Een serre bouwen

De keuze om een serre te (laten) bouwen, valt gewoonlijk niet op een achternamiddag. Een echte serre is een ingrijpende en kostbare uitbreiding van uw huis en er komt heel wat bij kijken voor hij helemaal is ingericht. Om te beginnen moet u uitgaan van de wensen die u hebt en de mogelijkheden die het huis biedt.

Het doel van uw serre

Een belangrijke vraag die u zich moet stellen is: welke functie krijgt de serre? Bent u een tuinliefhebber die de serre vooral wil gebruiken om planten te laten overwinteren, om bijzondere planten, zaaigoed en stekjes te kweken, of bent u in de eerste plaats geïnteresseerd in een uitbreiding van uw woonruimte? Of wilt u vooral een groot, overdekt terras? Van het antwoord hangt af of u een open of afsluitbare verbinding met de woonkamer wilt, of misschien een aantal schuifdeuren om woonruimte zo wijd mogelijk te kunnen openen.

Wilt u altijd in uw serre kunnen zitten: zomer en winter, dag en nacht? Dat houdt dan wel in dat de serre heel goed geïsoleerd moet worden, met een afzonderlijke verwarming en een of andere vorm van zonwering voor de zomer. Als deze eis niet strikt gesteld wordt, bent u vaak aanzienlijk goedkoper uit.

Vervolgens is het natuurlijk van belang waar u de kas wilt en kunt bouwen. Tegen de zuid- of westgevel van uw huis wordt gewoonlijk als ideaal gezien, maar andere oriëntaties bieden ook goede mogelijkheden. Op het zuiden profiteert u 's winters van ieder zonnestraaltje, maar u zult heel goede ventilatiemogelijkheden en zonwering moeten aanbrengen voor de zomers - niet alleen om er zelf aangenaam te kunnen zitten, maar ook omdat de planten anders verbranden. Een serre op het oosten wordt 's morgens prettig opgewarmd door de ochtendzon, maar ligt, net als een serre op het zuiden, aan het einde van de dag in de schaduw. Dan krijgt juist een serre op het westen weer het meeste zonlicht. Serres op het noorden blijven 's zomers heel koel, en zijn door het ontbreken van direct zonlicht heel geschikt om in te tekenen of schilderen.

Overigens is natuurlijk niet alleen de oriëntatie van belang; ook grote bomen of bebouwing kunnen het zonlicht uit de serre weghouden. Probeer dus een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de zoninval ('s zomers en 's winters) voor u de plaats van de serre bepaalt. Ook de bodemgesteldheid speelt een rol: bij een slappe veen- of kleibodem is het meestal aan te raden een lichte constructie te kiezen, omdat anders een zware (en dure) fundering moet worden gemaakt.

Het plaatsen van een serre door een aannemer

Een serre van de grond af zelf bouwen is heel goed mogelijk. Als u echter niet zomaar een kant-en-klare serre wilt laten neerzetten, is het bij sommige leveranciers ook mogelijk een zelfbouwpakket te bestellen. In veel gevallen zal de serreconstructie echter door een (gespecialiseerde) aannemer worden gebouwd, en dan loont het de moeite een aantal offertes en ontwerpen door verschillende leveranciers te laten maken. Die vindt u in heel Nederland, maar vooral ook in België. In Engeland, min of meer het geboorteland van de serre, is nog een aantal bedrijven dat traditionele houten, ijzeren of zelfs gietijzeren serres bouwt, tegen een gepeperde prijs, natuurlijk.

Let bij het vergelijken van de offertes niet alleen op de uitvoering, maar ook op de service die de aannemer biedt. Belangrijke vragen zijn: is het leggen van de fundering en het maken van een doorbraak in de buitenmuur inbegrepen bij de bouwkosten? Met wat voor vloer wordt de serre opgeleverd (ook van belang voor het geval u vloerverwarming of een convectorput wilt aanleggen)? Zorgt de aannemer voor een bouwtekening en de melding of aanvraag voor een bouwvergunning bij de gemeente? Dat laatste kunt u ook zelf regelen, maar reken erop dat daar de nodige papieren en formulieren aan te pas komen.

