De zwabber of mop

De mop of stokdweil is een handig hulpmiddel in het huishouden en in Spanje is hij alomtegenwoordig. Het is één van de populairste Spaanse uitvindingen en er zouden meer dan twee miljoen mensen zijn die "la fregona" dagelijks gebruiken. Achter deze nuttige hulp bij het poetsen zit een lang verhaal en onlangs was er zelfs een rechtszaak om te bepalen wie nu eigenlijk de uitvinder was.

Geschiedenis van de zwabber

Vóór de mop bestond maakten alle vrouwen in Spanje de vloer schoon op hun knieën. Op een dag, zo vertelt Manuel Jalon, de uitvinder van de "fregona" zoals dit in Spanje heet, zat hij in de kroeg met een vriend die hem zei dat hij als ingenieur beter eens iets zou uitvinden voor de vrouwen, waardoor ze niet meer op hun knieën de vloer zouden moeten zitten schoonmaken.

Manuel Jalon was vliegtuigingenieur op de militaire basis van Valenzuela bij Zaragoza en hij had bij een opleiding in de Verenigde Staten gezien hoe de hangars gereinigd werden met een platte mop en een metalen emmer waar rollen aan vast zaten om de mop uit te wringen. Samen met Emilio Bellvis die hij op de luchtmachtbasis kende en die een atelier had om auto' te herstellen maakten ze min of meer het model na dat Manuel Jalon in de USA gezien had.

De verschillende fases in de industrialisatie van de mop

• 1957-1960 Manuel Jalon Corominas richt de firma Rodex op, het eerste bedrijf in Europa dat de "fregona" produceert met succes en men begint de vloer te reinigen met de mop al staande in alle provincies van Spanje.
• 1960-1966 De Rodex mop is diegene die het beste scoort en die de verandering in schoonmaken inluidt maar de eerste concurrentie begint al op te duiken, Mery
• 1966-1984 Rodex behoort tot de top van de bedrijven in fabricatie van plastic huishoudhulpen en reiniging in Europa. De moppen van het merk Gaviota zijn overal te vinden en worden naar 30 landen geëxporteerd. Ook Mery groeit en ontwikkelt zich vooral in Catalonië. Er zijn ook nog andere merken zoals Mik van het bedrijf Alchemika S.A. dat de moppen onder licentie van Rodex produceert.
• 1984 De tijd dat vrouwen op hun knieën de vloer schoonmaakten is voorbij en voortaan wordt al rechtstaand schoongemaakt. De patenten van de uitvinding van Manuel Jalón Corominas nº 298.240, de modellen van Rodex nº 60.299, 60.300, 60.301 en 70.893, de licensie Martí Mascarel en het model van Juan Gunfaus Navarro nº 75.168 zijn vervallen, 20 jaar na de registratie en op de markt verschijnen tal van vergelijkbare modellen die door grote fabrieken van plastic huishoudhulpen geproduceerd worden.
• Rodex behoort nu tot de groep Rubbermaid, wereld marktleider op vlak van productie van huishoudhulpen in plastic.

Weetjes over de zwabber

De eerste modellen waren met een metalen emmer waar rollen op gemonteerd waren om de mop uit te wringen. De omgekeerde kegelvorm met gaten die er later kwam is geïnspireerd door de vorm van de romp van een vliegtuig. Het kostte in het begin ook wel moeite om goed katoen te vinden voor de mop in die tijd. Manuel Jalon kon een fabriek in Zaragosa vinden die speciaal zwaardere en absorberende katoenvezels ging produceren voor zijn "fregona".

De man die als eerst de zwabbers ging verkopen had er altijd een exemplaar bij en moest tonen hoe men tewerk moest gaan met dit nieuwe huishoudapparaat, want niemand wist dat er een andere manier bestond om de vloer schoon te maken dan op de knieën met een dweil.

Oorsprong van het woord fregona

De eerste "fregonas" werden "aparatos lavasuelos" genoemd, apparaten om de vloer te wassen. Het concurrerende merk Mery noemde het "fregasuelos", vloerwasmachine en het was Enrique Falcon die vanaf zijn eerste bestellingen het "fregona" noemde. Manuel Jalon, de uitvinder vond dit niet leuk omdat het een pejoratieve naam was voor de vrouwen die het "vuile" werk moesten doen, maar het woord werd door iedereen in de mond genomen en het Spaanse woordenboek van de Real Academia de España nam het in 1974 op als woord om de zwabber te benoemen.