Ik wil aardbeien!

De aardbei is een bekende en heerlijke vrucht, waar we graag en met plezier van smullen. Als je een tuin hebt, is het telen van aardbeien een koud kunstje en heb je in de aardbeientijd altijd lekkere aardbeien bij de hand. Met zoveel aardbeienrassen zijn er voor elke tuin geschikte varianten te koop. Laat die zomerkoninkjes maar komen!

De aardbei, een lange geschiedenis

De aardbei heeft al een lange geschiedenis. Waarschijnlijk werd de vrucht al in de prehistorie gezocht en gegeten, in die tijd ging het uiteraard om wilde rassen, zoals de bosaardbei. Deze wilde rassen komen nog steeds voor. De vruchtjes ervan zijn erg klein, maar ook al lekker en zoet. Door import van Amerikaanse rassen is de cultuuraardbei ontstaan, zoals wij die tegenwoordig kennen. In 1766 maakte Antoine Duchesne de eerste uitgebreide beschrijving van de aardbei waarbij de plant ook met een Latijnse naam werd opgenomen in de biologische ordeningen. De verzamelnaam van de aardbei is Fragaria.

Hard en zacht

Tegenwoordig bestaan er vele honderden rassen, met vruchten in verschillende afmetingen en hardheden. Over het algemeen zijn de aardbeien, die in Europa geteeld worden zachter en de aardbeien die in Amerika geteeld worden veel harder. Door de verschillende variëteiten met elkaar te kruisen, ontstaan rassen die de juiste smaak combineren met een hardheid, die wij als prettig ervaren en die bovendien voldoende lang houdbaar blijft.

Schone schijn

Voor de meeste mensen is een vrucht gewoon een vrucht. Botanici noemen een vrucht echter pas dan een vrucht als deze ontstaat uit het vruchtbeginsel van de bloem. De aardbei is echter geen vrucht maar een schijnvrucht, omdat ook andere bloem- of plantendelen meedoen aan de vorming van de vrucht, bijvoorbeeld de bloembodem. De aardbei smaakt er gelukkig niet minder lekker om.

Winter en vroege voorjaar

Aardbeienplanten kun je prima in je eigen tuin zetten. Je kunt ze zelfs in speciale aardbeienpotten op het terras of balkon houden. In de winter is er van de aardbeienplant weinig te zien. Misschien nog een aantal verdorde steeltjes en blaadjes van het afgelopen jaar. Het laat in ieder geval zien waar de plant ergens staat. In de lente ontstaan er nieuwe twijgjes en blaadjes, vanuit het midden van de plant. Dat gaat vrij snel, afhankelijk van de grootte van het wortelstelsel van de plant, onder de grond.

Bloemen en aardbeien

Als het blad is gevormd, komen er ook steeltjes tevoorschijn met knopjes. Deze groeien uit tot bloemetjes. De plant is zelfbevruchtend, je hoeft dus niet zelf met kwastjes of insecten in de weer. Bloemen die goed bevrucht worden, groeien uiteindelijk uit tot grotere aardbeien. Pas op met nachtvorst, de bloemetjes zijn hier erg gevoelig voor. Als na de nachtvorst het bloemhart zwart begint te worden, weet je dat die bloem in ieder geval géén aardbei gaat vormen.

Soorten

Er zijn heel wat rassen aardbeien. De verschillen zitten in de hardheid van de vrucht, hoe zoet deze is, hoe groot, hoe houdbaar, maar ook in welke tijd van het jaar ze vrucht geeft. Hierdoor is het mogelijk om een groot deel van het jaar verse aarbeien uit eigen land op tafel te zetten. Ook heb je aardbeienrassen, die het hele jaar vrucht dragen. Minder vruchten in één keer, maar wel het hele groeiseizoen door.

Oogsten

Als de aardbei helemaal rood is, is deze rijp om gegeten te worden. In de tuin moet je rekening houden met kapers. Ook vogels en insecten zijn verzot op de zoete vrucht. Heb je daar last van, dan is het een idee om de aardbei al te plukken als deze gedeeltelijk rood is geworden. De geplukte vrucht rijpt vervolgens na en wordt uiteindelijk ook netjes rood, zoet en lekker.

Vocht

Aardbeien houden niet van teveel vocht. Hangen de vruchten in water of modder, dan kunnen ze snel gaan rotten. Je kunt dit voorkomen, door stro tussen de plantjes te leggen. Dat levert je meteen het voordeel, dat je schoenen tijdens het plukken ook minder bemodderd raken.

Uitschieters

Nadat de aardbeien rijp zijn geworden (soms ook al eerder), vormen zich bij veel aardbeienplanten uitlopers. Lange twijgen, met op het uiteinde een nieuw aardbeienplantje. De uitloper is zo lang, dat deze op de plaats waar het nieuwe plantje groeit, de grond gaat raken. Het plantje maakt nieuwe wortels en een nieuw aardbeienplantje is geboren... Als het plantje goed vast zit, kun je de uitloper doorknippen. Telers werken graag ieder jaar met hele nieuwe planten, maar voor de aardbeien-liefhebbende amateur zijn de planten prima nog een jaar te gebruiken. Dank zij de uitlopers heb je er zelfs ieder jaar wat meer. Soms vormt zich zo'n lange uitloper, dat er twee plantjes op ontstaan. De eerste is het sterkst.

Teveel

Hoewel aardbeien erg lekker zijn, moeten vooral hele jonge kinderen een beetje uitkijken met de hoeveelheid, zodat er geen allergische reacties optreden. Mocht je na het eten van een flinke portie aardbeien last krijgen van rode vlekjes en jeuk, dan weet je dat je een tijdje moet matigen...

Zomerkoninkjes

Vers geplukte aardbeien uit eigen tuin, heerlijk. Serveer ze met wat slagroom, dan wordt het smullen. Of gebruik ze in een vruchtencocktail, in de yoghurt, met wat vanille-ijs, op een beschuitje... of lekker los. De aardbeien, ook wel zomerkoninkjes genoemd, smaken altijd heerlijk!

Nog een tip: Jam!

Je kunt de aardbeien ook erg goed gebruiken om heerlijke aardbeienjam te maken!