Orchideeën voor binnen en buiten

Orchideeën zijn prachtige planten, zowel voor binnen in de huiskamer, als voor buiten in de tuin. Er is een ruim assortiment aan exotische kamerplanten, die veelal oorspronkelijk afkomstig zijn uit de tropische regenwouden. Als kamerplant zijn ze inmiddels niet meer weg te denken. Maar er zijn ook veel inheemse orchideeën die in ons land gewoon in het wild voorkomen en daar zelfs beschermd zijn. Daarnaast is er ook een vaste plant voor in de tuin, waarvan de bloemen veel weg hebben van een orchidee. Kortom: Wie fan is van de Orchidee kan zowel binnen als buiten hiervan genieten. Breng ook eens een bezoek aan één van de vele Orchideeëntuinen.

• De Orchidee binnen als kamerplant
• Verzorging van de kamer orchidee
• Opnieuw in bloei brengen van een orchidee
• Verschillende Orchideeënsoorten voor in de huiskamer
• Orchidee buiten als tuinplant
• Orchideeëntuinen

De Orchidee binnen als kamerplant

De Orchidee als kamerplant blijft iets bijzonders. Inmiddels is het een heel bekende, veel aangeboden en goed verkochte kamerplant, maar ondanks dat blijft het toch nog altijd een exotische en tropische verschijning in onze Hollandse huiskamer. Die bijzondere uitstraling dankt de orchidee aan zijn oorsprong. Oorspronkelijk komen de orchideeën namelijk voor in de tropische regenwouden. Daar bevinden zich de beste natuurlijke omstandigheden waaronder deze bijzondere planten kunnen leven. Ze groeien daar op bomen en rotsen. Alle orchideeën die inmiddels als kamerplant worden aangeboden, vinden hun oorsprong in deze tropische planten. Het is één van de grootste plantenfamilies die onze natuur rijk is. Er zijn meer dan 800 geslachten die bij elkaar wee meer dan 20.000 verschillende soorten kennen. Er komen zelfs, door kruisbestuiving van verschillende geslachten, nog steeds nieuwe soorten bij. Dit is een zeldzaam fenomeen in de plantenwereld! Het vanillestokje, dat bij ons in de keuken wordt gebruikt, is afkomstig van een orchidee. Het zijn de rijpe vruchten van de Vanilla planifolia (Vanilleorchidee).

Verzorging van de kamer orchidee

De orchidee voelt zich het best bij een dagtemperatuur tussen de 20 tot 25°C. En bij voorkeur zakt de nachttemperatuur dan niet onder de 16°C. Daarnaast is een lichte standplaats belangrijk, want ook in de natuurlijke omgeving van de orchideeën (hoog in de bomen) vangen ze veel licht. Maar echt volle zon is juist weer niet goed, daarom is een vensterbank het oosten een ideale plek. Het blad van de orchidee laat al snel zien of de standplaats juist is: gelig blad geeft vaak aan dat de plant te licht staat. Als het blad erg donkergroen is, dan is er juist weer sprake van gebrek aan licht. In een dergelijk geval zullen de bloemknoppen ook afvallen. Orchideeën hoeven maar weinig water. Geef alleen vocht als de potkluit volledig droog aanvoelt. Giet het water nooit op de plant, of in het hart van de bladeren. Hierdoor ontstaan schimmels en is de kans groot dat de plant zal wegrotten. Giet met lauw water en bij voorkeur met regenwater. In regenwater zit namelijk minder kalk dan in leidingwater. In de regenwouden waar de orchidee zijn oorsprong vindt, is sprake van een hoge luchtvochtigheid. In de meeste huiskamers is sprake van een droge lucht, zeker in de winter met de centrale verwarming aan. Zorg daarom dat de broodnodige luchtvochtigheid op een andere manier wordt verkregen. Dit kan bijvoorbeeld door het regelmatig benevelen van de Orchidee.

Opnieuw in bloei brengen van een orchidee

Een orchidee is een heel dankbare kamerplant. In aanschaf lijkt hij redelijk prijzig, maar daar staat dan wel tegenover dat men maanden lang plezier zal hebben van de prachtige bloemen. Bovendien is het ook mogelijk om de orchidee weer opnieuw in bloei te krijgen.

