Medicinale moerastuin

Moerastuin! Het klinkt misschien niet aantrekkelijk of mooi, maar waarom zouden we in de tuin, eventueel in de buurt van een vijver geen nat stukje grond creëren waar je een soort border kan aanleggen met vochtminnende planten. Of mogelijk ben je zelf de gelukkige of ongelukkige eigenaar van een natuurlijk nat stuk grond in de tuin. Creëren kun je het vrij gemakkelijk door in het laagste stukje grond van de tuin, de regenwaterafvoer zomaar te laten weglopen en eventueel een plastic doek of vijverfolie een 60 cm diep in de grond in te graven, waar je dan grond, perliet eventueel wat turf of veenmos in kunt plaatsen om het water wat beter vast te houden en dan natuurlijk vol planten met hogere en lagere vaste planten. In mijn geval doe ik dat niet alleen met mooie maar ook met geneeskrachtige plant. Zo heb je dubbel plezier van je tuin. Mooi, medogeloos gezond en machtige verhalen op de koop toe.

Welke wilde en geneeskrachtige planten gebruiken?

• Bertramwortel / Achillea ptarmica: 60 cm hoge sierlijke plant met witte bolvormige bloemetjes, vroeger als niespoeder in gebruik, voor het reinigen van de luchtwegen.
• Cranberry of Grote veenbes / Vaccinium macrocarpon is een kruipende, wel wat zure grond vragende heideachtige is, die de laatste jaren dé meeste gebruikte plant tegen blaasontsteking geworden is.
• Engelwortel / Angelica sylvestris, archangelica: hoge stevige schermbloemige met groene, bijna bolvormige bloemen, vooral de zaadschermen blijven lang decoratief. Zaad en wortel te gebruiken als eetlustopwekkend middel (aperitief en likeur), de stengel wordt geconfijt. De verse plant kan overgevoeligheid geven voor zonlicht.
• Hop / Humulus lupulus: de geneeskrachtige klimplant uit mijn medicinale moerastuin. Wel woekerend. De vrouwelijke planten geven de medicinale en decoratieve hopbellen in de herfst. De jonge stengelscheuten in februari zijn een culinaire delicatesse. Medisch vooral kalmerend bij slapeloosheid(hopkussens) en tijdens de menopauze (zachte oestrogeenwerking, bier?)
• Iris veelkleurige / Iris versicolor
• Kalmoeswortel / Acorus calamus: lisachtige bladplant, de geurende wortelstok te gebruiken zoals Engelwortel.
• Kattestaart / Lythrum salicaria: stevige, klassiek opgebouwde vaste plant 1,5m hoog met roodpaarse bloeiaren. Nog weinig gebruikt in de kruidengeneeskunde toch kunnen de bloeitoppen als samentrekkend, bloedstelpend middel gebruikt worden
• Koninginnekruid / Eupatorium cannabinum en Eupatorium purpureum: tot 2m hoge, laatbloeiende vaste plant met donkerpaarse stengels en bloemen. Leverkruid en om de weerstand te verhogen. Bevat wel pyrrolizidine dat op lange termijn levercellen kan beschadigen, dus echt opeten of er thee van trekken zou ik alleen maar sporadisch doen.
• Moerasspirea / Filipendula ulmaria: Crèmewit bloeiende plant, bevat methylsalicaten (zoete geur). Pijnstillende stoffen te gebruiken bij reuma, pijnlijke gewrichten (ontsteking) en bij griep.
• Muntsoorten, waaronder watermunt horen ook helemaal thuis in de moerastuin. Lekker voor de thee en bijzonder goed om de spijsvertering wat op te peppen.
• Rabarber russische / Rheum palmatum: forse, breedgroeiende bladplant, de wortel bevat antrachinonen, sterk laxerende stoffen die gebruikt worden bij verstopping.
• Speenkruid / Ficaria:En ja, waarom niet deze vrolijk bloeiende voorjaarplant, die vele mensen verlichting geeft bij aambeien.
• Valeriaan / Valeriana officinalis: rechtopgroeiende, witbloeiende plant, waarvan de korte wortelstok een vreemde geur heeft, die katten aantrekt. Deze wortels zijn het meest gebruikte kalmeringsmiddel uit de natuur.
• Zilverkaars / Cimicifuga racemosa: een zeer laat witbloeiende Noord -Amerikaanse vaste plant met mooi ingesneden en gekleurd blad. De wortel is nu het meest gebruikte kruidenmedicijn voor de overgang. Wel de juiste soort gebruiken en liefst in preparaatvorm.

Natuurlijk zijn er veel meer vochtminnende en geneeskrachtige planten, verdere mogelijkheden zijn Blauwe knoop, Waterdrieblad en Moerasviooltje.

Literatuur, boeken

Het standaardwerk over tuinieren met wilde, botanische planten blijft natuurlijk ‘Ecologisch tuinieren’ van Rigaux en Van Cauteren. Zo degelijk dat het voor beginnelingen veel studiewerk vraagt, daarom vind ik om te starten het boekje ‘Tuinieren met heemplanten’ van Galjaard en ‘Ontwerpboek Natuurtuinen’ van Gigengack en Martin wel interessant. Verder heb je nog het bijzondere boek van Leroy 'Natuur inschakelen, Natuur uitschakelen'.

Lijsten van planten voor een biotoop vind je ook in 'Natuurtuinieren' van Nieuman en Wilde plantentuinen van Landwher. Ja, sommige van deze boeken zijn al wat oud maar zeker niet verouderd. Alleen zijn ze niet altijd meer nieuw verkrijgbaar.
Een recenter boek is Water in de tuin. De natuurlijke tuinvijver. Praktische adviezen, Ontwerp en aanleg.