Mogelijke materialen voor de bouw van een serre

Over de materialen en uitvoering van de serre zal een aantal beslissingen moeten worden genomen. Voor het frame kunt u in principe kiezen uit hout, staal of aluminium. Hout isoleert redelijk goed en het oogt fraai, maar naaldhout rot snel (tropisch hardhout is moeilijk te krijgen en duur) en moet in een vochtige atmosfeer ieder jaar worden geschilderd. Bovendien nemen de relatief dikke balken van een houten frame nogal wat licht weg (10-15 procent).

Staal wordt ook weinig meer gebruikt, maar is eigenlijk het goedkoopste constructiemateriaal voor muurkassen en koude serres. Met staalprofielen kunnen heel fragiele en toch stevige constructies worden gemaakt, die maar weinig licht wegnemen. Net als een houten frame is staal zwaarder dan aluminium, maar dat verschil valt eigenlijk weg bij het gewicht van het glas en/of de kunststof waarmee de serre wordt bekleed. Staal roest en moet ook goed worden onderhouden, maar het grootste nadeel is dat het moeilijk te isoleren is, en dus condens veroorzaakt, zeker als er veel planten in de serre staan. Voor een 'permanent bewoonde' serre is het dus niet aan te raden.

Het ideale en tegenwoordig ook meest gebruikte materiaal, is aluminium. Van aluminium en kunststof worden lichte en stijve profielen gemaakt, die dankzij een inwendige isolerende kunststoflaag geen koude brug meer vormen en geen condens meer veroorzaken. Ze zijn wel omvangrijker dan staal, en nemen dus relatief veel licht weg. Daar staat tegenover dat aluminium veel minder gevoelig is voor corrosie en nauwelijks onderhoud behoeft, ook niet als het in een kleur is gecoat.

Wel of geen glazen dak?

Voor het dak van de serre wordt meestal kunststof gekozen. Glas kan ook, maar vanwege het gevaar van breuk moet het altijd gelaagd of gewapend zijn en dat is niet goedkoop, zeker niet omdat het, om condens te voorkomen, vaak ook nog eens dubbel moet worden uitgevoerd. De voordelen van glas zijn dat het meer licht doorlaat, beter schoon te houden is en aanzienlijk minder lawaai produceert bij een regenbui. Het grootste nadeel is dat een dakbedekking van glas altijd vele malen zwaarder is dan een kunststof dak. Glas voldoet echter heel goed voor de wanden, waar breuk niet zoveel gevaar oplevert en het gewicht niet zo'n grote rol speelt.

De kunststof kanaalplaten die tegenwoordig vrijwel altijd voor serredaken worden gebruikt, bestaan uit een sandwich van twee lagen polycarbonaat met daartussen holle ruimtes die voor de isolatie zorgen en de platen heel stijf maken, ondanks hun lage gewicht. Ze zijn in verschillende afmetingen en diktes te verkrijgen, transparant en opaal. Meestal worden de platen in speciale aluminium systeemprofielen ingeklemd, die voor een lekvrije en stabiele constructie zorgen. Daarbij mag er nooit regenwater in de sandwichkanalen komen, omdat dat tot vervuiling en algenvorming leidt.

Welke materialen u kiest, hangt dus in de eerste plaats af van de mate van isolatie die in uw serre nodig is en dat wordt bepaald door het gebruik. Dubbel glas is duur, evenals een goed geïsoleerd frame en die betalen zichzelf alleen terug wanneer u de serre in de winter intensief verwarmt en gebruikt. Voor de verwarming geldt hetzelfde: die kan variëren van een klein elektrisch kacheltje om de serre vorstvrij te houden tot een radiator of een convector in een convectorput. Probeer gas-, olie- of houtkachels te vermijden, omdat de dakdoorvoer voor de rookgassen vaak een bron van problemen is. In veruit de meeste gevallen is een eenvoudige, eventueel gewapende fundering gewenst. Alleen bij een zeer slappe ondergrond en een flinke serre kan het nodig zijn een paar palen te heien.

Nog een paar opmerkingen tot slot: onderschat de noodzaak van ventilatie en zonwering niet. Er bestaan serresystemen met schuifdaken, maar die zijn vrijwel zonder uitzondering nogal storingsgevoelig. Flink wat forse, hooggeplaatste uitklapvensters voldoen beter. Voor de zonwering bestaan speciale jaloezieën, zelfs met automatische besturing maar u kunt in de hete maanden ook een aantal banen lichte stof onder het serredak spannen of losjes ophangen.