Om dit te bereiken, moet de plant een korte koude periode doormaken. Deze kou stimuleert namelijk de vorming van nieuwe bloemstelen. De beste periode hiervoor is de herfst en zet de plant dan een aantal weken weg op een koude plek met een temperatuur rond de 12°C. De uitgebloeide bloemstengels kunnen teruggesnoeid worden tot op drie knoppen (gerekend vanaf de onderkant van de bloemstengel). Door het snoeien worden de slapende ogen gestimuleerd om nieuwe bloemstengels aan te maken. Heel soms vormen zich op de snoeipunten zogenaamde "Reiki's". Reiki's zijn nieuwe jonge plantjes, die zich halverwege de wortel ontwikkelen. Als deze volgroeid (=voldoende blad én wortels) zijn, kunnen ze als zelfstandig plantje opgepot worden.

Verschillende Orchideeënsoorten voor in de huiskamer

Cambria (Orchidee)

De Cambria is een orchidee die van nature niet in het wild voorkomt. Het is een door de mens, aan het begin van de 20ste eeuw, gekweekte vorm. Het basismateriaal, waarmee deze soort is gekweekt, is afkomstig van orchideeënsoorten die afkomstig zijn uit de bergen van Amerika. Er zijn inmiddels meer dan 300 verschillende soorten Cambria's. De verschillen zitten dan over het algemeen in de bloemvorm- en bloemkleur. De bloemen zijn ronduit spectaculair en staan mooi verspreidt aan de top van de bloemstengel, waar ze van onder naar boven één voor één open zullen gaan. De bloemen van de Cambria bestaan soms uit "maar" één kleur. Maar verreweg de meeste bloemen hebben een hele bijzondere tekening die bestaat uit meerdere kleuren. Er zijn zelfs Cambria's met heerlijk geurende bloemen.

Cymbidium

De Cymbidium is een opvallende soort onder de kamerorchideeën. Het lange, smalle blad, dat overvloedig aanwezig is, bepaald al voor een groot deel het uiterlijk van deze soort. De Cymbidium is een zogenaamde aardorchidee, wat betekent dat hij alleen beschikt over waterwortels. De voor een orchidee zo typerende dikke luchtwortels ontbreken dus bij deze soort. De bloemen staan met 10 of soms zelfs meer aan één bloemstengel en vormen zo lange zware overhangende watervallen van bloemen. Hoe ouder de plant is, hoe meer bloemstengels er kunnen verschijnen. Ze bloeien gemiddeld 6 tot 8 weken. Cymbidium komt oorspronkelijk uit de tropen en subtropen van zuid Azië. Ze groeien daar tussen bladeren, boomstronken en rotsen.

Dendrobium

Een van de grootste orchideeëngeslachten met wel meer dan 1200 soorten is de Dendrobium. In de regenwouden van zuidoost Azië, voornamelijk in de bomen en op de rotsen, ligt de oorsprong van deze soort. De tropische herkomst is mede bepalend voor al die prachtige kleuren, variërend van felle kleuren als paars en roze, maar ook ingetogen geel, wit en groen. Het is een erg makkelijke en ook weer rijk en lang bloeiende kamerplant. Deze orchidee heeft ook geneeskrachtige eigenschappen. Vooral in de Chinese geneeskunde wordt het gebruikt als geneesmiddel. De geneeskrachtige stof uit de orchidee zou goed zijn voor de spijsvertering.

Miltonia (Viooltjesorchidee)

De Miltonia dankt zijn Nederlandse naam aan de vorm van de bloemen. De bloemvorm doet namelijk heel sterk denken aan de bloemvorm van het viooltje. Deze orchidee is oorspronkelijk afkomstig uit de tropische regenwouden van Midden- en Zuid-Amerika. De prachtige kleuren (rood, roze, geel en wit) van de bloemen maken ook deze orchidee tot een heel aantrekkelijke kamerplant. De Miltonia kent ook enkele soorten die over heerlijk geurende bloemen beschikken. Deze geur komt vooral vrij als de zon op de plant schijnt.

