Vaatwasser of afwassen, wat kost het meeste energie?

Ruim vijftig procent van de Nederlandse huishoudens gebruikt een vaatwasser om de vuile vaat mee schoon te maken. De hedendaagse vaatwassers zijn anno 2018 zeer zuinig te noemen. Er wordt zelfs vaak gesteld dat een vaatwasser energiezuiniger zou zijn dan met de hand afwassen. Of dit echt zo is, is natuurllijk afhankelijk van vele factoren, zoals hoe vol de vaatwasser staat, hoe efficient iemand afwast en welk wasprogramma er gebruikt worden om de vaat schoon te maken.

Verbruik vaatwasser

Het verbruik van een vaatwasser is afhankelijk van vele factoren. Het energielabel, de leeftijd, de wasprogramma's en de inhoud van de vaatwasser zijn allemaal van invloed op het energie- en waterverbruik van een vaatwasser.

Water

Een zuinige, nieuwe vaatwasser verbruikt zo'n 7,5 tot 15 liter water per vaat. Dit komt neer op zo'n 2000 tot 4000 liter water per jaar, uitgaande van een gemiddeld gebruik van vijf keer per week. Oude vaatwassers verbruiken meer water. Een vaatwasser uit begin jaren negentig verbruikt zo'n 25 liter water per wasbeurt. Hoewel vaatwassers die minder water verbruiken beter zijn voor het milieu, valt er economisch weinig voordeel te halen. Een nieuwe zuinige vaatwasser zal ongeveer een euro per jaar aan water verbruiken, terwijl dit bij een oude vaatwasser hooguit 5 euro per jaar zal kosten.

Energie

Een vaatwasser verbruikt anno 2018 ongeveer tussen de 200 en 300 kilowattuur per jaar als men deze gemiddeld vijf keer per week aanzet. Dat komt neer op ongeveer een gemiddeld verbruik van een kilowattuur per wasbeurt. Het werkelijke energieverbruik hangt af van het gekozen programma en de leeftijd en energieklasse van de vaatwasser. Een nieuwe vaatwasser met een A+++ energielabel verbruikt met het eco-programma pakweg 0,75 kilowattuur per wasbeurt, wat neerkomt op 0,14 euro bij een energieprijs van 0,19 euro per kilowattuur. Een minder zuinige vaatwasser van 15 jaar oud kan op een intensief programma wel 2,5 kilowattuur per wasbeurt gebruiken. Op jaarbasis kan een oude vaatwasser bij een energieprijs van 0,19 euro per kilowattuur op jaarbasis tot wel 86 euro meer aan stroom kosten.

Tips om energie te besparen met een vaatwasser

Als je graag energie wil besparen, zijn onderstaande tips nuttig.

• Zet een vaatwasser altijd helemaal vol. Halfvolle vaatwasser verbruiken op jaarbasis de dubbele hoeveelheid energie, omdat ze dubbel zo vaak aan gaan.
• Vervang een oude vaatwasser door een nieuwe, met bij voorkeur een A+++ energielabel.
• Was de vaat niet voor onder de kraan. Alleen etensresten verwijderen is voldoende.
• Gebruik het eco-programma. Dit programma gebruikt vaak zo'n 30 procent minder energie dan het standaard programma.
• Indien mogelijk kun je ervoor kiezen om zonnepanelen aan te schaffen om de energie voor de vaatwasser zelf op te wekken.

Verbruik afwassen

Afwassen met de hand is in het algemeen milieuvriendelijker dan met een vaatwasser, behalve wanneer je afwast onder een lopende kraan of een elektrische close-in boiler hebt.

Water

Er loopt ongeveer 7,5 liter water per minuut weg als je de kraan openzet. Een afwasteil heeft meestal een inhoud van zo'n 15 tot 25 liter water, genoeg om een zuinige vaatwasser 2 tot 3 keer een eco-programma mee te laten doen. Vul je de gootsteen met water voor de afwas, dan kost dit vaak nog 1,5 tot 2 keer zoveel water. Dit betekent dat je met afwassen al snel meer water verbruikt dan een vaatwasser. Omdat de kosten van het water heel erg laag zijn, valt hier niet veel op te besparen. De kosten gaan wel aanzienlijk omhoog als er tijdens het afwassen gebruik gemaakt wordt van warm water.

Energie

De energie die er verbruikt wordt om met de hand af te wassen bestaat voornamelijk uit de energie die nodig is om het water te verwarmen. Als je afwast met koud water, zal de afwas nauwelijks energie kosten. Als er warm water voor de afwas gebruik wordt, is het verbruik afhankelijk van het warmwatertoestel.

