Varens in de tuin, toepassing en verzorging

Varens kennen we voornamelijk uit het bos, en van begroeide randen van sloten en beken. Maar ook in de tuin kent deze plant vele toepassingen. Varens worden voornamelijk gebruikt voor de grote sierwaarde die het blad heeft. Ook de enorme verscheidenheid aan bladvormen en groentinten maakt de varen zo aantrekkelijk.

Varens in de schaduwtuin

Bij varens denken we haast onmiddellijk aan schaduw. Al hoeft dat niet steeds zo te zijn. Toch, de meeste varensoorten zijn bosplanten en hebben een humusachtige, vochtige en luchtdoorlatende grond nodig. Voorwaarden die in de schaduw van struiken en vaste planten vaak te vinden zijn. Door combinaties aan te gaan tussen deze planten en varens, kunnen fraaie en gevarieerde tuinen ontstaan. Ideaal om te combineren zijn grassen die van een schaduwrijk plekje houden, maar ook schaduwplanten met grote, opvallende bladeren zoals Rodgersia en Hosta.

Voorbeelden van grassen voor in de schaduwtuin:

• Carex elata
• Carex morrowii
• Carex oshimensis
• Carex pendula
• Carex plantaginea
• Carex remota
• Luzula nivea
• Luzula sylvatica
• Hakonechloa macra

Voorbeelden van bloeiende planten, te combineren met varens, voor in de schaduwtuin:

• Geitenbaard
• Zeeuws knoopje
• Schoenlappersplant
• Zilverkaars
• Elfenbloem
• Wolfsmelk
• Salomonszegel
• Hosta
• Longkruid
• Maagdenpalm
• Schuimbloem

Varens in de voorjaarstuin

De meeste varens zijn op hun mooist wanneer ze net opkomen. De bladeren rollen zich als het ware uit, waardoor een mooi samenspel van kronkelde lijnen ontstaat. Daarna nemen de frisgroene kleuren van de jonge blaadjes het over. Zowel in combinatie met vroege lentebloeiers als met bolgewassen doen varens het goed. De vaste planten bloemen terwijl de varens zich nog aan het ontrollen zijn, terwijl de bladeren van de varen daarna de verleppende bladeren van de bolgewassen aan het zicht onttrekken.

Voorbeelden van lentebloeiers te combineren met varens:

• Bosanemoon
• Blauwe anemoon
• Winterakoniet
• Sneeuwklokje
• Vergeet-me-nietje
• Goudaardbei

Varens en rododendrons

Varens en rododendrons, een gedroomd huwelijk. Beide planten stellen dezelfde eisen aan de bodem en zijn dus ideaal te combineren. Voorts steekt het frisse groen van de varen mooi af tegen de grote, donkere bladeren van de rododendron. Op zijn beurt komt de weelderige bloei van de rododendron nog beter tot uiting naast al dat extra groen.

Varens planten en verzorgen

Van nature komen varens voornamelijk voor in bossen. Hier worden ze beschermd tegen te fel zonlicht, is er een relatief hoge vochtigheid, geen wind, en een dikke humuslaag om in te wortelen. Willen we varens in de tuin planten, moeten we deze natuurlijk leefomstandigheden zo goed mogelijk nabootsen. Ideale plantplaatsen zijn stukken tuin gelegen in de schaduw of halfschaduw, borders in de schaduw van muren of hagen, of onder diepwortelende struiken en bomen.

Varens wortelen slecht oppervlakkig. Een losse, humusrijke en goed doorlatende ondergrond is ideaal.

• woel de grond diep om
• verhoog het humusgehalte door toevoeging van compost of turf
• meng de grond
• dek af met een dikke laag (5cm) humus

Planten

De wortelstokken van varens groeien steeds naar boven. Plant de varen dus iets dieper dan dat deze bij aankoop in de pot stond. Vervolgens stevig aandrukken en royaal water geven.

Verzorging

Varens zijn bosplanten. Dit wil zeggen dat ze voor een goede gezondheid aangewezen zijn op het vallen van de bladeren. In de tuin dus ook. Bladeren zorgen voor een natuurlijke beschermlaag in de winter en leveren de nodige humus aan de plant. Dek de varens in de winter af met bladafval. Knip de afgestorven bladeren van de varenplant niet af voor de winter. Na de winter, wanneer de jonge bladeren zich ontwikkelen, kan je eventueel afgestorven bladmateriaal wegsnoeien. Vaak is dit echter niet nodig aangezien de nieuwe bladeren zeer snel over de oude heen groeien. Als je de oude bladeren steeds laat liggen, is bijmesten ook niet nodig. Bij droog zomerweer kunnen de bladeren snel verbruinen. Regelmatig besproeien helpt hier tegen.

Varens in de winter

Als er winterschade optreedt bij varens is dat meestal door droogte. Het water in de ondergrond bevriest en kan de wortels niet meer bereiken. Om dit te vermijden plant je varens op een plaats uit de wind, hierdoor droogt de grond minder snel uit. Ook het afdekken van de grond met een laag humus zorgt ervoor dat er geen zon aan de grond komt waardoor deze langer vochtig blijft.

Enkele opvallende varens

Hoge varens: meer dan 100cm

• wijfjesvaren (anthyrium filix-femina)
• schildvaren (dryopteris affinis)
• brede stekelvaren (dryopteris dilatata)
• mannetjesvaren (dryopteris filix-mas)
• struisvaren (matteuccia struthiopferis)
• koningsvaren (osmunda regalis)

Middelhoge varens: 50cm - 100cm

• vrouwenhaar (adiantum pedatum)
• niervaren (dryopteris erythrosora)
• bolletjesvaren (onoclea sensibilis)
• stijve naaldvaren (polystichum aculeatum)
• zachte naaldvaren (polystichum setiferum)
• moerasvaren (thelypterus palustris)

Lage varens: minder dan 50cm

• venushaar (adiantum venustum)
• tongvaren (asplenium scolopendrium)
• steenbreekvaren (asplenium trichomanes)
• dubbelloof (blechnum spicant)
• gewone eikvaren (polypodium vulgare)

Lees verder

• De steppetuin, een tuin zonder zorgen
• Grassen in de tuin, standplaats volgens kleur en vorm
• Herfstbladeren in de tuin: opruimen of laten liggen?
• Bananenplant in de tuin: plaats, groei en overwinteren