Phalaenopsis (Vlinderorchidee)

De Phalaenopsis is één van de populairste en meest verkochte kamerorchideeën. En dit hoeft helemaal nog niet te betekenen dat alle huiskamers in Nederland vol staan met dezelfde kamerorchidee. De Vlinderorchidee kent meer dan 50 verschillende soorten en daarbinnen bestaan nog weer eens duizenden (!) cultivars. De verschijningsvorm van al deze verschillende soorten is nagenoeg hetzelfde, de verschillen zitten in het bijzonder in de bloemstengel, de hoogte, de vorm van de bloemen en de kleur van de bloemen.

De Vlinderorchidee heeft leerachtige donkergroene en glanzende bladeren, die direct boven de wortel ontspruiten en naar alle zijden uitstaan. Hieruit komen vervolgens de lange, soms ietwat gebogen bloemstengels. Vaak heeft de Vlinderorchidee drie bloemstengels. Aan de top van de bloemstengels bevinden zich de bloemen, soms wel 20 per stengel. Ze kunnen, onder ideale omstandigheden, wel ongeveer drie maanden bloeien. Er wordt ook een mini-Phalaenopsis aangeboden als kamerplant.

Vanda (Orchidee)

De Vanda is wel een heel bijzondere onder de orchideeën. Deze soort heeft namelijk geen potgrond en zelfs geen sierpot nodig. Hij kan zo, met de kale wortel, ergens opgehangen worden. Hang hem bijvoorbeeld aan een haakje voor het raam, aan een lamp of zoek een andere opvallende plek in huis. Ook mooi is het om de Vanda in een grote glazen bokaal te doen. Zo zijn de wortels heel goed te zien. De enorme hoeveelheid dikke luchtwortels, het bijzondere blad en natuurlijk de mooie felle bloemen maken de Vanda tot een hele mooie kamerplant.

Orchidee buiten als tuinplant

Tricyrtis hirta (Armeluisorchidee of Paddelelie)

De Tricyrtis is een prachtige, maar helaas niet zo veel toegepaste, tuinplant. Het hele tuinseizoen staat hij verwachtingsvol tussen de andere planten. Pas laat in het seizoen, september en oktober, staat de armeluisorchidee in bloei. Omdat de meeste tuinplanten dan al uitgebloeid zijn, krijgen de prachtige bloemen van de Paddelelie alle aandacht die ze verdienen. Tricyrtis hirta verlangt een plekje in de halfschaduw, waar de grond ook enigszins vochtig is. Verder worden er door de Armeluisorchidee geen bijzondere eisen gesteld. De plant is winterhard, maar erg strenge vorst wordt niet altijd op prijs gesteld. De plant dan goed afdekken kan helemaal geen kwaad. We hebben het hier helemaal niet over een orchidee. De vorm van de bloem lijkt op de bloem van een orchidee, en daarmee houdt de vergelijking met de orchidee dan ook op. Hij heeft een beetje een ironische Nederlandse naam gekregen: Armeluisorchidee. Wie zich geen echte orchidee kan veroorloven, moet dan maar overstappen op deze surrogaat-orchidee.

Orchideeëntuinen

Er zijn meerdere Orchideeënkwekers in Nederland, waarvan sommige ook voor de particulier zijn opengesteld. Daarnaast zijn er ook speciale orchideeëntuinen, meestal bestaande uit een showgedeelte en een verkooppunt.

Inheemse orchideeën bekijken

In het Gerendal, het beroemde en bekende bloemendal in Limburg, groeien heel veel orchideeën in de natuur. Het gaat dan om de in Nederland inheemse soorten. Het Gerendal bestaat uit kalkgraslanden. Deze graslanden zijn bijzonder kwetsbaar, en daarom helaas niet toegankelijk voor publiek. Om toch een beeld van deze inheemse orchideeënsoorten te krijgen is er een speciale orchideeëntuin aangelegd in het Gerendal. Deze wel te bezichtigen tuin geeft een goed beeld van de orchideeënpopulatie in de rest van het gebied. Het voorjaar is de beste periode om deze tuin te bezoeken, dan staan verreweg de meeste soorten in bloei.