deuren, ramen en andere openingen
• Zonneschermen: soorten schermen, doekmateriaal en bediening
• Jaloezieën: uit de winkel of online tegen zon en inkijk
• Van kleine ruitjes naar grote ruiten