Verwarming: De radiator

De radiator is een verwarmingssysteem. Het ontstond aan het begin van de 19e eeuw in Frankrijk en vond van daar zijn weg naar Engeland en later de rest van de wereld. De radiator was vooral handig, omdat deze een stuk hygiënischer was. Een auto heeft ook een radiator, maar deze heet radiateur. De radiator heeft niet een helemaal rechte vorm, zodat er meer lucht kan worden opgewarmd. Radiatoren dienen als verwarmingsmiddel. Het zijn zelf warmtewisselaars. Dat betekent dat de warmte die ontstaat uit een doorstromende vloeistof wordt gebruik om de lucht in de nabije omgeving op te warmen. Ze worden gebruikt in de centrale verwarming. Ook auto’s hebben een radiator. In dat geval worden ze radiateur genoemd.

Straling

Het woord radiator is zelf afgeleid van het Franse woord radiateur, dat op zijn beurt weer is afgeleid van het woord radiation. Dat betekent straling. De eerste radiatoren die werden ontwikkeld produceerden ook daadwerkelijk veel stralingswarmte. Deze radiatoren waren gemaakt van gietijzer, en werden daarom snel omgebouwd tot convectors. Dat zijn de hedendaagse radiatoren zoals we die kennen. Deze produceerden wel een stuk minder straling, waardoor de naam eigenlijk niet meer klopt. De meeste radiatoren produceren vandaag de dag nog maar 10 tot 15 procent stralingswarmte.

Oorsprong van radiator

De radiator omstond in het begin van de 19e eeuw doordat er meer aandacht kwam voor hygiëne. Tot dan toe werd het huis vooral verwarmd via het haardvuur, maar dit zorgde toch voor veel vervuiling. Samen met de industriële industrie kwamen bijvoorbeeld ook pijpleidingen gaskachels op. De eerste radiatoren werden in Frankrijk ontworpen. Van daaruit vond het snel zijn weg naar Engeland, waar vooral de rijkere gezinnen een eigen radiator hadden. Door massaproductie kregen vanaf het begin van de 20e eeuw ook steeds meer “normale” huishoudens de radiator in huis. Ook omstond er een zekere diversiteit in het soort radiator dat mensen kopen. Rijkere huishoudens kochten bijvoorbeeld vaker een mooi gedecoreerde radiator.

Vorm van de radiator

Normaal gesproken vindt de uitwisseling van de warmte plaats via het zogeheten tegenstroomprincipe. Dat betekent dat het warme water van boven naar beneden stroom en daar langzaam afkoelt. De lucht maakt de tegenovergestelde beweging. Deze warmt op en stijgt op. De meeste radiatoren hebben ribbels. Dit is specifiek gedaan om te zorgen dat zoveel mogelijk luchtoppervlakte in aanraking komt met de radiator en daardoor kan opwarmen. Vergelijk het met huis en een muur. Een huis met meerdere hoeken kan nette dezelfde netto dezelfde hebben, maar toch meer luchtoppervlakte raken dan een rechte muur. De verticale bouw van de radiator leidt er tevens toe dat lucht sneller opstijgt langs de radiator.

Radiateur in de auto

In de radiateur wordt in de automotor de koelvloeistof gekoeld. Dat zorgt er dus voor dat de motor niet oververhit raakt. De wijze waarop dat werkt is dat de warme koelvloeistof via de bovenkant in de radiateur wordt gepompt. De koelvloeistof daalt dan langzaam vanaf de bovenkant van de radiateur via kleine leidingen naar beneden. Er waait lucht tussen deze leidingen, meestal ontstaan door het rijden van de auto. Soms als de auto stil staat wordt deze lucht door een ventilator in beweging gebracht en langs de leidingen geblazen. Ook in dit geval hebben de leidingen een harmonicavormige vorm, waardoor de lucht er sneller lang kan gaan en een groter luchtoppervlakte wordt geraakt. Dit principe is hetzelfde als bij de radiator.