Elektrische boiler
Om 1 liter water 1 graad te verwarmen is 0,00116 kilowattuur nodig. Om een teiltje te vullen met 15 liter water verwarmd van 20 graden Celsius naar 50 graden Celsius, is ongeveer 0.00116 x 15 x (50-20) = 0,52 kilowattuur nodig. Dit is ongeveer 30 procent minder dan een eco-programma van een zuinige vaatwasser. Als men een gootsteen vult met 40 liter water van 55 graden Celsius, dan zal een afwas zo'n 0,00116 x 40 x (55-20) = 1,6 kilowattuur kosten. Dit is ruim twee keer zoveel als het eco-programma van een zuinige vaatwasser.

Hr-combiketel
Een hr-combiketel is doorgaans veel energiezuiniger dan een elektrische boiler. Om 1 liter water 1 graad te verwarmen is 0,0002 m³ gas nodig. Om een teiltje te vullen met 15 liter water verwarmd van 20 graden Celsius naar 50 graden Celsius, is ongeveer 0.0002 x 15 x (50-20) = 0,09 m³ gas nodig. De kosten van 0,09 m³ gas zijn bij een gasprijs van 0,62 euro ongeveer 0,056 euro. Dit is ongeveer 60% zuiniger dan het gebruik van een energiezuinige vaatwasser. Bij het gebruik van een gootsteen van 40 liter gevuld met water van 55 graden Celsius ben je in dit geval 0,09 x 0,62 x 40 x (55-20) = 0,174 euro kwijt, zo'n 20 procent meer dan het eco-programma van een zuinige vaatwasser.

Tips om energie te besparen tijdens het afwassen

De kosten van met de hand afwassen kunnen erg variëren. Onderstaande tips maken het mogelijk om energiezuiniger af te wassen.

• Gebruik zo weinig mogelijk warm water. Vaak is warm water alleen nodig voor pannen of ovenschalen die erg vies zijn.
• Heb je een warmwatertoestel met een laag rendement, overweeg dan een hr-combiketel.
• Was af in een niet al te grote teil, of vul de wasbak voor een derde of de helft met water. Was liever niet af onder een lopende kraan.
• Gebruik voor het voor- en naspoelen alleen koud water. Alleen heel vette pannen of ovenschalen hoeven met warm water gespoeld te worden.
• Laat de vaat drogen in een afdruiprek. Dit scheelt in gebruik van theedoeken die gewassen moeten worden.

Wat is zuiniger?

Of een vaatwassen meer energie kost dan met de hand afwassen, is van vele factoren afhankelijk. Zo maakt het namelijk uit of je vaatwasser energiezuinig is, welk programma je gebruikt, hoe vol de vaatwasser staat, hoeveel warm water je gebruikt voor de afwas en hoe het water voor de afwas verwarmd wordt. Heb je een oude vaatwasser en zet je hem vaak halfvol aan? Overweeg dan om met de hand af te wassen. Heb je een oude vaatwasser en dagelijks veel vaat? Dan is het misschien beter om aanschaf van een nieuwe vaatwasser te overwegen. Ook als je gebruik maakt van een laag rendement warmwatertoestel, zoals een elektrische boiler of een keukengeiser, en tijdens het afwassen veel warm water gebruikt, is gebruik van een vaatwasser vaak zuiniger. Gemiddeld gezien zal met de hand afwassen twee keer zo zuinig zijn dan het gebruik van een vaatwasser. Daar staat tegenover dat een vaatwasser meer comfort biedt. Voor veel mensen is een vaatwasser inruimen een stuk makkelijker dan met de hand afwassen.

Ideale combinatie

Sommige mensen wassen alleen de grote voorwerpen af, zoals pannen en ovenschalen. Als dit gebeurt met weinig warm water en hierdoor de vaatwasser minder vaak aan hoeft, hopen ze dat dit een goede manier is om energie te besparen. Als je door de pannen en schalen af te wassen de vaatwasser om de dag aan hoeft te zetten in plaats van elke dag, dan zal je energie besparen als je minder dan 0,14 euro gebruikt voor twee keer afwassen. Dit betekent dat je met een hr-combiketel ongeveer 19 liter water per afwasbeurt mag gebruiken en met een elektrische boiler slechts 10 liter water per afwasbeurt. In het eerste geval mag de kraan met warm water minder dan tweeëneenhalve minuut openstaan voor de afwas. In het laatste geval mag de kraan slechts minder dan een minuut en twintig seconde openstaan.