Geurende struiken in de tuin

Planten kiezen voor een geurtuin is een verhaal op zich. Geur kun je niet met je ogen beoordelen, maar wel met je neus. Dus moet je in botanische tuinen , in de natuur of in tuincentra de planten bevoelen en beruiken. Dichtbij, onder of in een geurende struik kruipen is een begeurende ervaring. Zoals de foto met de Monnikenpeper oftewel Vitex agnus castus illustreert.

De geurende planten voor de tuin.

Hoe kiezen we geurende planten voor de tuin?

Eerst en vooral moeten we de geurtjes in de plant aangenaam vinden, verder moeten we ook weten wanneer en hoe de plant zijn geur verspreidt en of het een gemakkelijk te telen en winterharde plant is.

Waar zit de geur in die plant: in de wortel, in de bloem of in het blad?

Voor de tuin hebben we natuurlijk het liefst geur in blad of bloem, die geur kunnen we rechtstreeks ruiken. Toch is soms een geurende wortel ook wel interessant om bijvoorbeeld te verwerken in parfum of potpourri. Of alleen als curiositeit in de tuin (Kalmoeswortel, Engelwortel). Of voor je lievelingskat (Valeriaan).

Hoe sterk is de geur?

Intensiteit bepaalt mede de waardering voor de geur. Een kleine beetje zoete vlierbloesemgeur buiten is aangenaam, maar veel bloemen in huis ruiken naar kattenpis.

Een andere vraag is, verspreid de geur zich vanzelf?

Vooral bloemen o.a. Kamperfoelie, Vuurwerkplant, Damastbloem, Tabaksplant verspreiden hun geur vele meters ver . Andere planten, vooral met geurend blad, moeten aangeraakt of gekneusd worden om hun geur vrij te geven. Geurcellen in blad moeten open gemaakt en verwarmd worden om te verdampen. Dat geldt vooral voor kruiden zoals tijm, salie, rozemarijn en lavendel. Deze geuren komen ook meer vrij na een regenbui of bij warm weer. Het voordeel van geurende bladplanten is dat zij praktisch het hele jaar hun geur kunnen afgeven. In een border zou je planten met geurende bloemen en planten met geurende bladeren kunnen combineren.

Wanneer verspreidt de geur zich?

Vele planten, vooral bloemen gaan pas savonds sterk geuren terwijl het blad van kruiden onder invloed van zon en warmte overdag aromatisch is.

Welke geuren verkies je?

Iedere mens heeft natuurlijk ook zijn voorkeurgeurtjes. Dus moet je voor de tuin net zoals je kleuren kiest ook geuren kiezen. Zoete, zwoele of frisse, citroenachtige of alles daar tussen? Geur is subjectief. Wat aangenaam is kan van mens tot mens verschillen. Randgevallen zijn daardoor juist boeiend. Is Buxus Palmboompje harsig of pissig?, Kattekruid zoet aromatisch of muf? En zelf Lavendelgeur wordt niet door iedereen gewaardeerd.

Welke planten in de border?

In eerste instantie sterke vaste planten gebruiken, die gemakkelijk groeien en overleven. Planten gebruiken die zowel mooi bloeien als sterk geuren bvb Damastbloem, Brugmansia, Tuberoos.
Bij aankoop controleren ( indien mogelijk) of de plant geurt. Zelfs de juiste botanische soort kan nog verkeerd geselecteerd zijn en dus geen geur verspreiden bvb Balsempopulier.

Enkele bomen en struiken voor de geurtuin

• Calycanthus floridus – Specerijstruik
• Choysia ternata
• Coronilla valentina ssp. ‘Clauca’
• Daphne mezereum - Peperboompje
• Euodia hupensis – Bijenboom: naar honing geurend heestertje
• Hamamellis soorten met geurende bloemen die ook vroeg of zeer laat bloeien.
• Heliotropium arborescens – Struikheliotroop
• Lonicera species – Kamperfoelie met de zoete, lokkende geur
• Myrica gale – Gagel, frisse, harsige geur van onze inheemse gagel, voor zure, wat vochtige grond.
• Myrica pensylvania – Amerikaanse gagel, zoals onze inheemse gagel, maar kan ook op drogere grond groeien.
• Osmanthus heterophyllus, groenblijvende, winterharde struik (1.50) met witte, naar perzikgeurende bloemen
• Philadelphus coronarius ‘Erectus’: in juni wit bloeiend en geurend (fruitig, jasmijn, zoet?)
• Philadelphus microphyllus – Boerenjasmijn
• Populus balsamifera – Balsempopulier
• Prostanthera cuneata, Australisch struikje (60cm – 60cm) met muntgeurend blad. Bladhoudend. Wit en roze bloemen. Kan zowel in zon als halfschaduw groeien. Liever niet snoeien.
• Rosa rubiginosa – Eglantier, wilde rozenstruik met kleine witroze bloemen en rode bottels. Bladeren geuren sterk naar oogstappels, vooral na een zomerse regenbui. Alleen deze soort heeft de typische bladgeur.
• Rosa gallica soorten, mythische oude rozensoorten die ook in rozenwater en als parfum gebruikt worden.
• Rosmarinus species – Rozemarijn, niet alleen geurend, maar ook te gebruiken in de keuken, vooral de varieteiten die de laatste jaren aangeboden worden zijn over het algemeen goed winterhard.
• Sambucus nigra – Vlier, Zoetgeurende, witte bloemtuilen in juni en paarse bessen in oktober. Sterke struik voor de wildere bostuin. Een inheemse struik die als sierplant veel te weinig gewaardeerd wordt.
• Spartium junceum – Spaanse brem :gele, ver geurende bloemen
• Syringa chinensis, microphilla, prestoniae e.a., de Seringen mogen in dit rijtje natuurlijk niet ontbreken.
• Thymus vulgaris - Tijm, een laag struikje met pittig oppeppend geurtje ook voor de keuken.
• Tilia species – Linde, alom bekende grote boom met zoetgeurende bloemen (juni) voor een grote tuin natuurlijk. Tilia cordata is een compactere soort.
• Vitex agnus-castus – Kuisheidsboom, Monnikenpeper, een bladverliezend Zuiders struikje met een vreemd zoete bladgeur en blauwe zomerse bloeiaren . Mooi handvormig, ingesneden blad, die te gebruiken zijn als bladwijzer en om je boeken te parfumeren.

Een hele boterham en toch is deze lijst nog lang niet volledig. Wereldwijd, vooral in tropische landen, zijn er nog honderden andere gewassen die de vreemdste geuren verspreiden. De planten die we hier vermelden zijn, de gemakkelijk te verkrijgen of gemakkelijk te telen soorten. Tuinieren moet toch een lust blijven en zeker geen last worden.