Kankerverwekkende stof asbest en de verwijdering

Asbest is de naam voor een aantal in de natuur voorkomende mineralen en bestaat uit taaie en niet brandbare vezels die uit de aardkorst worden gewonnen. Die delfstof is te vinden in onder andere Rusland, Zuid-Amerika en Canada. De vezels van asbest kunnen zo klein zijn dat ze niet waargenomen worden met het blote oog. Asbest werd vooral in de twintigste eeuw veelvuldig toegepast in de bouw. Op dat moment was niet bekend dat de stof kankerverwekkend is. Helaas kostte dat in deze eeuw al veel slachtoffers waardoor het gebruik en verwerken van asbest tegenwoordig verboden is.

Veel toepassingen in vorige eeuw

De naam asbest is afgeleid van het Griekse woord asbestos dat onbrandbaar betekent. Asbest werd in het oude Rome al gebruikt voor lampenpitten. Karel de Grote had er zelfs een tafelkleden van. In de twintigste eeuw was asbest zeer bekend als toepassing in warmhoudplaatjes en ook grotere materialen als golfplaten, rioolbuizen, schoorsteenpijpen en bloembakken. Ook werd soms onder vinylvloeren een asbestviltlaag aangebracht.

Kenmerken van asbest

Enkele kenmerken van asbest zijn: sterk, slijtvast, isolerend en daarenboven goedkoop. Het materiaal werd vooral toegepast vanwege de eigenschappen: bestand tegen de wind, tegen de inwerking van chemische stoffen en tegen biologische afbraak en bovendien is asbest brandwerend. Bij de meeste toepassingen zijn de vezels goed gebonden en komen er geen stoffen vrij zolang de voorwerpen niet beschadigd of verwerkt worden.

Gevaarlijke kankerverwekkende stof

Bij het verwerken van asbest, bijvoorbeeld door zagen, kunnen de vezels bij inademing vastlopen in de kleine luchtwegen en longblaasjes. Als gevolg daarvan kunnen verschillende asbestziekten ontstaan.

Soorten asbestziekten

• asbestose
• asbestpleuritis
• longkanker
• mesothelioom
• pleuraverdikking

Openbaring na jaren

De meeste van die ziekten openbaren zich pas tientallen jaren na de blootstelling en zijn nauwelijks te genezen. Mede bepalend voor het krijgen van asbestziekten is de totaal ingeademde hoeveelheid van de stof. Lang werd gedacht dat het vooral de chemische samenstelling was die verantwoordelijk is voor de kankervorming waarbij de blauwe asbest de boosdoener zou zijn en witte en bruine minder gevaar zouden opleveren. Maar tegenwoordig gaat men er van uit dat de verhouding tussen lengte en diameter bepalend is voor het mogelijk verwekken van kanker.

Ook huisgenoten lopen gevaar

Volgens de Gezondheidsraad vallen er jaarlijks veel doden door asbestziekten. Het gaat daarbij niet alleen om mensen die met asbest hebben gewerkt maar ook om mensen die aan wegen woonden waarin asbest was verwerkt of huisgenoten van degenen die met de stof in aanraking zijn gekomen via kleding die door werkers met asbest mee naar huis werd gebracht. Asbest is op tabak na de meest kankerverwekkende stof in het milieu.

Verwijdering kostbare zaak van lange termijn

Hoewel asbest een zeer gevaarlijke stof is zal het verwijderen een zaak van lange termijn zijn. Het verwijderen moet onder voorgeschreven omstandigheden en door specialistische bedrijven gebeuren. Meestal is dat een kostbare aangelegenheid. Overigens bestaan er gunstige financiële mogelijkheden voor bedrijven voor het verwijderen van asbest. Bedrijven kunnen met behulp van de MIA (Milieu Investeringsaftrek) geld besparen of door gebruik te maken van de VAMIL (Willekeurige Afschrijving Milieu-Investeringen). Particulieren die asbest willen laten verwijderen moeten in alle gevallen zelf de kosten daarvoor dragen. Ondanks dit gaat de overheid er van uit dat alle asbest in 2024 verwijderd zal zijn.

Lees verder

• Asbest en de longziekten asbestose en mesothelioom